Η πρόσφατη απειλή του Τούρκου Προέδρου να απελάσει δέκα ξένους πρέσβεις, επειδή ζήτησαν την απελευθέρωση Τούρκου πολυεκατομμυριούχου και φιλάνθρωπου, είναι το τελευταίο επεισόδιο σε μια σειρά προκλήσεών του κατά της Δύσης και ειδικά των ΗΠΑ. Ένα τιτίβισμα από την αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα, που αναπαρήγαγαν οι άλλες εννιά πρεσβείες, επανέφερε την ομαλότητα.
Η διπλωματική διέξοδος που δόθηκε στον σουλτάνο διαζωγραφίζει τη δυσκολία με την οποία η Δύση αντιμετωπίζει τις εξάρσεις ενός απείθαρχου, απρόβλεπτου, προκλητικού, προσβλητικού και προβληματικού συμμάχου.
- Η Τουρκία εξακολουθεί να είναι σημαντικός στρατηγικός εταίρος για τη Δύση. Αυτή, όμως, αρνείται να συνειδητοποιήσει ότι ο Ερντογάν, μετά το περίεργο «πραξικόπημα» της 15ης Ιουλίου 2016, έχει ανατρέψει την εξωτερική πολιτική της χώρας, η οποία εξελικτικά γίνεται πιο ανεξάρτητη και αυτόνομη, και προσανατολίζεται προς Ανατολάς.
Ταυτόχρονα ενισχύει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, όσο και αν εμφανίζονται συχνά προβληματικές, ακόμα και συγκρουσιακές (Συρία, Ουκρανία) αλλ’ αποδοτικές και για τις δύο χώρες, ανάλογα με τις εξελίξεις.
Η εξωτερική πολιτική του Ερντογάν εστιάζεται πλέον, πρώτον, στις υποδείξεις του μέντορά του (και σήμερα πολιτικού αντιπάλου του), Νταβούτογλου, και, δεύτερον, στο δόγμα της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας». Ο Νταβούτογλου, στο γνωστό βιβλίο του, «Στρατηγικό Βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας» (εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2010), επισημαίνει:
- «Η Τουρκία επιβάλλεται να αναπτύξει μία θαλάσσια στρατηγική που να της εξασφαλίζει μια ισχυρή και δραστήρια παρουσία σε όλη την ευρύτερη περιοχή» (σελ. 239).
Το λεγόμενο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» εξαγγέλθηκε από τον ναύαρχο, Cem Gürdeniz, το 2006. Σε άρθρο του (6/1/2020) υπογραμμίζει τα εξής αποκαλυπτικά για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας: «Η ‘Γαλάζια Πατρίδα’ είναι ο Εθνικός Όρκος των θαλασσών. Η ‘Γαλάζια Πατρίδα’ είναι το όνομα της γεωπολιτικής στρατηγικής της Τουρκίας για τον 21ον αιώνα (…).
»Καθώς η Τουρκία απομακρύνεται από το Ατλαντικό σύστημα και προσεγγίζει τη Δυτική Ασία, θα κατηγορείται για νεο-Οθωμανισμό και αναθεωρητισμό. Οι εχθροί της θέλουν να στρέψουν την Τουρκία και τη Ρωσία τη μια εναντίον της άλλης και να τις κάνουν γεωπολιτικές αντιπάλους διά της υπονόμευσης της στρατηγικής συνεργασίας τους».
Ενώ, λοιπόν, οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας διάγουν έναν περιπετειώδη αλλά πολλαπλώς και αμοιβαία επωφελή υμέναιο, οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Δύση και τις ΗΠΑ διαρκώς οξύνονται.
Όχι μόνο εξαιτίας της υποστήριξης της Ουάσιγκτον προς τους Κούρδους αλλά, κυρίως, μετά την απόφαση Ερντογάν να αγοράσει τους ρωσικούς πυραύλους S-400 και την εντεινόμενη προσκόλλησή του προς τον Πούτιν.
- Ο Πρόεδρος Μπάιντεν τηρεί σκληρή στάση έναντι του Τούρκου Προέδρου όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και την ασυγκάλυπτη, πλέον, φιλοδοξία του να καταστήσει την Τουρκία περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη.
Το Κογκρέσο ανέστειλε την προμήθεια της Τουρκίας με τα μαχητικά F-35, ενώ παρεμβάλλει προσκόμματα για τα F-16. Μετά την υπόθεση με τους δέκα πρέσβεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν έντονες φήμες, που αποδείχθηκαν ψευδείς, ότι ο Ερντογάν πέθανε.
Ευθύς αναζωπυρώθηκαν τα σενάρια για τη διαδοχή του και ποια πολιτική θα ακολουθήσει η Τουρκία μετά την αποχώρησή του. Να σημειωθεί ότι το 2023 θα διεξαχθούν προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στη χώρα.
- Ο Ερντογάν εννοεί να τις κερδίσει παρά τη συρρίκνωση της δημοτικότητάς του, την οικονομική κρίση, τη φτωχοποίηση εκατομμυρίων Τούρκων και την εξασθένηση της τουρκικής λίρας.
Ανακύπτει ένα ερώτημα, που αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο: Αποχώρηση του Ερντογάν θα σηματοδοτήσει μια νέα εξωτερική πολιτική έναντι της Δύσης και του Ελληνισμού; Απάντηση:
- Η Τουρκία δεν θα αποχωρήσει από τις δυτικές αγκάλες ούτε και θα αλλάξει την πολιτική της έναντι της Αθήνας και της Λευκωσίας. Όπως ο καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, Βλάσης Αγτζίδης, επισημαίνει: «Αν ο 20ός ήταν ο αιώνας της κατασκευής τουρκικού έθνους, ο 21ος θα είναι ο αιώνας της επέκτασης».
H τουρκική επέκταση συμβαίνει στη Συρία, στο Βόρειο Ιράκ, στην Κύπρο, στη Λιβύη, με ξεκάθαρες κατακτητικές βλέψεις στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο. Το επισήμανε ο Νταβούτογλου:
«Η Τουρκία για να γίνει μια πραγματική περιφερειακή δύναμη, είναι υποχρεωμένη να αυξήσει την πολιτική και οικονομική της επιρροή στις θαλάσσιες αρτηρίες που εκτείνονται από το Αιγαίο έως την Αδριατική και από το Σουέζ έως την Ερυθρά Θάλασσα» («Το Στρατηγικό Βάθος», σελ 270).
Ακόμα και αν ο Ερντογάν πεθάνει ή αποσυρθεί, η Τουρκία δεν πρόκειται να αλλάξει την αναθεωρητική στρατηγική της και την αρπακτική επιθετικότητά της κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, που σχεδιάστηκε στις δεκαετίες ’50 (εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ) και ’90 (casus belli). Ο ΥπΕξ της Ελλάδος, Ν. Δένδιας, σε ομιλία του στη Βουλή των Ελλήνων (25/10/2020) αναφέρθηκε στον «εριστικό επαρχιωτισμό της Τουρκίας» και υπογράμμισε:
- «Βρισκόμαστε σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο για τα εθνικά θέματα σημείο, αντιμετωπίζοντας πρωτοφανείς προκλήσεις», μεταξύ των οποίων και «η αντιμετώπιση του μείζονος τουρκικού αναθεωρητισμού».
Αυτός ο εφιαλτικός αναθεωρητισμός δεν καταστέλλεται με κατευνασμό, τρεμαλέες υποχωρήσεις, τουρκοφοβία και εξημέρωση του τουρκικού θηρίου. Αποτρέπεται και εξουδετερώνεται διά της ισχύος, της ενότητας και της αποφασιστικότητας του Ελληνισμού.
ΣΑΒΒΑΣ ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ
Πρώην Αρχισυντάκτης-Διευθυντής – Αρθρογράφος-αναλυτής στην κυπριακή εφημερίδα «Η Σημερινή» -ΜΑ στις Διεθνείς Σχέσεις και Ευρωπαϊκές Σπουδές του Πανεπιστημίου Λευκωσίας-Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Δημοσιογραφίας της Lille – Université Catholique de Lille–France.
