Στο ανώτερο επίπεδο η αντίδρασή της Τράπεζας εν μέσω υψηλού πληθωρισμού
Ανακοίνωση προγράμματος αγοράς ομολόγων υπό συγκεκριμένους όρους
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέψευσε τις προβλέψεις, προχωρώντας σε μια επιθετική αύξηση του επιτοκίου της κατά 0,5%, αντί για μια συντηρητική αύξηση 0,25% που ανέμεναν οι αναλυτές. Έτσι, από τις 27 Ιουλίου το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ θα διαμορφωθεί στο 0,5%, ενώ αυτό της οριακής χρηματοδότησης στο 0,75%.
Με τον τρόπο αυτό, η ΕΚΤ δείχνει ότι η αντίδρασή της είναι στο ανώτερο επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπίσει τις οξύτατες πληθωριστικές πιέσεις, ενώ παραμένει η δέσμευσή της για νέα αύξηση επιτοκίων τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Σημειώνεται ότι αυτή είναι η πρώτη αύξηση επιτοκίων έπειτα από 11 χρόνια που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Ευρώπης.
Η απόφαση που ανακοινώθηκε από την ΕΚΤ αναφέρει τα εξής: «Το Διοικητικό Συμβούλιο έκρινε ότι είναι σκόπιμο να κάνει ένα μεγαλύτερο πρώτο βήμα στην πορεία ομαλοποίησης των επιτοκίων πολιτικής από ό,τι είχε σηματοδοτήσει στην προηγούμενη συνεδρίασή του. Η απόφαση αυτή βασίζεται στην επικαιροποιημένη εκτίμηση του Διοικητικού Συμβουλίου για τους κινδύνους πληθωρισμού».
Ο μηχανισμός προστασίας ομολόγων
Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, αφού δήλωσε ότι όλα τα μέλη της ΕΚΤ συμφώνησαν στην αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης, αναφέρθηκε στο TPI, δηλαδή το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων από την ίδια την Κεντρική Τράπεζα, σε χώρες στις οποίες παρατηρείται μεγάλη αύξηση στις αποδόσεις των ομολόγων, με αποτέλεσμα να δυσκολεύει η πρόσβασή τους στον δανεισμό. Η Λαγκάρντ τόνισε ότι όλες οι χώρες-μέλη της ΕΚΤ δικαιούνται να ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό.
Νωρίτερα, το Δ.Σ. της ΕΚΤ αποφάσισε τη δημιουργία αυτού του Μέσου για την Προστασία της Μετάδοσης (της νομισματικής πολιτικής), σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι ασύμμετρες αυξήσεις των αποδόσεων και συνεπώς του κόστους δανεισμού μεταξύ των επιμέρους κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης.
Υπενθυμίζεται ότι στις αγορές ομολόγων υπάρχει αναστάτωση με το επίκεντρο να εστιάζεται στην Ιταλία, της οποίας το 10ετές ομόλογο ξεπέρασε ακόμα και το ελληνικό (το ιταλικό ανέβηκε πάνω από το 3,7%, ενώ το ελληνικό την ίδια ώρα ήταν κάτω από 3,6%). Υπενθυμίζεται ότι την ίδια ώρα η Ιταλία κλυδωνίζεται από πολιτική κρίση, μετά την παραίτηση του Μάριο Ντράγκι από τη θέση του πρωθυπουργού.
Στην ανακοίνωση του ΕΚΤ, το TPI αναφέρεται ως «εργαλειοθήκη» η οποία θα ενεργοποιείται όταν οι εξελίξεις στις αγορές ομολόγων καταδεικνύουν σοβαρούς κινδύνους στην ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Με άλλα λόγια όταν παρατηρούνται δυσανάλογα μεγάλες αυξήσεις των αποδόσεων σε ορισμένα μόνο κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης. Η έκταση των αγορών των ομολόγων αυτών που θα πραγματοποιεί η ΕΚΤ από τη δευτερογενή αγορά θα εξαρτάται από το τη σοβαρότητα των κινδύνων που εγκυμονεί η εκάστοτε κατάσταση. «Το εύρος των αγορών δεν θα περιορίζεται εκ των προτέρων».
