Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu, σε συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής την Τρίτη 8 Nοεμβρίου, για τον προϋπολογισμό του υπουργείου του για το 2023, ότι η συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019 είναι απλώς ένα μνημόνιο και ότι δεν μπορεί να εγκριθεί από το λιβυκό κοινοβούλιο.
Η απάντηση αυτή δόθηκε όταν ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρώην πρέσβης Ünal Çeviköz ρώτησε τον Τούρκο υπουργό «τι έχει κάνει η Τουρκία για να προβεί σε στη σύνταξη του επίσημου μνημονίου κατανόησης μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της κυβέρνησης του κράτους της Λιβύης για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο», υπενθυμίζοντας ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπογράφηκε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας δεν έχει ακόμη επικυρωθεί από το λιβυκό κοινοβούλιο.
Ο Çeviköz έθεσε ζήτημα ισχύος του μνημονίου που παρέχει, κατά την άποψη των Τούρκων, νομικό έρεισμα για να διενεργηθούν σεισμικές έρευνες στην υποτιθέμενη «τουρκολιβυκή ΑΟΖ», δεδομένης της ασταθούς πολιτικής κατάστασης στη Λιβύη.
Λέγοντας ότι ήταν λάθος για την Άγκυρα να παρεμβαίνει υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς στη Λιβύη, ο Çeviköz πρόσθεσε ότι η Τουρκία έχει χάσει τον ρόλο του διαμεσολαβητή και έχει βλάψει τη φήμη της λόγω των λαθών που έχει κάνει στη Συρία.
Απαντώντας στην κριτική του Çeviköz, ο Çavuşoğlu δήλωσε ότι οι προσωρινές λιβυκές κυβερνήσεις συγκροτήθηκαν στο πλαίσιο πρωτοβουλιών του ΟΗΕ και ότι αυτές οι κυβερνήσεις δεν είναι εξουσιοδοτημένες να υπογράφουν διεθνείς συμφωνίες, αλλά μπορούν να υπογράφουν μνημόνια.
Είπε επίσης στους βουλευτές ότι η Τουρκία ενέκρινε το μνημόνιο του 2019 στο δικό της κοινοβούλιο επειδή το τουρκολιβυκό περιελάμβανε τη δημιουργία οικονομικής ζώνης στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Το τουρκικό κοινοβούλιο, ωστόσο, ενέκρινε ήδη μνημόνια συμφωνίας που είχαν υπογραφεί με ξένες χώρες.
Δηλώνοντας ότι οι προσωρινές κυβερνήσεις στη Λιβύη δεν έχουν την υποχρέωση να παίρνουν έγκριση για τα μνημόνια από το κοινοβούλιο, ο Τούρκος ΥΠΕΞ πρόσθεσε ότι, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος υπέγραψε επίσης Μνημόνια Συνεννόησης με τη Λιβύη και η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης, Aguila Saleh, δεν αισθάνθηκε ότι πρέπει να θέσει τα μνημόνια προς έγκριση στη Βουλή παρά το γεγονός ότι είναι κοντά στην Αίγυπτο.
Ο Çavuşoğlu είπε επίσης ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει σχέσεις όχι μόνο με την κυβέρνηση της Τρίπολης που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ αλλά και με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στο Τομπρούκ.
Τι λέει η Λιβύη
Εν τω μεταξύ, το Προεδρικό Συμβούλιο της Λιβύης στις 4 Οκτωβρίου ανακοίνωσε ότι το μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψε με την Τουρκία η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Abdel Hamid Dbeibah «πρέπει να εγκριθεί από τα νομοθετικά συμβούλια της Λιβύης».
Μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεννόησης, ο Πρόεδρος Saleh επανέλαβε ότι απορρίπτει οποιαδήποτε συμφωνία ή μνημόνιο συνεννόησης που έχει υπογραφεί από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με επικεφαλής τον Dbeibah.
Δεν είναι μυστικό ότι, εκτός από την υποστήριξη της λιβυκής κυβέρνησης, η οποία είναι ιδεολογικά κοντά του, ο Erdogan έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι ενεργειακοί πόροι της Λιβύης είναι σημαντικοί για το συμφέρον της Τουρκίας για τη χώρα.
Μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Fayez al-Sarraj, τον πρώην πρωθυπουργό της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης στην Άγκυρα στις 4 Ιουνίου 2020, ο Erdogan αποκάλυψε το σχέδιό του για τα αποθέματα πετρελαίου της Λιβύης.
Στοχεύουμε να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών εξερεύνησης και γεώτρησης για να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς πόρους στο λιβυκό έδαφος» είπε.
Το μνημόνιο
Το Nordic Monitor είχε δημοσιεύσει ένα αντίγραφο της θαλάσσιας συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης που καθορίζει τις συντεταγμένες της υφαλοκρηπίδας Τουρκίας-Λιβύης και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης.
Η συμφωνία αποτέλεσε αντικείμενο σφοδρής κριτικής, ιδιαίτερα από χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ελλάδα και η Κύπρος.
Η συμφωνία αναφέρει ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Λιβύη έχουν προβεί σε μια ακριβή και δίκαιη οριοθέτηση των αντίστοιχων θαλάσσιων περιοχών τους στη Μεσόγειο, στις οποίες τα μέρη ασκούν κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα ή/και δικαιοδοσία, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες του διεθνούς δικαίου, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα σχετικές περιστάσεις.
Αναφέρεται στην επίτευξη δίκαιων και αμοιβαία αποδεκτών λύσεων στα προαναφερθέντα ζητήματα μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων, μέσα σε πνεύμα καλών και αγαστών σχέσεων, και αναφέρει ότι το μνημόνιο κατανόησης θα συμβάλει στην ενίσχυση των σχέσεων και θα ενθαρρύνει την περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των μερών.
Η Λιβύη υποφέρει από μια κλιμακούμενη πολιτική κρίση με μια διαμάχη μεταξύ δύο κυβερνήσεων.
Επικεφαλής της πρώτης ήταν ο Fathi Bashagha, ο οποίος κέρδισε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που διεξήχθη στο Τομπρούκ, στην Άπω Ανατολή της χώρας τον περασμένο Μάρτιο.
Η δεύτερη είναι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, η οποία πηγάζει από πολιτικές συμφωνίες που χορηγήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη πριν από περισσότερα από δύο χρόνια, με επικεφαλής τον Dbeibah, ο οποίος αρνείται να παραδώσει την εξουσία παρά μόνο μέσω προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών.