Μάρτιος-Απρίλιος 1946. Οι εκλογές τρομοκρατίας και η αποχή της Αριστεράς

ΜΑΡΤΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

1 Αρχίζει το 8^ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα με τη συμμετοχή 1800 αντιπροσώπων. Στην 7μελή Εκτελεστική Επιτροπή εκλέγονται πέντε μέλη του ΕΡΓΑΣ.

3 Σε κοινή διακήρυξη των κομμάτων του Συνασπισμού του ΕΑΜ, της Ένωσης Δημοκρατικών Αριστερών, των Αριστερών Φιλελευθέρων, του ΣΚ-ΕΛΔ και των Δημοκρατικών Συλλόγων τονίζεται ότι «οι εκλογές κάτω από τις επικρατούσες συνθήκες δεν είναι μόνο τραγική κωμωδία, αλλά και σωστό πολιτικό πραξικόπημα». Ακόμη δηλώνεται ότι δεν θα πάρουν μέρος στις εκλογές της 31^ηςΜαρτίου αν δεν υπάρξουν οι προϋποθέσεις: 1) Άμεσος σχηματισμός ευρείας δημοκρατικής κυβέρνησης, με αναλογική συμμετοχή των κομμάτων της Εθνικής Αντίστασης. 2) Δίμηνη αναβολή των εκλογών. 3) Άμεση λήψη μέτρων για την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και κυρίως του στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας. 4) Γενική Αμνηστία. 5) Αναθεώρηση των πλαστών εκλογικών καταλόγων.

9 Ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Μπέβιν απορρίπτει την πρόταση της κυβέρνησης Σοφούλη για αναβολή των εκλογών.

10 Μεγάλη πανεργατική συγκέντρωση της ΓΣΕΕ στον Παναθηναϊκό με κύριο αίτημα τις ελεύθερες εκλογές.

10-11 Παραιτούνται ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Καφαντάρης και 10 υπουργοί καταγγέλλοντας τις ανώμαλες συνθήκες κάτω από τις οποίες η χώρα βαδίζει προς τις εκλογές.

14 Τα κόμματα της Αριστεράς με τηλεγράφημά τους προς τις κυβερνήσεις των τεσσάρων Δυνάμεων ζητούν να σχηματισθεί κυβέρνηση ελεύθερη στις κινήσεις της, να δοθεί αμνηστία στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, να γίνει εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και επαλήθευση των εκλογικών καταλόγων.

14 Το ΠΓ του ΚΚΕ προτείνει στους ηγέτες των κομμάτων του Κέντρου κοινή εκλογική εμφάνιση, με κοινούς συνδυασμούς και με κατανομή των εδρών που θα πετύχαινε ο συνασπισμός της Δημοκρατίας 50 προς 50 μεταξύ της Αριστεράς και του Κέντρου. Η πρόταση απορρίπτεται από τον πρωθυπουργό Σοφούλη και άλλους ηγέτες του Κέντρου.

15 Το ΠΓ του ΚΚΕ σε ανακοίνωση του σημειώνει: «… Ο δημοκρατικός κόσμος, εμμένοντας ανένδοτα στην απόφασή του να μη νομιμοποιήσει με τη συμμετοχή του το εκλογικό εξάμβλωμα και πραξικόπημα, παραμένει αποφασιστικά σε κατάσταση αναμονής και δεν πρόκειται να καταφύγει σε ένοπλες ανώμαλες εξελίξεις…».

16 Η γαλλική κοινοβουλευτική επιτροπή Εξωτερικών ζητά από τη γαλλική κυβέρνηση να αξιώσει από τις ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία την αναβολή των εκλογών στην Ελλάδα.

19 Ο αντιβασιλιάς Δαμασκηνός με τηλεγράφημά του στον Μπέβιν ζητά δεκαπενθήμερη αναβολή των εκλογών. Σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των διεθνών παρατηρητών.

24 Μεγάλες συγκεντρώσεις σε Πειραιά, Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις με σύνθημα: « Αποχή- Δημοκρατία-Ανεξαρτησία».

26 Η ΚΕ του ΕΑΜ ρίχνει το σύνθημα: «Αντισταθείτε με την αποχή».

28-31 8^ο Συνέδριο του ΚΚ  Τσεχοσλοβακίας. Καθ’ οδόν προς την Πράγα ο Νίκος Ζαχαριάδης συναντάται με την γιουγκοσλαβική ηγεσία. Στην Πράγα οι εκπρόσωποι του Ιταλικού και του Γαλλικού ΚΚ συνιστούν στον Ζαχαριάδη τη συμμετοχή του ΚΚΕ στις εκλογές. Ακόμη ο Ζαχαριάδης  συναντήθηκε στη Σόφια με τον Δημητρώφ και στη συνέχεια με τον Στάλιν στην Κριμαία. O Φίλιππος Ηλιού γράφει σχετικά: «Το επίσημο ταξίδι του Νίκου Ζαχαριάδη, στα τέλη Μαρτίου 1946, στην Πράγα, οι συναντήσεις του με τον στρατάρχη Τίτο και η μυστική συνάντηση του με τον Στάλιν, στην Κριμαία, αυτόν τον σκοπό είχαν: να διερευνηθεί αν υπήρχε δυνατότητα και πρόθεση να ενισχυθεί ο αγώνας. Οι απαντήσεις που έλαβε είταν θετικές… (…) Το νέο αντάρτικο μπορούσε να ξεκινήσει».

Νύχτα 30^ης προς 31^η Μαρτίου. Επίθεση 33 ανταρτών εναντίον του τμήματος Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο. Η επίθεση αυτή θεωρείται σημείο έναρξης του Εμφυλίου Πολέμου.

31 Εκλογές μέσα σε συνθήκες τρομοκρατίας και νοθείας από τις οποίες απείχαν η Αριστερά και μεγάλο τμήμα του Κέντρου.

ΔΙΕΘΝΗ

5 Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ μιλάει στο Φούλτον του Μισσούρι: « Από το Στετίνο στη Βαλτική στην Τεργέστη στην Αδριατική ένα σιδηρούν παραπέτασμα έχει πέσει κατά μήκος της ευρωπαϊκής ηπείρου» (σ.σ. τις λέξεις «σιδηρούν παραπέτασμα» είχε χρησιμοποιήσει πρώτος ο Γκαίμπελς σε ραδιοφωνιή ομιλία του στις 12 Φεβρουαρίου του 1945). Αρχίζει ο «Ψυχρός Πόλεμος».

15 O Στάλιν απαντά στην ομιλία του Τσώρτσιλ στο Φούλτον χαρακτηρίζοντας τον ως εμπρηστή ενός νέου τύπου πολέμου και συνεχιστή της χιτλερικής φυλετικής προπαγάνδας.

19 Οι γαλλικές αποικίες της Μαρτινίκας, της Γουαδελούπης, της Γουιάνα και της Ρεινιόν χαρακτηρίζονται ως τμήματα της Γαλλίας.

21 Στη δίκη της Νυρεμβέργης ο Γκαίριγκ απoκαλύπτει τη σκηνοθεσία των ναζιστών στον εμπρησμό του Ράιχσταγκ. (Φεβρουάριος 1933).

 

 

Το κράτος των Χιτών

« Κατά πληροφορίας εκ Πατρών εις τους σιδηροδρομικούς σταθμούς μεταξύ Καλαμών- Κυπαρισσίας και Κυπαρισσίας-Πύργου, οι Χίτες έχουν πλήρες δίκτυον παρακολουθήσεως των επιβατών των διερχομένων αμαξοστοιχιών. Εις έκαστον σταθμόν υπάρχει μυστικόν φρουραρχείον Χιτών προς ενίσχυσιν των εντός των αμαξοστοιχιών ευρισκομένων μελών της οργανώσεως Χ, των παρακολουθούντων τους επιβάτας. Πας γνωστός δια τα δημοκρατικά του φρονήματα επιβάτης, συλλαμβάνεται από τους Χίτας, οι οποίοι είναι οπλισμένοι με βαρύν οπλισμόν και αυτόματα και, ή δέρεται επί τόπου αγρίως ή απάγεται από τους τρομοκράτας και οδηγείται στα Φρουραρχεία όπου κακοποιείται. Εκτός τούτων, οι Χίται υποχρεώνουν τους δημοκρατικούς πολίτας να υπογράφουν υπεθύνους δηλώσεις, ότι κατά τας εκλογάς θα ψηφίσουν τους υποψηφίους, τους οποίους θα υποδείξη εις αυτούς η οργάνωσις Χ».

