Τι θέλει να επιτύχει ο Ερντογάν στη Λιβύη

Η τελευταία δήλωση της Τουρκίας για τη Λιβύη εκδόθηκε στις 10 Μαΐου, από το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο απειλούσε τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), σε περίπτωση που στοχεύσει τουρκικά συμφέροντα, στη χώρα της Βόρειας Αφρικής. “Εάν οι [τουρκικές] αποστολές και τα συμφέροντά μας στη Λιβύη γίνουν στόχος, θα θεωρήσουμε τις δυνάμεις του Χαφτάρ νόμιμους στόχους“.

Το υπουργείο δεν ανέφερε ποια συμφέροντα μπορεί να είναι στόχοι για τον LNA. Σε κάθε περίπτωση, οι δυνάμεις του Χαφτάρ έχουν ήδη χτυπηθεί από την Τουρκία, αν και σε περιορισμένη κλίμακα. Στην πραγματικότητα, η δήλωση της Τουρκίας αναφέρεται σε μερικούς όλμους, που λέγεται ότι εκτοξεύθηκαν από τον LNA, και οι οποίοι προσγειώθηκαν κοντά στις τουρκικές και ιταλικές πρεσβείες στην Τρίπολη στις 8 Μαΐου.

Είχε προβλεφθεί, βάσει λογικής, ότι ο επόμενος πρωταρχικός στόχος για το GNA θα είναι η τεράστια αεροπορική βάση Αλ-Γουατίγια, περίπου 125 χλμ νοτιοανατολικά της Τρίπολης, την οποία κατέλαβε ο LNA τον Αύγουστο του 2014. Αναφορές για την πρόσφατη επίθεση στη βάση, λένε ότι ένας διοικητής του LNA που συνδέεται με τους Μαντχαλιστές της Σαουδικής Αραβίας, ο Οσάμα Ίμσεκ, σκοτώθηκε. Οι Μαντχαλιστές είναι μία συνιστώσα του ακραίου Σαλαφισμού, που έχει τις ρίζες της στη Σαουδική Αραβία, η οποία όμως προωθεί το κοσμικό κράτος, οπότε είναι λογικό υποστηρικτές της να βρίσκονται στις τάξεις των δυνάμεων του Χαφτάρ, πολεμώντας ενάντια στους μαχητές του Σάρατζ και της Τουρκίας, που στηρίζουν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Εάν ο Χάφταρ χάσει το Αλ-Γουατιάγια, τότε η αποτελεσματική στρατιωτική του παρουσία στη δυτική Λιβύη θα αποδυναμωθεί σημαντικά. Θα μπορούσε επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο της πλήρους απόσυρσης, παρά τις προσπάθειές του για να πάρει την πρωτεύουσα της Λιβύης. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση είναι απίθανη στο άμεσο μέλλον, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει την πολιτική του κατάρρευση.

Πόσο μακριά είναι διατεθειμένη η Τουρκία να φτάσει στο πεδίο της Λιβύης; Τι είδους τουρκικά συμφέροντα απειλεί ο LNA; 

Όταν η Άγκυρα ξεκίνησε τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις προς υποστήριξη της GNA τον Ιανουάριο, έστειλε περίπου 100 αξιωματικούς μαζί με περίπου 2.000 Σύρους μισθοφόρους για να ενισχύσουν την υπεράσπιση της κυβέρνησης της Τρίπολης. Εκείνη την εποχή, η Τουρκία δικαιολόγησε τη δράση της ισχυριζόμενη ότι είχε κληθεί από το GNA να βοηθήσει, ώστε να αναγκαστεί ο Χαφτάρ να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να επιφέρει μόνιμη εκεχειρία και ενδεχομένως μια μακροπρόθεσμη πολιτική συμφωνία στη Λιβύη. Σαν να προετοίμαζε το πολιτικό έδαφος για την επόμενη κίνηση του, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησε με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Κωνσταντινούπολη, στις 8 Ιανουαρίου, να επιβάλει εκεχειρία στη GNA και τον LNA, ο οποίος υποστηρίζεται από τη Μόσχα. Για προφανείς λόγους, ο Χαφτάρ αρνήθηκε να υπογράψει αυτήν τη συμφωνία όταν ήταν στη Ρωσία, στις 14 Ιανουαρίου. Ωστόσο, μια ανακωχή πραγματοποιήθηκε για μερικές εβδομάδες εκτός από περιστασιακές παραβιάσεις.

