Κατά την παρέμβασή του πρόπερσι στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (αμέσως μετά την αντίστοιχη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Μάικλ Πενς) το Τζο Μπάιντεν, τότε απλώς ένας διεκδικητής του χρίσματος των Δημοκρατικών για τον Λευκό Οίκο, διαβεβαίωσε: “Θα επιστρέψουμε. Το υπόσχομαι ότι θα επιστρέψουμε”.
Ο λόγος βέβαια ήταν για την σχέση της Αμερικής με τους Ευρωπαίους συμμάχους της, σε μία συγκυρία κατά την οποία η προεδρία Τραμπ έδειχνε να στρέφει την υπερδύναμη σε μια περισσότερο “εθνοκεντρική” και “συναλλακτική” εξωτερική πολιτική (που ονομάστηκε λανθασμένα “απομονωτική”).
Και ο Μπάιντεν επέστρεψε – κυριολεκτικά. Αύριο Παρασκευή πρόκειται να απευθυνθεί διαδικτυακά, ως πρόεδρος πλέον των ΗΠΑ, στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου και κατόπιν να έχει μία συνεδρία με τους υπόλοιπους ηγέτες της G7. Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη διοργάνωση πραγματοποιείται από το 1963 και αποτελεί χώρο διατράνωσης της διατλαντικής σχέσης, αν και στην ιστορία θα μείνει μάλλον για την ομιλία που εκφώνησε εκεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν το 2007 και κατέδειξε την διολίσθηση σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο.
Οι Γερμανοί οικοδεσπότες της Διάσκεψης εμφανίζονται επισήμως ως ανακουφισμένοι για το τέλος της εποχής Τραμπ και την επάνοδο στην “κανονικότητα”. Και όμως: με την έλευση του Μπάιντεν το Βερολίνο είναι περισσότερο πιεσμένο από ποτέ – αφού η νεο-ψυχροπολεμική συνθήκη αναδεικνύει όλες τις αμφισημίες της θέσης της Γερμανίας στον κόσμο.
Άλλωστε, σε ορισμένα ζητήματα η συνέχεια υπερισχύει της τομής στην πολιτική που ακολουθεί η Ουάσιγκτον υπό τους δύο τελευταίους προέδρους. Η απαίτηση για μεγαλύτερη συμβολή των Ευρωπαίων συμμάχων στην Ατλαντική Συμμαχία δεν πρόκειται να αναιρεθεί, ενώ και οι τριβές σχετικά με την ολοκλήρωση του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς ρωσικού αερίου NordStream2 κλιμακώνονται.
Η γερμανική πλευρά προσπαθεί να κατευνάσει την αμερικανική υποσχόμενη να δεσμεύσει ένα δισ. ευρώ στη δημιουργία νέων σταθμών (αμερικανικού) υγροποιημένου φυσικού αερίου ή να συγκατατεθεί σε έναν μηχανισμό διακοπής της ροής του NordStream2, εάν αυτό επιβληθεί πολιτικά. Αντιμετωπίζει όμως έτσι ως επιχειρηματικό ντηλ κάτι που για τις ΗΠΑ αποτελεί μέγιστη γεωπολιτική πρόκληση.
Η επανενωμένη Γερμανία ζει στον “καλύτερο των δυνατών κόσμων”: οικοδομεί τα θηριώδη εμπορικά της πλεονάσματα, απερίσπαστη λόγω ΝΑΤΟ από ανησυχίες ασφαλείας (και τα αντίστοιχα κόστη), την ίδια ώρα που κοιτάζει ολοένα και περισσότερο προς την Ανατολή, είτε ως μια πολλά υποσχόμενη εξαγωγική αγορά (στην περίπτωση της Κίνας) είτε ως πηγή ενεργειακής επάρκειας (στην περίπτωση της Ρωσίας). Ήδη πέρσι η Κίνα αναδείχθηκε σε πρώτο εμπορικό εταίρο της Ε.Ε., ενώ σε συνθήκες βεβιασμένης αποπυρηνικοποίησης της Γερμανίας, η λύση του ρωσικού φυσικού αερίου είναι περίπου υποχρεωτική, αν η γερμανική εξαγωγική μηχανή επιθυμεί να διατηρήσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα.
Η δυναμική της ευρασιατικής ολοκλήρωσης αντικειμενικά θέτει την ηγέτιδα της ευρωζώνης στο “βαρυτικό πεδίο” της, την ίδια ώρα που η γερμανική πολιτική τάξη χαρακτηρίζει αναντικατάστατο το ΝΑΤΟ και χλευάζει τις γαλλικές προτάσεις περί ευρωπαϊκής “στρατηγικής αυτονομίας”, διακρίνοντας σε αυτές (όχι αδίκως) μια προσπάθεια ποδηγέτησής της από το Παρίσι ως στρατιωτική δύναμη.
Πρόκειται για αντίφαση που δεν θα μπορεί να διαιωνίζεται επί μακρόν – και αυτό ανεξάρτητα από την ποιότητα των σχέσεων που θα διαμορφώσουν οι Μπάιντεν και Πούτιν, αφού η (άγνωστο πόσο πιθανή) εξεύρεση ενός ρωσο-αμερικανικού modus vivendi, δεν ακυρώνει την ανάγκη συνοχής των εκατέρωθεν “στρατοπέδων”.
Σημαίνοντας τον συναγερμό για την σχέση ενεργειακής εξάρτησης που οικοδομείται ανάμεσα στη Ρωσία και την Γερμανία, η Ουάσιγκτον στην πραγματικότητα θορυβείται από το ενδεχόμενο μιας εκ του ασφαλούς σταδιακής γερμανικής απεξάρτησης από την διατλαντική σχέση. Το ότι αυτό συμβαδίζει με μια περισσότερο “εθνοκεντρική” γερμανική αντίληψη διαχείρισης της Ε.Ε. εξηγεί και το γιατί αρκετοί μεταξύ των “27” είναι έτοιμοι να στοιχηθούν πίσω από τις αμερικανικές πιέσεις προς το Βερολίνο.