«Το Βήμα» 16.3.1946

 

« Ας επιτρέψη ο Μπέβιν την αναβολήν των Ελληνικών εκλογών»

« Ο κ. Μπέβιν αρνούμενος να συμφωνήση επί της αναβολής των εκλογών εν Ελλάδι, αναλαμβάνει προσωπικώς την ευθύνην διεξαγωγής εκλογών αμφιβόλου γνησιότητος, αι οποία θα μποϋκοταρισθούν, θα έχουν ως αποτέλεσμα να καταλάβη την εξουσίαν η άκρα δεξιά. Τούτο ευκόλως θα οδηγήσει εις νέον εμφύλιον πόλεμον.

Θα πρέπει να αναθεωρήση την απόφασίν του. Ας επιτρέψη την αναβολήν των Ελληνικών εκλογών»

« Νέα»  19.3.1946

 

Όποιοι δημόσιοι υπάλληλοι απόσχουν θα απολυθούν

« …Όλως ιδιαιτέρως πρέπει να τιμωρηθούν οι δημόσιοι λειτουργοί, οι οποίοι θα κάνουν τυχόν απεργίαν ψήφου την προσεχή Κυριακήν. Οι υπάλληλοι του Κράτους, οι οποίοι θα προσεπάθουν να μη γίνη Κράτος η Ελλάς, αλλά να διαλυθή πρέπει να απολυθούν… Όσοι δεν ψηφίσουν την Κυριακήν να τιμωρηθούν…»

«Ακρόπολις» 23.3.1946

 

Η τρομοκρατία των Ζερβικών

«…Εξ άλλου, εις την Κυβέρνησιν διεβιβάσθησαν πληροφορίαι Σοφουλικών παραγόντων συμφώνως προς τας οποίας  ανά την Ήπειρον  ασκείται τρομοκρατία εκ μέρους οπαδών του στρατηγού Ζέρβα εις τοιούτον βαθμόν, ώστε να μη δύνανται να κινηθούν και αυτοί οι υποψήφιοι του Λαϊκού Κόμματος»

«Βραδυνή» 30.3.1946

 

«Δρουν και οργιάζουν…»

Απόσπασμα από υπόμνημα κατοίκων του χωριού Πολυκάστανο (Ανδρέα Παπαδόπουλου, Γεωργίου Ψωμόπουλου, Σωτηρίου Τζημούλη, Χρίστου Κωστόπουλου, Ανδρεόυ Κουτσουμάρη) στις 26.3.1946, προς τον Γενικό Διοικητή Δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη.  (Διαβιβάστηκε στην Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής χωρίς να πρωτοκολληθεί):

«Λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρομεν Υμίν ευσεβάστως τα κάτωθι.

Την 24^ην του μηνός Μαρτίου και περί ώραν 8.30 νυχτερινήν οι Ηλίας Παλάντζας, Παν. Γραβάνης, Ηλίας Σωζόπουλος, πρόεδρος κοινότητος, Χρ. Κοτούλας, αντιπρόεδρος, Α. Δόσας, Αντ. Κοτούλας, Ευαγ. Παπαδόπουλος, Ιωαν. Δόσας, Τέλης Σιρζόπουλος, Αποστ. και Ευαγ. Λιάτος, Κ. Γίτσιος,  Κων. και Σπύρος Γκατζογιάννης και Γεώργιος Φ. Παπαδόπουλος, άπαντες οπλοφόροι, ενήδρευον έξωθι της οικίας του Γ. Παπαδόπουλου τον οποίον ασθενή όντα επεσκέφθησαν οι Σωτήριος Τζημούλης και Χρ. Κωστόπουλος και τους οποίους, ευθύς μόλις εξήλθον της οικίας τους επετέθησαν και δια των υποκοπάνων των όπλων των τους κατέφεραν κτυπήματα εις την κεφαλήν και εις διάφορα σημεία του σώματος με πρόθεση να τους φονεύσουν. Εις τας οιμωγάς και τα εκλίσεις των θυμάτων τους ανεστατώθη το χωριό και πολλοί εξήλθον και προσέτρεξαν εις βοήθειαν (…) οι συγγενείς και οι τολμηρώτεροι των κατοίκων κατόρθωσαν να πλησιάσουν τα θύματα  και μετά κόπων κατάφεραν να τα’ αποσπάσουν αιμόφυρτα και εις κατάστασιν αναισθησίας (…).

Ταυτοχρόνως εις την γενικήν αναστάτωσιν του χωρίου ο Γ. Ψιμόπουλος μόλις εξελθόν της οικίας του και άνευ προειδοποιήσεως καμίας, ο Απ. Δόσας επυροβόλησεν τούτον δια του όπλου του με πρόθεσιν να τον φονεύση. Λόγω όμως του σκότους η σφαίρα ηστόχισε και ετρύπησε το επανοφόριον εις τον ώμον του(…).

Την επομένην του επεισοδίου ο αρχιτρομοκράτης  κατά κοινήν απόφασιν όλων των τρομοκρατών ημπόδιζε τον κοινοτικόν τζομπάνον να δεχτεί τα πρόβατα του Αν. Παπαδόπουλου (…) Σημειωτέον ότι ο πατήρ του Α. Παπαδόπουλου τυγχάνει ο μεγαλύτερος κτηματίας του χωρίου και εις τας ακαλιεργήτους εκτάσεις του βόσκουν ανενοχλήτως τα ζώα της Κοινότητος.

Θέτοντες εν ολίγοις ανωτέρω υπ’ όψιν σας κ. Γ. Διοικητήν, παρακαλούμε όπως επεμβήτε αρμοδίως και προστατεύσητε την ζωήν και την περιουσίαν μας από τόσον επικινδύνους τρομοκράτας  οίτινες ουσιαστικώς έθεσαν τους περισσοτέρους των κατοίκων εκτός νόμου. Δρουν και οργιάζουν εις βάρος της ζωής και της περιουσίας μας ανενοχλήτως και μας στερούν παντός δικαιώματος ως πολιτών από της ζωής και της περιουσίας μας μέχρι των ειδών της ΟΥΝΡΑ τα οποία διαχειρίζονται αποκλειστικώς ως καθαρώς ατομικά τους είδη, εξαιρούντες επισήμως εμάς ιδίως του ρουχισμού και των υποδημάτων.

Μετά τιμής

( ακολουθούν οι υπογραφές των πέντε καταγγελόντων)

Αναφορά Διοικητή Υποδιοικήσεως Βασ. Χωροφυλακής Βοϊου προς την Διοίκησιν Χωροφυλακής Κοζάνης

Νεάπολη 1.4.1946

(Υποδιοίκησις Βας. Χωροφυλακής Βοίου Α.Π. 43/3/2^α/1.4.1946)

«Περί των καταγγελομένων κατά κατοίκων Πολυκαστάνου» (…)

« Την 24^ην λήξαντος μηνός κατά τας εσπερινάς ώρας ο Ανδρέας Παπαδόπουλος, κάτοικος του ως άνω χωρίου είχε συγκεντρώσει εις την οικίαν του συμπολίτας του και συνεβούλευεν αυτούς τίνι τρόπω θα ενεργήσωσι δια την παρεμπόδισιν των ομοχωρίων του ίνα μη ψηφίσωσι κατά τας ενεργηθείσας την 31-3-46 βουλευτικάς εκλογάς.

Εθνικόφρονα πρόσωπα του χωρίου  ωτακουστούντα, ανεκοίνωσαν την γενομένην συζήτησιν εις τον Πρόεδρον της Κοινότητος.

Ο τελευταίος ούτος παραλαβών και ετέρους συμπολίτας του ανέμενεν  την έξοδον των συσκεπτομένων εκ της οικίας του Παπαδόπουλου.

Κατά την έξοδόν των επλησίασεν αυτούς και τους συνέστησε να μην διενεργώσι παρανόμους συγκεντρώσεις διότι θα ανέφερον εις την αστυνομίαν.

Ουδεμία κακοποίησις έλαβεν χώραν εναντίον των υποβαλλόντων το υπόμνημα ούτε καθ’ ετέρου προσώπου , ουδέ τις των κατοίκων του χωρίου τούτου φέρει ή κατέχει πολεμικόν όπλον.

Ο Ανδρέας Παπαδόπουλος τυγχάνει αναρχικόν στοιχείον της άκρας Αριστεράς, αποφυλακισθείς εσχάτως, τυχών του ευεργετήματος της αποσυμφορήσεως, κατηγορούμενος δι’ εγκληματικάς πράξεις της Εαμοκρατίας.

Ούτος παρακολουθείται στενώς υπό της υπηρεσίας μου.

Ο Διοικητής της Υποδιοικήσεως

Παν. Κωνσταντακόπουλος

ανθ/ρχος»

Γιώργος Μαργαρίτης «Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949», τ. 1, σ.197-199, εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2000. Τα δύο έγγραφα προέρχονται από το Αρχείο της Γενικής  Διοίκησης Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκονται στο Αρχείο του Γ. Μαργαρίτη.

 

 Ο διοικητής που  δεν άκουσε τους 500 πυροβολισμούς

«Την εσπέραν του παρελθόντος Σαββάτου Χίτες επιδραμόντες εις τον παρά την Λαμίαν συνοικισμόν Νέας Μαγνησίας ετρομοκράτησαν τους κατοίκους ρίψαντες υπερπεντακοσίους πυροβολισμούς οι οποίοι ηκούσθησαν ευκρινώς εις όλην την Λαμίαν. Την πρωίαν της επομένης ερωτηθείς από εκπρόσωπον της Κυβερνήσεως ο Ανώτερος Διοικητής Χωροφυλακής Στερεάς περί των επεισοδίων της Νέας Μαγνησίας απήντησεν απαθώς, ότι δεν γνωρίζει τίποτα και ότι δεν ήκουσε πυροβολισμούς».

«Το Βήμα» 16.3.1946

 

Υπουργός και μίζες

Στις 30 Μαρτίου ο δημοσιογράφος Σάιρους Σουλτσμπέργκερ συναντά στο Λονδίνο τον  βασιλιά Γεώργιο:

«… Ο Γεώργιος είπε πως ένας από τους κυριότερους υπουργούς ξοδεύει ένα ποσόν από 800.000 χρυσές λίρες στερλίνες, που αγόρασε η ελληνική κυβέρνηση για να υποστηρίξει τη δραχμή, προς 20.000 τη λίρα, και πως μ’ αυτό το λογαριασμό τσεπώνει ένα μέρος από το κέρδος. Είπε πως το βρετανικό Υπουργείο των Εξωτερικών του είχε ζητήσει να κάνει μια  δημόσια έκκληση προς όλους τους Έλληνες να ψηφίσουν με τάξη, αλλά αφού την έγραψε αυτή την έκκληση, οι Άγγλοι αρνήθηκαν να επιτρέψουν τη δημοσίευσή της».

 

Σάιρους Σουλτσμπέργκερ « Πολιτικά Παρασκήνια της εποχής μας», σε μετάφραση Κοσμά Πολίτη, σ. 409, εκδόσεις Α. Καραβία-Α. Δημητριάδη, Αθήνα 1972.

 

 «Καταιγίς μαίνεται…»

« Καταιγίς μαίνεται, η καταστροφή επέρχεται. Τυφών! Δεν ακούτε, λοιπόν, τους μυκηθμούς της καταιγίδος; Έρχεται πλησιάζει, φθάνει. Τίποτε δεν μας σώζει…».

Από άρθρο του τότε υφυπουργού Τύπου Γεράσιμου Λύχνου στο «Βήμα», 31.3.1946.

 

Οι Εκλογές

Από τις εκλογές απείχαν: 1) Ο Πολιτικός Συνασπισμός των Κομμάτων του ΕΑΜ στον οποίο συμμετείχαν το ΚΚΕ, το Αγροτικό Κόμμα με πρόεδρο τον Κ. Γαβριηλίδη, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος με πρόεδρο τον Ι. Πασαλίδη, το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα με πρόεδρο τον Μιχ. Κύρκο και  η Δημοκρατική Ένωση με εκπρόσωπο τον Στ. Κρητικά. 2) Το Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων με επικεφαλής τους Στ. Χατζήμπεη και Νεοκ. Γρηγοριάδη. 3) Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΛΔ (ΣΚΕ-ΕΛΔ) με πρόεδρο τον Αλ. Σβώλο και κεντρικά στελέχη τους Ηλ. Τσιριμώκο και Δ. Στρατή. 4) Η Ένωσις Δημοκρατικών Αριστερών με αρχηγό τον Ι. Σοφιανόπουλο. Όλα αυτά τα κόμματα είχαν κοινά αιτήματα ζητώντας εγγυήσεις για τίμιες εκλογές και έκαναν από κοινού εκστρατεία για να προπαγανδίσουν την αποχή. Ακόμη απείχαν: Το Προοδευτικό Κόμμα με αρχηγό τον Γ. Καφαντάρη, η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος που διαφώνησαν με τη συμμετοχή του στις εκλογές και συγκρότησαν το Σοσιαλιστικό Αγροτικό Κόμμα και μεμονωμένα στελέχη του κέντρου όπως ο Εμμ. Τσουδερός και  ο Γ. Καρτάλης.

Τα αποτελέσματα των εκλογών: Ψήφισαν 1.121.693, έγκυρα ψηφοδέλτια, 1.108.473, έδρες 354. Aποχή 51,5% ( σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία) . Έλαβαν: Ενωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων ( Ι. Θεοτόκης, Π. Μαυρομιχάλης, Στ. Στεφανόπουλος, Κ. Τσαλδάρης ) 601.995 ψήφοι, 55,12%, 206 έδρες, Εθνική Πολιτική Ένωσις ( Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου, Π. Κανελλόπουλος ) 213.721, 19,28%, 68, Κόμμα Φιλελευθέρων ( Θ. Σοφούλης) 159.525, 14,39%, 48, Εθνικό Κόμμα Ελλάδος ( Ναπ. Ζέρβας) 66.027, 5,96%, 20, Ένωση Εθνικοφρόνων ( Θ. Τουρκοβασίλης  ) 32.538, 2,94%,9, Ένωση Αγροτικών Κομμάτων ( Αλ. Μυλωνάς) 7.447, 0,87%, 1, Συνδυασμοί Ανεξαρτήτων 12.036, 1,08%, 2.

 

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

1 Παραιτείται η κυβέρνηση Σοφούλη. Η εντολή ανατίθεται στο Λαϊκό Κόμμα.

2 Γίνεται γνωστή η παραίτηση του αντιβασιλιά Δαμασκηνού. Οι βρετανοί παρεμβαίνουν και ο Δαμασκηνός την ανακαλεί.

4 Τα κόμματα της Αριστεράς με προκήρυξή τους τονίζουν πως η αποχή στις εκλογές έφτασε το 55%. Καλούν σε πανδημοκρατικό μέτωπο, ζητούν την ακύρωση των εκλογών και σχηματισμό κυβέρνησης δημοκρατικής συνεννόησης που θα κάνει γνήσιες εκλογές- Ο εξόριστος Γεώργιος Β΄ ζητάει από τον βρετανό υπουργό Εξωτερικών την επίσπευση του δημοψηφίσματος μέχρι το Σεπτέμβριο.

5 Ορκίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας Π. Πουλίτσα. Την στηρίζουν το Λαϊκό Κόμμα και η Εθνική Πολιτική Ένωση ( Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου και Π. Κανελλόπουλος).

8 Τηλεγράφημα των κομμάτων της Αριστεράς προς τους πρωθυπουργούς και υπουργούς Εξωτερικών των τεσσάρων δυνάμεων. Ζητούν το σχηματισμό «κυβερνήσεως ευρέως δημοκρατικού συνασπισμού».

9 Η ΚΕ του ΕΑΜ προτείνει τριμελή αντιβασιλεία με εκπροσώπηση της Δεξιάς του Κέντρου και της Αριστεράς.

12 Ο Νίκος Ζαχαριάδης μιλάει σε σύσκεψη στελεχών του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη: «…Το πραξικόπημα της 31^ης του Μάρτη άνοιξε μια καινούργια φάση στη μεταδεκεμβριανή νεοελληνική τρικυμία (… ) Τα γεγονότα που έγιναν στο Λιτόχωρο είναι ένα μήνυμα για το μοναρχοφασισμό και τους Άγγλους. Θα ’ναι απόλυτα μέσα στη λογική της πολιτικής, που οι άγγλοι και οι μοναρχοφασίστες εφαρμόζουν και δεν θα πρέπει να απορεί κανένας, αν αύριο εμφανιστεί και δεύτερος Μπαρούτας και μεθαύριο γίνουν δεκάδες και εκατοντάδες (…) Θα ’ρθει η στιγμή που ο λαός θ’ αποφασίσει να μην τον σφάζουν πια σαν κότες και τότε θα πάρει κι αυτός τα άρματα».

15-17 Πανελλαδική Οργανωτική σύσκεψη του ΚΚΕ. Στα συμπεράσματα  αναφέρονται και τα εξής: «… Οι κομματικές οργανώσεις πρέπει να συγκεντρώσουν την προσοχή τους, χωρίς αναβολές και καθυστερήσεις, όχι μόνο στην προετοιμασία του μηχανισμού, αλλά και δραστήρια να καταπιασθούν με τη συγκρότηση της Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας και την ολόπλευρη οργανωτική-τεχνική προπαρασκευή».

17 Παραιτείται η κυβέρνηση Πουλίτσα. Ανάθεση εντολής σχηματισμού κυβέρνησης στον Κ. Τσαλδάρη.

17-18 Συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην απόφαση που δόθηκε στη δημοσιότητα σημειώνεται ότι  ο λαός «έχει υποχρέωση να υπερασπίσει την τιμή, την περιουσία  και τη ζωή του με όλα τα μέσα ενάντια στον καθένα που τα επιβουλεύεται. Κανένα χτύπημα δεν θα μείνει χωρίς απάντηση».

26-27 Στη Σελίτσανη Αγυιάς χωροφύλακες και μοναρχικοί δολοφονούν εννιά δημοκρατικούς πολίτες. Οι κάτοικοι του χωριού απαντούν με μαζική λαϊκή αυτοάμυνα.

30 Η ΚΕ του ΕΑΜ καταγγέλλει « την ένταση της τρομοκρατίας μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους μοναρχικούς».

ΔΙΕΘΝΗ

4 Συνομιλίες των βρετανών με τον Μαχάτμα Γκάντι και την ηγεσία του Ινδικού Κογκρέσου για το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης στην Ινδία.

19 Με την υποστήριξη σοσιαλιστών και κομμουνιστών εγκρίνεται το νέο σύνταγμα της Γαλλίας.

22 Στο Βερολίνο σε κοινό συνέδριο ιδρύεται το Ενοποιημένο Σοσιαλιστικό Κόμμα που προκύπτει από την ενοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας.

21 Πεθαίνει ο βρετανός οικονομολόγος Τζ. Κέυνς.

25 Στο Παρίσι συνεδριάζουν οι υπουργοί Εξωτερικών ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας για τους όρους ειρήνευσης με την Ιταλία.

 

« Γελοιοποιήθηκαν οι εκλογές του Μπέβιν»

Ο «Ριζοσπάστης» της 1^ης Απριλίου 1946 κυκλοφορεί με τίτλο: «Γελοιοποιήθηκαν οι εκλογές του Μπέβιν-Τρίωρη νυκτερινή ψηφοφορία με επίσημη διαταγή-Παρ’ όλο το όργιο της τρομοκρατίας και της νοθείας η αποχή σε όλες σχεδόν τις πόλεις ξεπέρασε τα 50%». Υπότιτλος: «Εξευτελισμός του δολοφόνου Παπανδρέου και εκμηδενισμός του μισθοφόρου Ζέρβα και των Χιτών»:

« Οι εκλογές του Μπέβιν έγιναν! Και ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ όπως ήταν φυσικό! Δεν έχουμε ακόμα το γενικό νούμερο της αποχής, που άλλως τε έχει πολύ σχετική σημασία. Αλλά μιλάει μόνο του το γεγονός, ότι ανακατεύτηκε ο στρατιωτικός διοικητής Σπανόπουλος για … να βοηθήσει τους πολίτες να ψηφίσουν. Ότι βγήκε ΕΠΙΣΗΜΗ ΔΙΑΤΑΓΗ να παραταθεί ΤΡΕΙΣ ΩΡΕΣ ΝΥΧΤΑ η ψηφοφορία «έστω και αν δεν υπάρχουν άλλοι ψηφοφόροι». Αλλά της νύχτας τα καμώματα τα βλέπει η μέρα και γελάει! (…)

Ο ελληνικός λαός στην πρωτάκουστη εκλογική μάχη που έζησε ποτέ στάθηκε παλληκάρι! Έδωσε και κέρδισε τη μάχη της αποχής μέσα στις πιο σκληρές στις πιο ηρωικές συνθήκες ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΕ ΤΟ ΜΠΕΒΙΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ. Και άνοιξε το δρόμο για τις πολύ σύννομες και ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ εκλογές ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΚΑΙ ΓΝΗΣΙΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!…»

«Ριζοσπάστης» 1.4.1946

 

« Η μοναδική κηλίς»

Από το κύριο άρθρο της «Καθημερινής» την 1^η Απριλίου 1946 με τίτλο «Σταθμός»:

