Ο γνωστός ανάπηρος ακτιβιστής σκηνοθέτης Αντώνης Ρέλλας μάς περιγράφει πώς ο πρώην διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου «μας έβαλε κάτω σαν τα μικρά παιδάκια και μας αποδόμησε ως προσωπικότητες και ως ανάπηρα υποκείμενα», ζητώντας, ταυτόχρονα, από την Πολιτεία να πράξει τα θεσμοθετημένα κι από τους καλλιτέχνες να πάψουν να σιωπούν.
«Δεν θέλω να απευθυνθώ ούτε στην κα Μενδώνη ούτε στον κ. Μητσοτάκη. Απευθύνομαι στην ελληνική Πολιτεία, που οφείλει να λάβει επιτέλους όλα εκείνα τα μέτρα που περιγράφονται στην επικυρωμένη από το κράτος μας Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Αναπήρων, ώστε και οι ανάπηροι καλλιτέχνες να έχουμε πραγματική και ουσιαστική απορρόφηση δικαιωμάτων. Και οι καλλιτέχνες -ανάπηροι και μη- πρέπει να πάρουν θέση» μας τονίζει ο Αντώνης Ρέλλας, ανάπηρος σκηνοθέτης κι ακτιβιστής, με αφορμή τον θόρυβο που ξέσπασε μετά την προ ημερών δημόσια καταγγελία-καταπέλτη, της Κίνησης Αναπήρων Καλλιτεχνών.
Όπου αποκαλύπτονταν η λεκτική και ψυχολογική βία (για «βασανιστήριο» γίνεται λόγος) που υπέστησαν μέλη της Κίνησης από τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Στάθη Λιβαθινό, κατά τη 2ωρη συνάντηση μαζί του, το 2017, όπου σε «κάθε φράση και κάθε πράξη του, επιβεβαίωνε το φαινόμενο του μισαναπηρισμού. Στάθηκε βαθιά προσβλητικός και υποτιμητικός απέναντι στους ανάπηρους καλλιτέχνες συνολικά, αλλά και προσωπικά σε εμάς που ήμασταν παρούσες και παρόντες» όπως σημειώνουν.
«Τι είναι αυτά που λέτε; Θα γεμίσει το Εθνικό ανάπηρους!» αναφώνησε ο κ. Λιβαθινός, κάποια στιγμή, προσθέτοντας αργότερα :«Αν βάλω έναν ανάπηρο πάνω στη σκηνή και δίπλα του έναν ηθοποιό, τον καλύτερο ηθοποιό να βάλεις, όλοι θα κοιτάνε τον ανάπηρο. Πώς είναι όταν βάζεις ένα ζώο στη σκηνή».
Ο καλός σκηνοθέτης, που βρέθηκε στο κέντρο της δημοσιότητας μετά την.. προαναγγελθείσα παραίτησή του απ’ τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, έχοντας προηγηθεί η διαρροή για λεκτική κακοποιητική συμπεριφορά σε βάρος σπουδαστών της, απάντησε δημοσίως στην Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών, (συνυπογράφοντας την επιστολή μαζί με τον τέως αναπληρωτή διευθυντή του Εθνικού Θοδωρή Αμπαζή), εκφράζοντας «την ανάγκη» να αποτυπώσει την «ελλιπή αποτύπωση των γεγονότων, που παραπλανά και οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα», αρνούμενος ωστόσο, όπως τονίζεται στο κείμενο, να μιλήσει με τον συνάδελφό του «για μεμονωμένες φράσεις ή λέξεις που ερμηνεύονται κατά το δοκούν», απαριθμώντας αποκλειστικά τις σημαντικές πρωτοβουλίες κι ενέργειες που ανέλαβε ως διευθυντής του Εθνικού υπέρ των αναπήρων, προσθέτοντας ότι είναι παιδί ανάπηρου πολέμου.
«Ο Λιβαθινός μάς αποδόμησε ως προσωπικότητες»
Αμέσως η Κίνηση Αναπήρων Καλλιτεχνών ανταπάντησε με μια δημόσια επιστολή με τον ηχηρό τίτλο «Ούτε μια συγγνώμη, κύριε Λιβαθινέ».
«Δεν περίμενα από τον Λιβαθινό ότι θα απαντούσε με έναν τρόπο που θα αποδέχεται όλα εκείνα που έκανε στη πράξη. Δεν το περίμενα. Όχι μόνο αποδέχεται αυτά για τα οποία τον καταγγείλαμε, αλλά μάλλον τα υπερασπίζεται κιόλας. Δεν λέει πουθενά “δεν τα είπα“. Δεν λέει πουθενά μια συγγνώμη» σχολιάζει ο Αντώνης Ρέλλας, που συμμετείχε στην συνάντηση-σοκ, όπως λέει, με τον κ. Λιβαθινό.
«Απλά συμπληρώνει ότι ο πατέρας του ήταν ανάπηρος πολέμου κι άρα… Μα το ξέραμε, μας το είχε πει και στη συνάντηση» προσθέτει ο κ. Ρέλλας. «Δεν μας απέδειξε όμως ούτε ότι έχει κάποια ευαισθησία, ούτε ότι έχει μια ανθρωπιά και πολύ περισσότερο ως καλλιτέχνης δεν κάθισε επί ίσοις όροις στο τραπέζι να συζητήσουμε. Μας έβαλε κάτω σαν τα μικρά παιδάκια, μας αποδόμησε ως προσωπικότητες και ως ανάπηρα υποκείμενα. Οτιδήποτε λέγαμε, είχε πάντα κάτι αρνητικό να απαντήσει. Μα είναι δυνατό να μας παρομοιάζει με τα ζώα;» αναφωνεί ο κ. Ρέλλας και περιγράφει:
«Είπε ο κ. Λιβαθινός “πρέπει να προσαρμοστείτε σε αυτό που κάνουμε εμείς εδώ. Δεν γίνεται αλλιώς. Εμείς κάνουμε Γκροτόφκσι! Τέλος! Ο Γκροτόφκσι θέλει να περπατάμε στα ταβάνια. Δεν μπορούν οι ανάπηροι! Μπορεί να οδηγήσει αεροπλάνο ένας τυφλός;”. Ο κ. Λιβαθινός μας έλεγε τέτοιες χονδροειδείς βλακείες.
