Τις γεωπολιτικές τεκτονικές πλάκες μετακινεί ο πόλεμος στην Ουκρανία που φέρνει στην επιφάνεια αισθήματα πόλωσης και απωθημένα του παρελθόντος.
Ανάμεσα στους συντελεστές που εμφανίζονται στην πολυπαραγοντική εξίσωση της σύρραξης και το ζήτημα της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Το ηλεκτρισμένο κλίμα παρατηρείται τη στιγμή που η Σερβία ως κράτος-μέλος της ΕΕ καλείται να κινηθεί στη γραμμή πλεύσης των «27», επιβάλλοντας κυρώσεις στη Μόσχα, από την άλλη όμως επιζητά τη στήριξη της Δούμας για να μπλοκάρει την ανεξαρτησία της αμφισβητούμενης περιοχή στα Βαλκάνια.
Προβληματισμό προκάλεσε το γεγονός πως – σύμφωνα με το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA, τα σερβικά σχολεία του Κοσόβου έλαβαν, προ ενός 48ωρου, απειλές για βόμβες, με αποτελέσμα να επικρατήσει μεγάλη αναστάτωση και να διαταχθεί άμεση εκκένωση.
Υπολογίζεται, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, ότι οι απειλές επηρέασαν 70 σχολεία στα οποία φοιτούν μαθητές σερβικής εθνικότητας.
Είναι, πάντως, η πρώτη φορά που απειλές για βόμβα επηρεάζουν σχολεία του Κοσόβου.
«Δεν θα κρυφτούμε. Θα σκοτώσουμε. Θα καταστρέψουμε. Λυπούμαστε ειλικρινά που υποφέρουν αθώοι. Δεν υπάρχει όμως άλλος τρόπος. Θα ανατρέψουμε τη σερβική κυβέρνηση. Το βλέμμα μας είναι στραμμένο στον πρόεδρο της Σερβίας και τον στενό του κύκλο. Θα τους σκοτώσουμε» αναφερόταν σε ένα από τα μηνύματα που εστάλη σε μορφή email, με γράμματα του κυριλλικού αλφάβητου.
Διαστάσεις έχει λάβει το ζήτημα της αποστολή των απειλητικών μηνυμάτων στο Κόσοβο, καθώς τις τελευταίες εβδομάδες αποστέλλονται προειδοποιήσεις σκοτεινού περιεχομένου σε δημόσια γραφεία, δικαστήρια, μεγάλα καταστήματα, νοσοκομεία, αεροδρόμια.
Οι απειλές διατυπώνονται στον απόηχο της επίσκεψης του Γερμανού καγκελάριου, Όλαφ Σολτς, στο Βελιγράδι, την περασμένη εβδομάδα, οπότε επανέλαβε προς τη Σερβία το αίτημα να υιοθετήσει την πολιτική των κυρώσεων κατά του Κρεμλίνου ως χώρα-μέλος της ΕΕ.
Μέχρι στιγμής, δύο μόνο χώρες της Ένωσης δεν έχουν επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα: η Λευκορωσία και η Σερβία. Την ίδια ώρα, ο Σέρβος πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, του οποίου η κυβέρνηση υπέγραψε πρόσφατα τριετή συμφωνία με την Gazprom για παροχή φυσικού αερίου, απέρριψε τις γερμανικές εκκλήσεις.
Εκείνο που παραμένει αδιαμφισβήτητο, ωστόσο, είναι ότι και χωρίς τη Σερβία η ΕΕ δύναται να επιβάλλει σε βάρος της Μόσχας τιμωρητικά μέτρα.
Σε αυτήν τη γριφώδη και περίπλοκη διπλωματική συνθήκη, αξίζει να επισημανθεί, πάντως, ότι εάν ενεργοποιούνταν κυρώσεις από το Βελιγράδι, τότε ο κλοιός θα έσφιγγε ακόμη περισσότερο γύρω από τη ρωσική οικονομία, τη στιγμή που ο Βλαντιμίρ Πούτιν χτυπά αδιάκοπα την Ουκρανία, απειλεί με ευρείας κλίμακας επισιτιστική κρίση και κόβει το φυσικό αέριο από ισχυρές οικονομίες της ΕΕ όπως τη Γερμανία.
Παράλληλα, εάν αποφάσιζε ο Βούτσιτις να εφαρμόσει πολιτική αποκλεισμών και περιορισμών με αποδέκτη τη Ρωσία, αυτό θα αποτελούσε και μια συμβολικής σημασίας ενέργεια που αυτόματα θα υπογράμμιζε το μεγάλο πλαίσιο απομόνωσης στο οποίο έχει υποπέσει ο Πούτιν.
Ποια είναι όμως τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται; Το 2020, η συνολικά αξία των ρωσικών εξαγωγών εκτιμήθηκε στα 330 δισ. δολάρια. Η βασική εξαγωγή της Μόσχας στη Σερβία είναι το πετρέλαιο, από το οποίο εκτιμάται ότι αντλεί το καθεστώς του Πούτιν 343 εκατ. δολάρια το χρόνο, το 0,1% από το σύνολο των εσόδων του δηλαδή.
Μέσα από τα αριθμητικά δεδομένα αποτυπώνεται η εξάρτηση της Σερβίας από τη Ρωσία στο θέμα της ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι ένα ενδεχόμενο ράλι στις τιμές του πετρελαίου, θα μπορούσε να θέσει εκτός τροχιάς την οικονομία της Σερβίας και το κόστος ζωής να ακριβύνει σε αφόρητο βαθμό. Ίσως με αυτό το σκεπτικό να δικαιολογείται, εν μέρει, ότι το 82% των Σέρβων αντιτίθενται στις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας.
Ταυτόχρονα, η Σερβία βασίζεται στη στήριξη της Ρωσίας για να μπλοκαριστεί η διεθνής αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, θέμα που δυναμιτίζει την πολιτική σκηνή στο Βελιγράδι.
Τα βαθιά ρωσόφιλα αισθήματα του σερβικού λαού αναζωπυρώνονται από την ελπίδα ότι ο Πούτιν θα παράσχει στήριξη στο ζήτημα του Κοσόβου, που διαιωνίζεται πάνω από το διεθνές πολιτικό σκηνικό, ανοίγοντας ένα αντιδυτικό μέτωπο στο Βελιγράδι.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, από την άλλη, δέχεται σφοδρές κατηγορίες από την αντιπολίτευση της χώρας του που τον εγκαλεί για αντιδημοκρατική διακυβέρνηση, βάλοντας, ταυτόχρονα, και κατά της ΕΕ για στρουθοκαμηλισμό.
Σε αυτό το δαιδαλώδες περιβάλλον, αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων, το σίγουρο είναι ότι η πολιτική αστάθεια στη Σερβία δεν θα συνέφερε κανέναν.