Η “ευρωπαϊκή φάση” του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή που αφορούσε την ανατροπή της ιεραρχίας των ευρωπαϊκών δυνάμεων, ξεκίνησε με αισιόδοξους, για την Γερμανία, οιωνούς. Το γαλλο-βρετανικό σύστημα είχε αποδείξει στο Μόναχο, τον Σεπτέμβριο του 1938, ότι δεν επιθυμούσε να εμπλακεί σε περιπέτειες και πολεμικά μέτωπα για να προασπίσει την ευρωπαϊκή τάξη που το ίδιο είχε δημιουργήσει στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Είχε αποδείξει επίσης ότι θεωρούσε την Σοβιετική Ένωση πολύ πιο επικίνδυνο εχθρό από τους ναζί και τους φασίστες, σκορπίζοντας με τον τρόπο αυτό κάθε φόβο του Βερολίνου για διμέτωπο αγώνα.
Η κατάκτηση, η “ενοποίηση” της Ευρώπης κάτω από το πολιτικό σκήπτρο της Γερμανίας και το ιδεολογικό σκήπτρο του ναζισμού (την φυλετική θεωρία) μπορούσε να ξεκινήσει χωρίς ιδιαίτερους κινδύνους. Για την Γερμανία ετούτη εδώ η φάση του πολέμου, φάση που κράτησε από τον Σεπτέμβριο του 1939 ως τον Ιούνιο του 1941, ήταν μια περίοδος εύκολου και νικηφόρου πολέμου. Η σύγκριση με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν καταλυτική. Σε λιγότερο από έξι μήνες πολέμου στα 1914 η Γερμανία μετρούσε ήδη 142.500 νεκρούς, χωρίς να έχει πετύχει καμία ουσιαστική νίκη.
Στο νέο πόλεμο οι πίνακες απωλειών ήταν λιγότερο καταθλιπτικοί και οι αντίστοιχοι των επιτυχιών σαφώς πιο γεμάτοι. Στα 1939 η Γερμανία κατέκτησε την Πολωνία με κόστος 15.000 νεκρούς, αντιπαρατάχθηκε απέναντι στον γαλλικό και τον βρετανικό στρατό χάνοντας λιγότερους από δύο χιλιάδες στρατιώτες τον μήνα. Από τον Απρίλιο ως τον Ιούλιο του 1940 κατέκτησε την Νορβηγία, τη Δανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Γαλλία, χάνοντας αθροιστικά 60.000 στρατιώτες. Στη μάχη της Αγγλίας και στη μάχη του Ατλαντικού χάνονταν κυρίως μηχανές, λίγοι άνθρωποι.
Την άνοιξη του 1941 η γερμανική Ευρώπη, η “Νέα Ευρώπη”, όπως την ονόμασαν, πρόσθεσε την Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα στα κράτη που κατέκτησε. Την ίδια εποχή πάτησε πόδι στην Αφρική. Το κόστος, τον Απρίλιο και τον Μάϊο του 1941, 17.000 νεκροί. Στις 22 Ιουνίου 1941, μετά από 18 περίπου μήνες πολέμου οι γερμανικές απώλειες σε νεκρούς ήταν 134.000 συνολικά. Ήταν κατά 12.000 λιγότεροι από τους νεκρούς του 1914. Με αυτό το τίμημα είχε κατακτηθεί ή υποταγεί μια ολόκληρη ήπειρος. Είχαν νικηθεί δέκα στρατοί και είχαν καταληφθεί στρατιωτικά δέκα κράτη. Στα περισσότερα από αυτά το τίμημα που πλήρωσε ο γερμανικός στρατός σε ζωές στρατιωτών του ήταν μικρότερο από τους 2.300 νεκρούς που προκάλεσε η καταστροφή του “Βίσμαρκ” τον Μάϊο του 1941.
Πολεμικά μέτωπα
Η εισβολή στην Σοβιετική Ένωση ανέτρεψε εντυπωσιακά τις στατιστικές των απωλειών του γερμανικού στρατού, από την πρώτη κιόλας ημέρα. Στις εννέα πρώτες ημέρες του πολέμου, τον Ιούνιο, οι Γερμανοί είχαν 25.000 νεκρούς στο ανατολικό μέτωπο. Τον Ιούλιο οι νεκροί στο ίδιο μέτωπο ήταν 63.000, περισσότεροι από τις εκστρατείες κατά της Γαλλίας και των Βαλκανίων αθροιστικά. Από τις 22 Ιουνίου ως τις 31 Δεκεμβρίου του 1941 ο γερμανικός στρατός έχασε στη Ρωσία 302.000 νεκρούς (ποσοστό 84,6%) από το σύνολο των 357.000 απωλειών του σε όλα τα μέτωπα. Ήταν περισσότερο από δύο φορές περισσότεροι από τους αντίστοιχους των 18 πρώτων μηνών του πολέμου και συγκρίσιμοι πλέον με τους αντίστοιχους του φονικού 1915.
Το 1942 οι γερμανικές στρατιές έχασαν 572.000 άνδρες στον πόλεμο –αναφερόμαστε μόνο στους νεκρούς. Από αυτούς οι 507.000 πέθαναν στο ανατολικό μέτωπο (ποσοστό 88,6%). Ο Δεκέμβριος του έτους αυτού ήταν ο πιο φονικός μήνας του πολέμου. Οι Γερμανοί έχασαν 79.000 στις συγκρούσεις γύρω από το Στάλινγκραντ το μήνα αυτόν. Το επόμενο έτος οι Βρετανοί και Αμερικανοί έδειξαν μια κάποια δραστηριότητα στην βόρειο Αφρική και κατόπιν στην Ιταλία. Οι αναλογίες όμως ελάχιστα μεταβλήθηκαν.