Οι επί τόπου αναφορές δείχνουν ευρύτερη συμμετοχή των Τούρκων στο λιβυκό τέλμα. Πρόσφατα, η Άγκυρα κλιμάκωσε τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τη χρήση της αεροπορίας και των drone της. Έχουν αναφερθεί παράπλευρες απώλειες μέσα και γύρω από το Μπάνι Ουαλίντ μέσω του οποίου διέρχεται η διαδρομή εφοδιασμού του LNA. Η Ταρχούνα, η κύρια βάση του LNA στη δυτική Λιβύη, έχει επίσης γίνει πολλές φορές στόχος, με αμάχους να χάνουν τη ζωή τους.

Εν τω μεταξύ, οι ξένοι υποστηρικτές του Χαφτάρ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ και της Αιγύπτου, αυξάνουν την υποστήριξή τους προς αυτόν, αλλά δεν φαίνονται έτοιμοι να παίξουν στα ίσα εναντίον της Τουρκίας. Ακόμα κι έτσι, την περασμένη εβδομάδα η Τρίπολη είδε τις σφοδρότερες μάχες της εδώ και μήνες με ολονύκτιους βομβαρδισμούς.

Η Άγκυρα φαίνεται να βλέπει τη Λιβύη ως μέρος του ευρύτερου γεωπολιτικού της ενδιαφέροντος στη νότια και ανατολική Μεσόγειο. Στρατηγικά, η Λιβύη είναι η πύλη προς την Αφρική με τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στην ήπειρο, που εκτιμώνται σε περίπου 46,4 δισεκατομμύρια βαρέλια. Ο Ερντογάν ανησυχεί επίσης ότι το να χάσει τον αγώνα εναντίον του Χαφτάρ και των ξένων υποστηρικτών του σημαίνει ότι θα χάσει την ευρύτερη πολιτική μάχη στην περιοχή ενάντια στην Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και, σε μικρότερο βαθμό, τη Σαουδική Αραβία. Οι γραμμές μάχης σχεδιάστηκαν πριν από εννέα χρόνια.

Οι επεκτατικές πολιτικές της Τουρκίας, στην Ανατολική Μεσόγειο ιδιαίτερα, εξοργίζουν πολλές χώρες. Στη δήλωσή τους της 11ης Μαΐου, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Γαλλίας και των ΗΑΕ καταδίκασαν τη “στρατιωτική παρέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη“. Κατηγορούν την Άγκυρα ότι υπέγραψε μια “παράνομη” ναυτική συμφωνία με τη GNA που παραβιάζει τα δικαιώματά τους.

Μαζί με τον εταίρο της, το Κατάρ, η Τουρκία αγωνίζεται επίσης για μια άλλη περιφερειακή πολιτική μάχη που ξεκίνησε αμέσως μετά την “Αραβική Άνοιξη” του 2011 στην οποία το πολιτικό Ισλάμ κέρδισε δυναμική. Η Αίγυπτος, στις 30 Ιουνίου 2012, εξέλεξε τον πρώτο πρόεδρο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, τον αείμνηστο Μοχάμεντ Μόρσι. Στην Τυνησία, οι Ισλαμιστές σημείωσαν κέρδη το 2014. Την ίδια χρονιά, οι Ισλαμιστές στη Λιβύη εξαπάτησαν και κέρδισαν την εξουσία προκαλώντας τη συνεχιζόμενη στρατιωτική αντιπαράθεση. Ο πρόεδρος Ερντογάν κλίνει προς την ισλαμική πολιτική και βλέπει τον εαυτό του ως νονό των περιφερειακών ομολόγων του, αν όχι εκείνων σε όλο τον κόσμο.

Ο Τούρκος ηγέτης θέλει τώρα απόλυτη νίκη για τον εαυτό του και τον πληρεξούσιό του, τη GNA, ανεξάρτητα από το τι θα σήμαινε για τη Λιβύη στο σύνολό της. Μόνο ο χρόνος θα πει εάν είναι πραγματικά έτοιμος να επιτύχει αυτόν τον τελικό στόχο και να νικήσει στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Εν τω μεταξύ, η τραγωδία της χώρας μου θα συνεχιστεί.