ΟΠελέ, ο κατά κόσμον Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, έφυγε από τη ζωή στις 29 Δεκέμβρη 2022, σε ηλικία 82 ετών.
Ο Πελέ γεννήθηκε στις 23 Οκτώβρη 1940 στην Βραζιλία, στην πόλη Τρες Κορασόες (Τρεις Καρδιές) της πολιτείας Μίνας Ζεράις. Ο πατέρας του, Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο ή Ντοντίνιο ήταν ένας ελπιδοφόρος διεθνής ποδοσφαιριστής αγωνιζόμενος ως κεντρικός επιθετικός, που όμως ένας σοβαρός τραυματισμός στα 25 του τον υποχρέωσε να συνεχίσει το ποδόσφαιρο, σε μικρές ομάδες της περιοχής. Ο Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο μύησε τον γιό του στα μυστικά της μπάλας. Ο πατέρας του Πελέ ήθελε ο γιος του να ακολουθήσει τον δρόμο του, παρά την αντίθεση της μητέρας του.
Αθλητής μετρίου αναστήματος (ύψος 1,73 μέτρα και βάρος 72 κιλά), συνδύαζε όλα τα γνωρίσματα ενός μεγάλου ποδοσφαιριστή: ακρίβεια στην πάσα, ισχυρό σουτ, απίθανη ντρίμπλα και προβλεπτικότητα στις κινήσεις των αντιπάλων του.
Το «μαύρο μαργαριτάρι» (Perola negra) του παγκοσμίου ποδοσφαίρου πέρασε τα παιδικά του χρόνια μέσα στη φτώχεια. Αναγκαζόταν να παίζει μπάλα γεμίζοντας τις κάλτσες του με χαρτιά, αφού η οικογένειά του δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να του αγοράσει παπούτσια.
Εντοπίστηκε κι εντάχθηκε στην Μπαούρου Αθλέτικ Κλαμπ σε ηλικία 13 ετών, ομάδα στην οποία ο πατέρας του είχε κρεμάσει τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια.
Δύο χρόνια αργότερα ακολούθησε την ιδέα του ανθρώπου που τον είχε βάλει στο στόχαστρο, του Βαλντεμάρ ντε Μπρίτο και άφησε την οικογένειά του για να εγκατασταθεί στο Σάντος και να γίνει μέλος του τοπικού συλλόγου. Παρά την ηλικία του, προπονήθηκε αμέσως με την ανδρική ομάδα κι ενσωματώθηκε σε αυτήν σε φιλικό αγώνα τον Σεπτέμβρη του 1956, όπου σημείωσε το πρώτο επίσημο γκολ του.
Το πρώτο του γκολ με την αγαπημένη του ομάδα ήταν ένα από τα 7 της νίκης της επί της Corinthians de Santo Andre.
Με την ασπρόμαυρη φανέλα της Σάντος ο Πελέ κατέκτησε 6 πρωταθλήματα Βραζιλίας και 6 διεθνείς τίτλους (3 Διηπειρωτικά και 3 Κόπα Λιμπερταδόρες). Στις 20 Νοέμβρη 1969, στην 909η συμμετοχή του σε αγώνα Α’ Κατηγορίας της Βραζιλίας, σημείωσε το 1.000ό τέρμα του.
Ο Πελέ έγινε παγκοσμίως γνωστός με την Εθνική Βραζιλίας, τη φανέλα της οποίας φόρεσε 92 φορές επιτυγχάνοντας 77 γκολ. Οδήγησε τη «Σελεσάο» στην κατάκτηση τριών Παγκοσμίων Κυπέλλων (1958, 1962, 1970) και στη μόνιμη κατοχή του επάθλου Ζιλ Ριμέ.
Την εποχή εκείνη δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη το βραζιλιάνικο πρωτάθλημα. Έτσι η Σάντος, προσπαθώντας να εκμεταλλευθεί με τον καλύτερο τρόπο το «προϊόν της», έκλεινε φιλικούς αγώνες ανά τον κόσμο με αντάλλαγμα αρκετές χιλιάδες δολάρια. Σ’ ένα τέτοιο πέρασμά της από την Αθήνα, η Σάντος με τον Πελέ στη σύνθεσή της έπαιξε και με τις τρεις μεγάλες ομάδες του κέντρου. Νίκησε την ΑΕΚ με 3-0 και τον Παναθηναϊκό με 3-2, αλλά ηττήθηκε από τον Ολυμπιακό με 2-1. Ήταν ένα κατόρθωμα κοσμοϊστορικής σημασίας, που αναφέρεται και στον ύμνο της ομάδας (…κι ακόμα σε θυμούνται η Σάντος κι ο Πελέ…).
Το 1974 ο Πελέ ανακοίνωσε ότι σταματάει το ποδόσφαιρο, αλλά τον επόμενο χρόνο υπόγραψε τριετές συμβόλαιο για 7 εκατ. δολάρια με την ομάδα «Κόσμος» της Νέας Υόρκης και να συμβάλλει στην διάδοση του ποδοσφαίρου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1977 κρέμασε οριστικά τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια, αφού οδήγησε την ομάδα του στην κατάκτηση του πρωταθλήματος των ΗΠΑ. Με τους «Κόσμος» αγωνίστηκε σε 56 παιχνίδια, σημειώνοντας 31 γκολ. Συνολικά στην καριέρα του αγωνίστηκε σε 1363 αγώνες και πέτυχε 1281 γκολ, ρεκόρ που δεν έχει καταρριφθεί μέχρι σήμερα.
Ο Πελέ τιμήθηκε με πλήθος πολιτικών και αθλητικών βραβείων. Το 1994 ονομάστηκε πρεσβευτής καλής θελήσεως της UNESCO.Το 1999 ψηφίστηκε παίκτης του αιώνα σε μια ψηφοφορία των νικητών της Χρυσής Μπάλας ενώ το περιοδικό Time τον ανέδειξε ως έναν από τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 20ό αιώνα.
Τα τελευταία χρόνια είχε μειώσει τις δημόσιες εμφανίσεις του εμφανίσεις. Στις 29 Νοέμβρη 2022, εισήχθη στο νοσοκομείο «Άλμπερτ Αϊνστάιν» του Σάο Πάολο και γέμισε με ανησυχία όλο τον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Στο νοσοκομείο, ένα μήνα μετά, την Πέμπτη 29 Δεκέμβρη 2022, ανακοινώθηκε ο θάνατός του από πολλαπλή ανεπάρκεια οργάνων. Η εισαγωγή του οφειλόταν σε λοίμωξη του αναπνευστικού, μετά την προσβολή του από Covid-19 και για την επαναξιολόγηση της θεραπείας του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ο βραζιλιάνος άσος Νεϊμάρ αποχαιρέτησε τον Πελέ λέγοντας:
“Πριν από τον Πελέ, το 10 ήταν απλώς ένας αριθμός, το ποδόσφαιρο ήταν απλά ένα άθλημα. Ο Πελέ τα άλλαξε όλα, μετέτρεψε το ποδόσφαιρο σε τέχνη, σε διασκέδαση. Ο Πελέ έδωσε φωνή στους φτωχούς, στους μαύρους και κυρίως έκανε «ορατή» τη Βραζιλία”
Η FIFA έγραψε «Πελέ, ο μόνος που κέρδισε τρεις φορές το Παγκόσμιο Κύπελλο. Ένας θρύλος του παιχνιδιού μας. Αναπαύσου εν ειρήνη αιώνιε Βασιλιά» και ανέβασε στον επίσημο λογαριασμό ένα βίντεο για τον μεγάλο ποδοσφαιριστή
Το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι και “τέχνη”…
Το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, σε ανάρτησή του στο Twitter, για τον θάνατο του Πελέ, ανέφερε: «Αποχαιρετούμε τον πρώτο, που έδειξε ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι και “τέχνη”…».