Η ελάφρυνση για το επαχθές χρέος και η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ είναι τα βασικά ζητήματα που θα θέσει ο Αλέξης Τσίπρας στους Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ, Άνγκελα Μέρκελ και Φρανσουά Ολάντ, στο περιθώριο της αυριανής συνόδου κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, όπως διαμηνύει το περιβάλλον του. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση θα επιθυμούσε διακαώς κάποια θετική εξέλιξη στα δύο αυτά θέματα, ώστε να μετριάσει τις εντυπώσεις από τα νέα αντιλαϊκά μέτρα που θα φέρει η δεύτερη αξιολόγηση, ιδίως στο εργασιακό, με το αφήγημα της “εκτίναξης” της ελληνικής οικονομίας, από τη στιγμή που (υποτίθεται ότι) θα έχει μειωθεί το τεράστιο βάρος του χρέους που την καθηλώνει στην ύφεση. Στην ίδια κατεύθυνση αξιοποιείται επικοινωνιακά η αναμενόμενη επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στα μέσα Νοεμβρίου (μέρες Πολυτεχνείου…), με τον Αμερικανό πρόεδρο να εμφανίζεται ως από μηχανής θεός, σύμμαχος της Ελλάδας απέναντι στο άκαμπτο Βερολίνο.
Πρόκειται, βέβαια, για φρούδες ελπίδες. Ποιος μπορεί να πιστέψει στα σοβαρά ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα κάνει στο τελευταίο δίμηνο της προεδρίας του, ενώ θα προετοιμάζεται να παραδώσει την εξουσία στη Χίλαρι Κλίντον, ό,τι δεν έκανε σε οχτώ χρόνια; Πώς θα μπορούσε, ακόμη κι αν το επιθυμούσε, να πείσει τη Μέρκελ, που έχει μπροστά της εκλογές το 2017, να επωμιστεί το οικονομικό και πολιτικό βάρος της απομείωσης του ελληνικού χρέους, τη στιγμή που ο ίδιος ο Ομπάμα και η χώρα του όχι μόνο δεν προτίθενται να μοιραστούν το κόστος, αλλά αξιώνουν την αποπληρωμή και του τελευταίου σεντ στο ΔΝΤ; Το πολύ- πολύ ο Αμερικανός πρόεδρος, όταν κάνει μια στάση στην Αθήνα καθ’ οδόν προς το Βερολίνο, να πει δυο τρεις ανέξοδες κουβέντες εναντίον της υπέρμετρης λιτότητας- όπως έκανε και χθες, όταν υποδέχτηκε τον Ρέντσι στην Ουάσιγκτον- και πέραν τούτου ουδέν.
Εξίσου ανεδαφικές είναι οι ελπίδες της κυβέρνησης ότι η Γερμανία θα μπορούσε να πιεστεί από τον “προοδευτικό άξονα του Νότου”, που υπάρχει μόνο στη φαντασία της. Άλλωστε, η μακροημέρευση του δεξιού Ραχόι στην Ισπανία μετά την πραξικοπηματική ανατροπή στην ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος και η πολιτική αυτοκτονία του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία, με το περιλάλητο βιβλίο του (στη χώρα του προκάλεσε από θυμηδία έως αγανάκτηση και μόνο στην Ελλάδα κάποιοι το πήραν στα σοβαρά) θα αρκούσαν για να διαλύσουν και τις τελευταίες αυταπάτες.
Το συμπέρασμα είναι απλούστατο: η αντιμετώπιση του όντως καθοριστικού προβλήματος σχετικά με το επαχθές χρέος δεν μπορεί να νοηθεί παρά μόνο εκτός ευρωζώνης, με μια διπλή, λυτρωτική ρήξη για διαγραφή χρέους και ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα, αλλά για μεγάλο αριθμό χωρών της ευρωζώνης, για τις οποίες το χρέος εξελίσσεται επίσης σε ωρολογιακή βόμβα, στα θεμέλια των οικονομιών τους.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας (Αύγουστος του 2016) το δημόσιο χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 176% για την “πρωταθλήτρια” Ελλάδα και ακολουθούσαν: Ιταλία 135%, Πορτογαλία 129%, Βέλγιο 109%, Ισπανία 101%, Γαλλία 98%. Στο σύνολό της, η ευρωζώνη είχε χρέος 92% του αθροιστικού ΑΕΠ, πολύ μακριά από το 60% που θέτει ως όριο το Σύμφωνο Σταθερότητας και πάνω ακόμη και από το 85%, που αποτελεί τον μέσο όρο της ΕΕ. Με άλλα λόγια, το χρέος εξελίσσεται σε τεράστιο πρόβλημα, που απειλεί να ανατινάξει ολόκληρη την ευρωζώνη, όπως επισημαίνει και σημερινό ρεπορτάζ της γερμανικής, οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt.
Τίποτα δεν δείχνει, όμως, ότι η Γερμανία, η οποία θρέφεται από τα χρέη και τα ελλείμματα του Νότου, είναι διατεθειμένη να συζητήσει μια συλλογική λύση απομείωσης των χρεών. Αντίθετα, τα αξιοποιεί για να επιβάλει στους “κακούς μαθητές” νέα πακέτα αντιλαϊκών μέτρων, που επιτείνουν την ύφεση. Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ κινείται ολοταχώς προς τον τείχο, ενώ ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προεξοφλεί, ουσιαστικά, ότι θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ο διαβόητος “κόφτης” του τρίτου μνημονίου την άνοιξη, αφού η μνημονιακή πολιτική δεν θα πιάσει τους στόχους της. Ακόμη και ο Πάνος Σκουρλέτης δήλωσε σήμερα στον ΑΝΤ1 ότι πρέπει “να αποφύγουμε να φτάσουμε στο σημείο να οδηγηθούμε σε τέταρτο μνημόνιο”, προτού καλά- καλά ολοκληρωθεί το τρίτο. Μια έμμεση ομολογίατου διαγραφόμενου αδιεξόδου, από το οποίο η κυβέρνηση δεν δείχνει να διαθέτει έξοδο κινδύνου.