Οι όροι για ένταξη στο πρόγραμμα TPI
Η ΕΚΤ ανακοίνωσε επίσης ότι οι αγορές κρατικών ομολόγων θα γίνονται ανάλογα με τη σοβαρότητα των κινδύνων, θα αφορούν κυρίως τίτλους δημοσίου (χωρίς να αποκλείονται οι ιδιωτικοί, εάν «χρειάζεται») και θα αφορούν ομόλογα από 1 έως 10 έτη.
Τα απαραίτητα κριτήρια (όροι και προϋποθέσεις) που πρέπει να τηρούν τα κράτη-έλη για να ενταχθούν στο πρόγραμμα, είναι τα εξής:
- Συμμόρφωση με το δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε. (ουσιαστικά να μην είναι σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος)
- Να απουσιάζουν σοβαρές μακροοικονομικές ανισορροπίες
- Να βεβαιώνεται ότι το δημόσιο χρέος βρίσκεται σε βιώσιμη τροχιά
- Να υπάρχουν βιώσιμες και υγείες μακροοικονομικές πολιτικές και ειδικά να συμμορφώνεται με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί για το ταμείο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Επίσης η Λαγκάρντ ανέφερε τα εξής:
- Οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές παγκοσμίως μεσοπρόθεσμα.
- Οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες αντιμετωπίζουν υψηλά κόστη και αναταράξεις στην αλυσίδα προμηθειών
- Οι προοπτικές είναι συννεφιασμένες για το δεύτερο εξάμηνο και μετά από αυτό.
- Οι κίνδυνοι για πληθωριστικές τάσεις κινούνται ανοδικά, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται πως θα είναι υψηλός για ικανό διάστημα.
- Στο βασικό σενάριο της ΕΚΤ δεν προβλέπεται ύφεση για φέτος ή το 2023.
Η ανακοίνωση της ΕΚΤ
Σήμερα, σύμφωνα με τη σθεναρή προσήλωσή του στην εντολή που του έχει ανατεθεί για σταθερότητα των τιμών, το Διοικητικό Συμβούλιο έλαβε περαιτέρω βασικά μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στο στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 50 μονάδες βάσης και ενέκρινε το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument – TPI).
Το Διοικητικό Συμβούλιο έκρινε ότι είναι ενδεδειγμένο να κάνει ένα μεγαλύτερο πρώτο βήμα στην πορεία εξομάλυνσης των επιτοκίων πολιτικής του σε σχέση με τις ενδείξεις που είχε δώσει κατά την προηγούμενη συνεδρίασή του. Η απόφαση αυτή βασίζεται στην επικαιροποιημένη αξιολόγηση που διενέργησε το Διοικητικό Συμβούλιο όσον αφορά τους κινδύνους πληθωρισμού και την ενισχυμένη στήριξη που παρέχει το TPI για την αποτελεσματική μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Θα στηρίξει την επαναφορά του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο του Διοικητικού Συμβούλιου, ενισχύοντας τη σταθεροποίηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό και διασφαλίζοντας την προσαρμογή των συνθηκών της ζήτησης για την εκπλήρωση του στόχου του για τον πληθωρισμό μεσοπρόθεσμα.
Κατά τις προσεχείς συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, θα είναι ενδεδειγμένη η περαιτέρω εξομάλυνση των επιτοκίων. Η σημερινή επίσπευση της εξόδου από τα αρνητικά επιτόκια επιτρέπει στο Διοικητικό Συμβούλιο τη μετάβαση σε μια προσέγγιση σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις για τα επιτόκια θα λαμβάνονται από συνεδρίαση σε συνεδρίαση. Η μελλοντική πορεία των επιτοκίων πολιτικής του Διοικητικού Συμβουλίου θα εξακολουθήσει να βασίζεται σε στοιχεία και θα βοηθήσει στην εκπλήρωση του στόχου του για πληθωρισμό 2% μεσοπρόθεσμα. Στο πλαίσιο της εξομάλυνσης της πολιτικής του, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογήσει διάφορες επιλογές για τον εκτοκισμό της πλεονάζουσας ρευστότητας που διακρατείται.
