Αττίλας Β’-Ο φόνος του Αμερικανού πρέσβη 19/8/74

Με την ευκαιρία των 50 χρόνων κατοχής της Κύπρου αναδημοσιεύουνε το κείμενο ενός ειδικού σε θέματα μ.Ανατολής , του Ε.Βενέτη  , που δημοσιεύτηκε στις 6/9/21

Ο Αττίλας Β’, δηλ. η εκδήλωση της δεύτερης τουρκικής εισβολής στην Κύπρο την παραμονή της Κοίμησης της Θεοτόκου στις 14 Αυγούστου 1974, είχε ως συνέπεια την αύξηση των κατεχομένων από την Τουρκία εδαφών από το 7% της συνολικής επικράτειας της Κύπρου από τον Αττίλα Ι (20.7.1974) στο 37%. Το ελλαδικό πραξικόπημα Ιωαννίδη κατά του Μακαρίου και η σε δύο φάσεις τουρκική εισβολή συναποτελούν τις δύο κύριες παραμέτρους της κυπριακής τραγωδίας του θέρους του 1974. Μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης σε Ελλάδα και Κύπρο καταλόγισε συνευθύνη στις ΗΠΑ για την ανοχή που επέδειξαν στην αποσταθεροποίηση της Κύπρου και την τουρκική εισβολή. Συνέπεια του ελλαδικού πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου και της τουρκικής εισβολής ήταν η διασάλευση της ασφάλειας και η πόλωση της κοινής γνώμης στην Κύπρο. Σε αυτό το πλαίσιο έλαβε χώρα ο θάνατος του Αμερικανού πρέσβη στην Κύπρο Ρότζερ Πολ Ντέιβις (1921-1974) στη Λευκωσία στις 19.8.1974.

Ο αραβομαθής Ντέιβις, ο οποίος μέχρι το 1970 ήταν αναπληρωτής βοηθός γραμματέας Εξωτερικών για θέματα Εγγύς Ανατολής και Νοτίου Ασίας, ορίσθηκε πρέσβης στη Λευκωσία τον Μάιο του 1973, αλλά φέρεται να ανέλαβε τα καθήκοντά του με συστηματική φυσική παρουσία στη Λευκωσία τρεις ημέρες πριν από το πραξικόπημα Ιωαννίδη-Σαμψών κατά του Μακαρίου (15.7.1974). Ο θάνατος του Ντέιβις συνέβη, πέντε ημέρες μετά την έναρξη του Αττίλα Β’, από Ελληνοκύπριους ενόπλους κατά τη διάρκεια ελληνικής αντιαμερικανικής διαδήλωσης έξω από την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία, με αφορμή τη μη αποτροπή από τις ΗΠΑ της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Η διαδήλωση 300-600 Ελληνοκυπρίων κατά της αμερικανικής πρεσβείας με αίτημα τη διακοπή του Αττίλα Β’ γρήγορα έγινε βίαιη με σειρά πυροβολισμών κατά της αμερικανικής πρεσβείας. Με την έναρξη των πυροβολισμών ο Ντέιβις προσπάθησε να καλυφθεί, αλλά πέθανε ακαριαία όταν μία σφαίρα τον βρήκε κατάκαρδα. Μαζί του πέθανε και η 31 ετών Αντουανέτα Βαρνάβα, υπάλληλος επί δεκαετία της πρεσβείας των ΗΠΑ.

Ο Ντέιβις ήταν ο τρίτος κατά σειρά εν ενεργεία πρέσβης των ΗΠΑ ο οποίος σκοτώθηκε εν ώρα υπηρεσίας και θα ακολουθούσαν άλλοι έξι μέχρι σήμερα με τελευταία περίπτωση εκείνη του πρέσβη Κρίστοφερ Στίβενς στη Βεγγάζη της Λιβύης (2012). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από τους φονευθέντες εννέα Αμερικανούς πρέσβεις, πέραν της περίπτωσης της Γουατεμάλας, οι επτά υπέκυψαν σε περιοχές και εξελίξεις που έχουν σχέση με το Παλαιστινιακό και τον ισλαμικό κόσμο και ένας στο εγγύς γεωγραφικά κυπριακό ζήτημα. Η δολοφονία του Ντέιβις καταδεικνύει αφενός τη γεωπολιτική σημασία των εξελίξεων στην Κύπρο σε σχέση με τον ισλαμικό κόσμο, αφετέρου την επιδείνωση των ελληνο-αμερικανικών σχέσεων. Η Ουάσινγκτον αναπλήρωσε αμέσως τον Ντέιβις στη Λευκωσία με τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Υεμένη, Γουίλιαμ Κρόφορντ τον νεότερο, προσπαθώντας να ελέγξει, μάταια, το κύμα ελληνικού αντιαμερικανισμού.