Ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας δήλωσε σε τηλεοπτική εκπομπή πως οι ΗΠΑ εκτελούν σχέδιο διαμελισμού και τελικώς διάλυσης της παγκόσμιας Ορθοδοξίας στο οποίο συμμετέχει το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης και ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τ.Πάιατ.
«Σε αυτό το σχέδιο άμεση και κορυφαία συμμετοχή» είχε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος, κατά τον Ρώσο ιεράρχη, «στηρίχθηκε και εξακολουθεί να στηρίζεται στις δομές της αμερικανικής κρατικής εξουσίας».
Σύμφωνα με τον μητροπολίτη Ιλαρίων κομβικό ρόλο στο σχέδιο έχουν «πρέσβεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ειδικότερα στην Ελλάδα και την Ουκρανία, καθώς και ο ειδικός εκπρόσωπος των ΗΠΑ επί θεμάτων θρησκευτικής ελευθερίας Σαμ Μπράουνμπακ. Αυτά επίσης ανέφεραν στις επίσημες τοποθετήσεις τους και πρόσωπα, όπως ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο».
Κατά τον Ρώσο μητροπολίτη, όποιος πιστεύει ότι το «Ουκρανικό αυτοκέφαλο» είναι αμιγώς εκκλησιαστικό ζήτημα, τότε «εθελοτυφλεί ενώπιον μιας ολοφάνερης πραγματικότητας».
Βραχυπρόθεσμα, εκτιμά ο μητροπολίτης Ιλαρίων, «αυτό το σχέδιο μπορεί να σημειώσει ορισμένες τακτικές επιτυχίες, λ.χ. την αναγνώριση των Ουκρανών σχισματικών από μία ή άλλη τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία ή τον Προκαθήμενό της. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, σκοπός του σχεδίου είναι η διάλυση της Ορθοδοξίας», ο οποίος συμπλήρωσε ότι κάθε λεγόμενη τέτοιου είδους «νίκη», θα αποδειχθεί στο τέλος Πύρρειος, «ενώ οι πικρές συνέπειες του εξελισσόμενου τώρα σχίσματος, επί πολλά ακόμη χρόνια ή ενδεχομένως και δεκαετίες θα επηρεάζουν τη ζωή όλης της Ορθόδοξης Εκκλησίας».
Την ίδια στιγμή ο Ρώσος μητροπολίτης εξέφρασε την ελπίδα ότι αυτό το σχίσμα εντός της παγκόσμιας Ορθοδοξίας δεν θα διαρκέσει πολύ: «Προκειμένου να μην συμβεί αυτό, όλοι θα πρέπει να κοντοσταθούμε, να αναλογισθούμε πολύ καλά τι συμβαίνει και να ενεργήσουμε όχι κατά τις εντολές των υπερατλαντικών κοσμικών αξιωματούχων, αλλά όπως μας υπαγορεύει το Άγιο Πνεύμα και οι ιεροί κανόνες της Εκκλησίας μας».
Υπενθυμίζεται ότι με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου το φθινόπωρο του 2018 συνενώθηκαν δύο έως τότε μη κανονικές εκκλησιαστικές οντότητες, οι οποίες σχημάτισαν την νεοϊδρυθείσα «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» υπό τον νεαρό μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνιο, την οποία, όμως, έχουν έως τώρα και με επεισοδιακό τρόπο αναγνωρίσει μόνον το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας και οι Εκκλησίες Ελλάδος και Κύπρου, δηλαδή μόνον 4 από τις συνολικά 14 τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες.