1945 Μάρτιος- Απρίλιος: Μαζικές διώξεις αγωνιστών της Αντίστασης

ΜΑΡΤΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

1 Στην πρωτεύουσα αλλά και έξω από αυτήν γίνονται μαζικές διώξεις αγωνιστών του ΕΛΑΣ, βασανιστήρια και ομαδικές δολοφονίες που  επεκτείνονται σ’ όλη τη χώρα.

13 Στην Αθήνα ο βρετανός υπουργός για θέματα Μεσογείου Χάρολντ Μακ Μίλλαν για συνομιλίες με τον Ν. Πλαστήρα και εκπροσώπους του αστικού πολιτικού κόσμου.

14 «Κατάφωρη παραβίαση της συμφωνίας της Βάρκιζας» καταγγέλλει το ΕΑΜ σε υπόμνημα του προς τις κυβερνήσεις των τεσσάρων συμμάχων (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Γαλλίας, Μεγάλης Βρετανίας).

18 Ο εμπνευστής των Ταγμάτων Ασφαλείας Στ. Γονατάς ιδρύει το Κόμμα των Εθνικών Φιλελευθέρων.

28 Ο Θ. Σοφούλης και ο Γ. Καφαντάρης τάσσονται υπέρ της παραμονής της κυβέρνησης του Ν. Πλαστήρα.

ΔΙΕΘΝΗ

5  Στρατεύματα της 1^ης αμερικανικής Στρατιάς μπαίνουν στην Κολωνία.

18 Στην Ιαπωνία κλείνουν όλα τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια. Όλοι οι πολίτες άνδρες , γυναίκες και παιδιά ηλικίας άνω των έξι ετών εντάσσονται στην πολεμική προσπάθεια.

25 Στο Δυτικό Μέτωπο οι αμερικανικές και βρετανικές δυνάμεις απέχουν περί τα 400 χιλιόμετρα από το Βερολίνο και περί τα 300 από τον Έλβα. Από την άλλη μεριά ο Κόκκινος Στρατός βρίσκεται πάνω στον Όντερ και κατέχει ένα μεγάλο προγεφύρωμα στη δυτική όχθη του, που απέχει μόλις 50 χιλιόμετρα από το Βερολίνο.

25 Στην Κύπρο η αποικιακή αστυνομία επιτίθεται απρόκλητα σε χιλιάδες ελληνοκύπριους που τιμούν την εθνική επέτειο. Τρεις νεκροί και 13 τραυματίες μέλη οργανώσεων της Αριστεράς ο απολογισμός της επίθεσης.

26 Οι αμερικανικές δυνάμεις μπαίνουν στη Φρανκφούρτη.

30 Ο Κόκκινος Στρατός μέσω Ουγγαρίας   περνάει τα αυστριακά σύνορα.

«Πορεία προς τον ολοκληρωτικό φασισμό»

Αποσπάσματα από πρωτοσέλιδο άρθρο του Κώστα Καραγιώργη στον «Ριζοσπάστη», στις 6 Μαρτίου 1945 με τίτλο «Η διαλυτική μανία της Δεξιάς»:

« Η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τη διαλυτική μανία της Δεξιάς (Αγγλική φιλελεύθερη εφημερίδα « Μαγχεστριανός Φύλαξ»).

Όταν ο κ. Σιτρίν έκανε το ταξίδι του στην Ελλάδα για να δώσει γερό χέρι βοηθείας στην οργάνωση του Ελληνικού «Κατύν», η μεγάλη αγγλική εφημερίδα «Μαγχεστριανός Φύλαξ» απαντώντας του κατέληγε στη διαπίστωση ότι η Ελλάδα παραδόθηκε στη διαλυτική μανία της Δεξιάς.

Από τότε ως τώρα η διαλυτική αυτή μανία της Δεξιάς θαυματούργησε. Ως που να υπογραφεί η Συμφωνία της Βάρκιζας η Δεξιά έκρυβε ύπουλα τις πραγματικές της προθέσεις. Με μια πολιτική ανεντιμότητα, σπάνια  και σ’ αυτά ακόμα τα χρόνια της ελληνικής φαυλοκρατίας, η Δεξιά έβαλε την υπογραφή της κάτω από τη Συμφωνία που υποσχόταν στον ελληνικό λαό κατοχύρωση των ελευθεριών του, πολιτική αμνηστία και δημιουργία ενός πραγματικά εθνικού στρατού, καθώς και κάθαρση όλου του Δοσιλογισμού από την ελληνική κοινωνία.