Όταν μιλήσαμε για την ποσόστωση μάς είπε: “Θα γεμίσει το Εθνικό αναπήρους;“.
Του λέω: “Σιγά μην έρθουν εκατομμύρια κωφοί. Θα έρθει ένας τον χρόνο!“.
“Όχι, δεν γίνεται, είναι φασιστικό το θέατρο, εδώ βγάζουμε πρωταθλητές. Πώς θα αντέξετε 12 ώρες πρόβες;“.
Του απάντησα: “Συγγνώμη, κ. Λιβαθινέ, 15 χρόνια στον ΑΝΤ1 χτύπαγα 17ωρα!“.
Και βεβαίως σήμερα δεν μας απαντά. Τι να απαντήσει! Είναι προφανές ότι θα τσακώθηκε και με τον κ. Αμπαζή (πρώην αναπληρωτή καλλιτεχνικό διευθυντή του), που καθ’ όλη τη διάρκεια της συνάντησης είχε τα δυο του χέρια πάνω στο κεφάλι και κοιτούσε κάτω αμίλητος. Ήταν απελπισμένος. Τώρα πώς συνυπογράφει αυτό το κείμενο; Βεβαίως, συνυπογράφει απλώς το ό,τι κάναν πέντε πράγματα».
«Αυτά πάντως που σημειώνει στην ανακοίνωσή τους με τον κ. Αμπαζή ο κ. Λιβαθινός ότι υλοποίησαν, τα έκαναν μετά τη συνάντηση με τους εκπροσώπους της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών» υπογραμμίζει ο κ. Ρέλλας. «Το παράδοξο και η απόδειξη του ότι όντως μάς έβαλε κάτω και μας πελέκησε είναι ότι μετά τη συνάντηση για όλα όσα έκανε δεν μας ενημέρωσε ποτέ» προσθέτει ο ανάπηρος ακτιβιστής και σκηνοθέτης.
«Δεν μιλάνε οι καλλιτέχνες; Νιώθουν ενοχές;»
Πρέπει να πάρει θέση το Εθνικό Θέατρο σήμερα; Θα κάνει η Κίνηση Αναπήρων Καλλιτεχνών διάβημα προς τη μεταβατική διευθύντρια, Έρη Κύργια, και για να αποκατασταθούν τα μέλη της και στο μέλλον οι ανάπηροι να κατοχυρώσουν τα δικαιώματα που δικαιούνται;
«Δεν ξέρω τι θα κάνει το Εθνικό! Εμείς ζητάμε κοινωνική δικαιοσύνη κι ισότιμη εκπαίδευση κεντρικά από την Πολιτεία. Σε κανένα άλλο πλαίσιο δεν τίθεται ζήτημα για τους αναπήρους, που έχουν πρόσβαση κανονική στην εκπαίδευση. Ανεξαρτήτως του αν θα γίνει καλός, κακός, μέτριος ηθοποιός κάποιος, όταν ζητά να περάσει στη δραματική σχολή για να εκπαιδευτεί, είναι προφανές, δεν μπορείς με όρους αρτιμέλειας να τον πετάς έξω. Και τέλος πάντων, η άρση της αρτιμέλειας παρότι θεσμοθετήθηκε δεν έχει γίνει πράξη. Εκεί ήταν και παραμένει το ζήτημα».
Το περιστατικό του 2017 αποτελεί, συνεχίζει ο κ. Ρέλλας, «ένα καλό case study, γιατί ο κ. Λιβαθινός ήταν σε μια πολύ σημαντική θέση, στην πρώτη κρατική σκηνή της χώρας διευθυντής και μας αντιμετώπισε με αυτό τον τρόπο που μας αντιμετωπίζει κι ένα μέρος της κοινωνίας. Τόσο απρόκλητα. Χωρίς να νιώθει καμιά ενοχή μάς ξεφτίλισε! Αυτό το έχω ζήσει από Χρυσαυγίτες, στον δρόμο, όχι από έναν άνθρωπο της τέχνης και μάλιστα του επιπέδου του Λιβαθινού. Δεν είναι κανένας τυχαίος ο Λιβαθινός. Είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης. Εγώ δεν θα βγω να πω ότι είναι κακός καλλιτέχνης ποτέ».
Δυσανασχετεί ο συνομιλητής μας όταν στα κανάλια τον ρωτούν «Γιατί τώρα; Γιατί μετά από τέσσερα χρόνια».
«Δεν υπάρχει “γιατί τώρα;“» απαντά θυμωμένα ο κ. Ρέλλας. «Γιατί τώρα νιώθω ασφαλής ότι υπάρχει ένα κομμάτι της κοινωνίας που δεν θα με απαξιώσει. Σκεφτείτε το ’17 να βγαίναμε να λέγαμε αυτά τα πράγματα. Αλλά δεν βλέπω να μιλάνε κι οι καλλιτέχνες! Δεν το παίρνουν επάνω τους». Γιατί δεν μιλάνε; «Νιώθουν ενοχές; Διότι πολλοί το ξέρανε χρόνια. Αλλά δεν μιλήσανε! Και τώρα… σιωπή!»