Το Διοικητικό Συμβούλιο εκτίμησε ότι η θέσπιση του TPI είναι αναγκαία προκειμένου να στηρίξει την αποτελεσματική μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, καθώς το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίζει να εξομαλύνει τη νομισματική πολιτική, το TPI θα διασφαλίζει ότι η κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής μεταδίδεται ομαλά σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Ο ενιαίος χαρακτήρας της νομισματικής πολιτικής του Διοικητικού Συμβουλίου είναι προαπαιτούμενο προκειμένου η ΕΚΤ να μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή της όσον αφορά τη σταθερότητα των τιμών.
Το TPI θα αποτελέσει μια προσθήκη στην εργαλειοθήκη του Διοικητικού Συμβούλιο και μπορεί να ενεργοποιηθεί για να αντισταθμίσει ανεπιθύμητες, άτακτες εξελίξεις στην αγορά που θέτουν σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ. Η κλίμακα των αγορών μέσω του TPI εξαρτάται από τη σοβαρότητα των κινδύνων που τίθενται για τη μετάδοση της πολιτικής. Οι αγορές δεν περιορίζονται εκ των προτέρων. Διαφυλάσσοντας τον μηχανισμό μετάδοσης, το TPI θα επιτρέψει στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώσει πιο αποτελεσματικά την αποστολή του για σταθερότητα των τιμών.
Σε κάθε περίπτωση, η ευελιξία όσον αφορά τις επανεπενδύσεις ποσών από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP) καθώς φθάνουν στη λήξη τους εξακολουθεί να αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας για την αντιμετώπιση των κινδύνων για τον μηχανισμό μετάδοσης που σχετίζονται με την πανδημία.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το TPI παρέχονται σε ξεχωριστό δελτίο Τύπου που θα δημοσιευθεί στις 15:45 ώρα κεντρικής Ευρώπης.
Βασικά επιτόκια της ΕΚΤ
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 50 μονάδες βάσης. Κατά συνέπεια, το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα αυξηθούν σε 0,50%, 0,75% και 0,00% αντιστοίχως, με ισχύ από τις 27 Ιουλίου 2022.
Κατά τις προσεχείς συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, θα είναι ενδεδειγμένη η περαιτέρω εξομάλυνση των επιτοκίων. Η σημερινή επίσπευση της εξόδου από τα αρνητικά επιτόκια επιτρέπει στο Διοικητικό Συμβούλιο τη μετάβαση σε μια προσέγγιση σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις για τα επιτόκια θα λαμβάνονται από συνεδρίαση σε συνεδρίαση. Η μελλοντική πορεία των επιτοκίων πολιτικής του Διοικητικού Συμβουλίου θα εξακολουθήσει να βασίζεται σε στοιχεία και θα βοηθήσει στην εκπλήρωση του στόχου του για πληθωρισμό 2% μεσοπρόθεσμα.
Πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού (APP) και έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (PEPP)
Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και, σε κάθε περίπτωση, για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο για τη διατήρηση συνθηκών άφθονης ρευστότητας και της ενδεδειγμένης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής.
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα PEPP, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
Τα ποσά από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου PEPP επανεπενδύονται με ευελιξία καθώς φθάνουν στη λήξη τους, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης που σχετίζονται με την πανδημία.
Πράξεις αναχρηματοδότησης
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί τις συνθήκες χρηματοδότησης των τραπεζών και να διασφαλίζει ότι η λήξη των πράξεων στο πλαίσιο της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ ΙΙΙ) δεν εμποδίζει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής του. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί επίσης τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.