Ευθύς από την επομένη άρχισε η συστηματική, απροκάλυπτη και κυνική παραβίαση της Συμφωνίας. Χιλιάδες πολλές αθώων πολιτών, ανδρών και γυναικών, εξακολουθούν να βρίσκονται στα κρατητήρια και στα στρατόπεδα, κάτω από συνθήκες που έρχονται σε μια κραυγάζουσα αντίθεση και με το πιο στοιχειώδες πνεύμα ανθρωπισμού (…)

Δεκάδες χιλιάδες εργάτες ή υπάλληλοι απολύθηκαν από το κράτος, τους δήμους , τις τράπεζες, τις εταιρίες, τους ιδιώτες εργοδότες. Άλλες πολλές δεκάδες χιλιάδες δεν τολμούν να πατήσουν στις δουλειές τους, γιατί οργανωμένες φασιστικές ομάδες τους περιμένουν, συχνά οπλισμένες και βοηθούμενες και από όργανα του κράτους.

Η ελευθερία του τύπου, που υποσχέθηκε η Βάρκιζα, έχει μεταβληθεί σε κωμωδία, με τραγικές συνέπειες για τον τύπο της Αριστεράς. «Με κίνδυνον της ζωής ή, τουλάχιστον, της αρτιμελείας του, ημπορεί να αγοράση κανείς σήμερον ένα «Ριζοσπάστην», ομολογεί ακόμα και το αντιδραστικό «Ελληνικόν Αίμα». Μπορεί ο τύπος της Αριστεράς να τυπώνεται νόμιμα αλλά κυκλοφορεί μόνο παράνομα (…)

Η λεγόμενη «Εθνοφυλακή» που θα έπρεπε να είναι απάνω από κόμματα και παρατάξεις, έχει τέτοια σύνθεση στελεχών που έχει μεταβληθεί σε ένα εμπαθή διώκτη της Αριστεράς (…) Το ίδιο και μέσα στην Αστυνομία και τη Χωροφυλακή, όπου όλα τα ειλικρινή δημοκρατικά στοιχεία όχι μόνο διώχτηκαν αλλά και έχουν φυλακισθεί.

Μια ατμόσφαιρα πογκρόμ βασιλεύει στους δρόμους της Αθήνας. Ο πρώτος τυχόν καταδότης μπορεί να μπήξει μια φωνή εναντίον ενός ατομικού εχθρού του ότι είναι «κουκουές» και θα σπεύσουν διάφοροι χίτες, εδεσίτες και κάθε είδους φασίστες, συχνά και «όργανα της τάξεως», να πάρουν μέρος στον άνανδρο αγώνα! Η περίπτωση του εισαγγελέα Τράμπα, που διαπομπεύτηκε φρικτά μέσα στους δρόμους, για να αποδειχθεί στο τέλος ότι το μόνο του έγκλημα ήταν ότι είχε αγωνισθεί εναντίον των γερμανών, έχει επαναληφθεί από τότε εκατοντάδες φορές (…) Ένας Αμερικανός ανταποκριτής παρακολουθούσε προχθές στην οδό Σταδίου μια τέτοια φρικτή σκηνή. Και θα έχουν παρακολουθήσει κι αυτός και οι συνάδελφοί του πολλές τέτοιες. Δεν έφθασε χωρίς λόγο στη βαρειά του διαπίστωση- που μετέδωσε ραδιοφωνικά η «Φωνή της Αμερικής»- ο Αμερικανός κ. Λίλαντ Στόου: «Η Αθήνα είναι σήμερα η πιο θλιβερή πρωτεύουσα της Ευρώπης» (…)

Η «διαλυτική μανία της Δεξιάς», επικουρούμενη και ενισχυόμενη από όλους τους φίλους και προστάτες της, θα κατορθώσει σύντομα να μεταβάλει την Ελλάδα σε φασιστική Γης Μαδιάμ.

Αλλά μια τέτοια φασιστική Ελλάδα έρχεται σε ουσιαστική και τυπική αντίθεση με ολόκληρη την υπόλοιπη δημοκρατική Ευρώπη. Έρχεται σε ουσιαστική και τυπική αντίθεση με τη Συμφωνία της Γιάλτας. Η σύντομη αλλά και φρικτή πείρα από τη Συμφωνία της Βάρκιζας ως τώρα δείχνει ότι είναι επείγουσα ανάγκη να εφαρμοσθεί και στη μαρτυρική αυτή γωνιά της Ευρώπης η Συμφωνία της Γιάλτας. Να έρθει Διασυμμαχική Επιτροπή και να σχηματιστεί Αντιπροσωπευτική Δημοκρατική Κυβέρνηση που θα οδηγήσει τη χώρα στην κάθαρση από το αίσχος του Δοσιλογισμού που κοντεύει να την κατακλύσει ολόκληρη και στη διεξαγωγή γνήσιου Δημοψηφίσματος και ελεύθερων εκλογών, με συμβολή και των τριών συμμάχων.