Σε ολόκληρο το έτος αυτό οι Γερμανοί έχασαν 812.000 νεκρούς από τους οποίους οι 701.000 σκοτώθηκαν στο ανατολικό μέτωπο (ποσοστό 86,3%).Τα δύο τελευταία χρόνια του πολέμου, το 1944 και οι τέσσερεις μήνες του 1945,ήταν η πλέον αιματηρή περίοδος του πολέμου και εκείνη για την οποία έχουμε τα λιγότερα στατιστικά στοιχεία και, ως εκ τούτου τις μεγαλύτερες αποκλίσεις στις εκτιμήσεις. Για ολόκληρο το 1944 οι απώλειες της Γερμανίας σε νεκρούς ήταν1.802.000. Από αυτούς οι 1.233.000 (ποσοστό 68,4%) σκοτώθηκαν στο ανατολικό μέτωπο.
Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ακόμα και τον Αύγουστο του 1944, όταν κατέρρευσε το μέτωπο στην Γαλλία και ένα μεγάλο μέρος του εκεί γερμανικού στρατού καταστράφηκε οι νεκροί ήταν συνολικά 349.000 από τους οποίους οι 277.000 και πάλι στο ανατολικό μέτωπο. Για το 1945 τα στοιχεία είναι ασαφή, πλην όμως, η δυτική και η σημερινή γερμανική βιβλιογραφία θεωρούν ότι τα δύο τρίτα των απωλειών στο έτος αυτό οφείλονται στις μάχες με τον Κόκκινο Στρατό. Οι απώλειες των τελευταίων απελπισμένων μαχών του 1945 υπολογίστηκαν σε περισσότερους από 1.250.000 νεκρούς. Οι μεγάλες τιτάνιες συγκρούσεις το έτος αυτό έγιναν σχεδόν αποκλειστικά στο ανατολικό μέτωπο (Βουδαπέστη, Κουρλάνδη, Βερολίνο…).
Νεκροί στο Ανατολικό μέτωπο
Με βάση τους παραπάνω αριθμούς, που προέρχονται από Γερμανικές Υπηρεσίες, αρμόδια πρόσωπα ή αρχειακές εκθέσεις, από την αρχή του πολέμου ως τις 31 Δεκεμβρίου του 1944, η Γερμανία έχασε στα πεδία των μαχών 3.677.000 νεκρούς ή διαπιστωμένους νεκρούς. Από αυτούς τους 2.743.000 (ποσοστό 74,6%) στο ανατολικό μέτωπο. Οι γερμανικές κυβερνήσεις υπολογίζουν σε 635.000 τους άμαχους που σκοτώθηκαν από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς των γερμανικών πόλεων. Αυτή η κατηγορία των νεκρών μπορεί να πιστωθεί αποκλειστικά σε Βρετανούς και Αμερικανούς – οι Σοβιετικοί δεν βομβάρδισαν αμάχους.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, για να ισοσκελιστεί το προηγούμενο “άκομψο” μέγεθος, υποστηρίχθηκε ότι ως και 2.500.000 Γερμανοί πολίτες χάθηκαν στις μαζικές εκτοπίσεις και στην προσφυγιά στα ανατολικά εδάφη. Σήμερα ο αριθμός αυτός (η εκκένωση των περιοχών έγινε χειμώνα κάτω από άθλιες συνθήκες, σε πολεμικό περιβάλλον) έχει σαφώς συρρικνωθεί στο επιστημονικό περιβάλλον. Γίνεται λόγος για 500.000 θύματα και έχει αποδοθεί στις διαταγές του Βερολίνου για εκκένωση των γερμανικών πληθυσμών εκεί όπου έφθαναν οι Ρώσοι. Διατηρείται όμως στο πολιτικό πεδίο. Η γερμανική κυβέρνηση εμμένει στον μεγάλο αριθμό ώστε να μπορεί να υποστηρίξει ότι η Γερμανία υπήρξε το μεγάλο θύμα του πολέμου.
Στην πρόσφατη εξάλλου ημιεπίσημη γερμανική ιστορία (“Η Γερμανία και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος”) υποστηρίζεται ότι τον πόλεμο αυτόν τον ξεκίνησε η Σοβιετική Ένωση. Οι παραπάνω αριθμοί ελάχιστο σχολιασμό χρειάζονται. Μιλούν από μόνοι τους. Ο πόλεμος κράτησε συνολικά 64 μήνες. Ο πόλεμος ανάμεσα στην Γερμανία, τους συμμάχους της και την Σοβιετική Ένωση κράτησε 46 μήνες. Από τους 46 αυτούς μήνες, τους 35 η ΕΣΣΔ πολέμησε ουσιαστικά μόνη της. Μόνο μετά την απόβαση στην Νορμανδία, στις 6 Ιουνίου 1944 υπήρξε άξιο λόγου δυτικό μέτωπο, ικανό να τραβήξει σημαντικές δυνάμεις από το ανατολικό μέτωπο. Δεν χρειάζονται νομίζω περισσότερα για να απαντηθεί το ερώτημα, ποιος νίκησε την Γερμανία και το ναζισμό.