« Άλλη σελίς και άλλαι στήλαι θα δώσουν τα πρώτα μηνύματα των χθεσινών Εκλογών. Η αποχή φαίνεται ότι υπήρξε μικρά, επικράτησις του Λαϊκού Κόμματος σημαντική, πρώτος επιλαχών, με αριθμούς αγνώστους ακόμη, ο συνδυασμός των συνεργαζομένων πολιτευτών, τρίτον το Κέντρον. Αυτά ήσαν εκ των προτέρων γνωστά και πριν ανοίξουν αι κάλπαι, η σειρά της επιτυχίας των Κομμάτων εφέρετο εις όλων τα στόματα και η συζήτησις περιωρίζετο εις τα ποσοστά μόνον της αποχής. Μέχρι της στιγμής μοναδική,  κατακόκκινη όμως κηλίς των Εκλογών αυτών που έγιναν με όσην τάξιν δεν είχαν γίνει ποτέ άλλοτε  Εκλογαί εις την Ελλάδα , παρουσιάζεται η συμπλοκή της Αικατερίνης όπου υπερεκατόν αντάρται , όπως λέγουν τα τηλεγραφήματα απ’ εκεί, κατέλαβον ένα σταθμόν και εσκότωσαν έξ χωροφύλακας…».

«Καθημερινή» 1.4.1946.

 

Ο «χυδαιότατος εαμίτης Σικελιανός» και ο «Νικολάι Καζάν»

 Ο συγγραφέας Γιώργος Θεοτοκάς , ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της «γενηάς του ‘30» στα νεοελληνικά γράμματα, αναλαμβάνει καθήκοντα γενικού διευθυντή στο Εθνικό Θέατρο. Από την πρώτη στιγμή, αυτός, ο κάθε άλλο παρά συμπαθών τους κομμουνιστές, συγγραφέας δέχεται σκληρές επιθέσεις από τον τύπο της Δεξιάς και κυρίως την «Καθημερινή». Ο Θεοτοκάς απαντά στις επιθέσεις με σημείωμά του στη «Νέα Εστία» ( 15 Απριλίου 1946, τομ. 39, τεύχος 451, σ. 460-473):

«… Καθώς έλεγα, στο τέλος της θητείας μας και κυρίως μετά τις εκλογές της 31^ης Μαρτίου 1946, η πολεμική πήρε καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Η αφορμή είταν ότι ανεβάσαμε στις 25 Μαρτίου, με την ευκαιρία της Εθνικής Εορτής, τον Καποδίστρια του Νίκου Καζαντζάκη και αναγγείλαμε τη Σίβυλλα του Αγγέλου Σικελιανού, που θα παρουσιάζαμε  δύο μήνες αργότερα στο Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού. Πολλές εφημερίδες της Δεξιάς άρχισαν τότε ένα λυσσιασμένο πόλεμο εναντίον των δύο ποιητών.

Έγινε λόγος για τον «χυδαιότατον εαμίτην Σικελιανόν και την Σίβυλλάν του», για τον « εμετικόν Καποδίστριαν με τον οποίον ο ακόμη εμετικώτερος κ. Καζαντζάκης κτλ.», για «έργον εαμοκομμουνιστικής προπαγάνδας και λογοτεχνικώς ανάπηρον, όπως ο ανεκδιήγητος Καποδίστριας του Νικολάι Καζάν», για το «φλύαρον και αντεθνικόν κατασκεύασμα του ποετάστρου του εαμοκομμουνισμού συναγωνιστή Σικελιανού» και χίλια άλλα τέτοια και ωραιότερα…»

Γιώργος Θεοτοκάς «Τετράδια Ημερολογίου (1939-1953)», σ. 573-574. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου και Σιας Α.Ε.

 

«Οριστικόν τέρμα εις τον εσμόν ΕΑΜ-ΚΚΕ»!

« Τρίτη 30 Απρίλη

Χτές τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου, στο οποίο συμμετέχω. Πρόεδρος Λουκάς Κανακάρης – Ρούφος. Το πρωί τίτλοι στο Ελληνικόν Αίμα: ‘‘Το Εθνικόν Θέατρον αποδίδεται εις την Ελλάδα. Τίθεται οριστικόν τέρμα εις τον εσμόν του ΕΑΜ-ΚΚΕ’’!».

Γιώργος Σεφέρης «Μέρες Ε΄ 1 Γενάρη-19 Απρίλη 1951», σ.32, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1986.