Κάθε άλλη λύση, κάθε άλλη διαδρομή των εσωτερικών μας πραγμάτων είναι έξω από το πνεύμα της Γιάλτας, είναι έξω από τη φλογερή πραγματικότητα της νέας Δημοκρατικής Ευρώπης και οδηγεί τη χώρα με μαθηματική αναγκαιότητα σε ολοκληρωτικό φασισμό, έστω και με μερικά ψευτοδημοκρατικά προσχήματα».

 

«Τάξις απεκατεστάθη»

ΑΝΩΤΕΡΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ανακοίνωσις

Παρά τας απαγορευτικάς διαταγάς στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών περί συγκεντρώσεων, την 12^ην ώραν σήμερον ομάς Ελασιτών κατερχομένη την οδόν Όλγας προς Αμαλίας προεκάλη τους διαβάτας δια διαφόρων ύμνων πολιτικού περιεχομένου.

Σκοπός αστυφύλαξ δια νουθεσιών προσεκάλεσεν αυτούς να διαλυθώσι. Ούτοι ου μόνον δεν υπήκουσαν , αλλά απειλητικώς περιεκύκλωσαν αυτόν. Διερχόμενος τυχαίως εκείθεν ενωμοτάρχης, επενέβη προς αποκατάστασιν της τάξεως. Εκ της προκληθείσης συγχύσεως ο ενωμοτάρχης έκαμε χρήσιν του περιστρόφου του και εφονεύθη εις των διαδηλωτών. Τάξις απεκατεστάθη.

Διετάχθη και διενεργείται αυστηρά ανάκρισις.

Αθήναι 7 Μαρτίου 1945

Ο αν. Στρ. Διοικητής Αττικής

Α. Σπανόπουλος

Αντιστράτηγος

 

«…γιατί πουλούσε εαμικές εφημερίδες»

« Ένας ενωμοτάρχης στους Αμπελοκήπους σκότωσε χθες τον εφημεριδοπώλη Γ. Ζολώτα, 70 χρονών, χτυπώντας τον με ρόπαλο, γιατί πουλούσε εαμικές εφημερίδες».

«Ελεύθερη Ελλάδα» 11.3.1945

 

«Για τους εκδρομείς. Πού υπάρχουν νάρκες»

 «Δημοσιεύουμε σήμερα μερικά σημεία που κατά τις πληροφορίες που έχουμε έχουν τοποθετήσει οι γερμανοί νάρκες. Οι εκδρομείς ας προσέχουν κι΄ας μη πλησιάζουν τις περιοχές αυτές που δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί.

1)ΧΟΛΑΡΓΟΣ: Υπάρχουν αρκετές νάρκες στους δρόμους του συνοικισμού, στις δυό πλευρές της Λεωφόρου Μεσογείων και ιδιαίτερα ανατολικά της «Σωτηρίας» και ΒΑ απ’ το στρατόπεδο «Γουδί». Οι νάρκες που είναι στην περιοχή αυτή δύσκολα διακρίνονται και επιβάλλεται μεγάλη προσοχή.

2) ΥΜΗΤΟΣ: Είναι τοποθετημένες νάρκες γύρω στην περιοχή της κορφής «Εύζωνας».

3) ΠΕΝΤΕΛΗ: Υπάρχουν στην κορυφή όπου είναι και τοποθετημένο συρματόπλεγμα.

4) ΚΑΤΣΙΜΙΔΙ ( βόρεια της Βαρυμπόμης και του Τατοίου): Γύρω απ’ τα σπίτια που έχουν κάψει κοντά στην κορυφή οι Γερμανοί.

5) ΠΑΡΝΗΘΑ: Έχει καθαριστεί μόνο ο αμαξητός δρόμος μέχρι την Αγία Τριάδα. Υπάρχει εκτεταμένο ναρκοπέδιο γύρω από το Σανατόριο. Επίσης γύρω από το καταφύγιο του Ορειβατικού και στην περιοχή της κορφής «Όρνιο» όπου έχτισαν ένα άλλο καταφύγιο οι Γερμανοί.

Οι εκδρομείς λοιπόν ας έχουν υπ’ όψει τους τα επικίνδυνα αυτά μέρη κι’ ας προσέχουν».

«Νέα Γενιά», 15.3.1945.

 

Τα αντιεαμικά συνδικάτα

Το Μάρτιο ο Σπύρος Μαρκεζίνης εκπρόσωπος στην Αθήνα του βασιλιά Γεωργίου που βρισκόταν στο Λονδίνο συναντάται με τους συνδικαλιστές Χατζηδημητρίου, πρόεδρο της «Συνεργατικής Ομοσπονδίας»  και Φ. Μακρή μέλος του Συμβουλίου της, «ζωηρότερους εκπροσώπους της αντιεαμικής εργατικής τάξεως, οι οποίοι έσχον συχνάς και μακράς επαφάς με τον Σιτρίν και την Αποστολήν του»:

« Ο Sir Walter Sitrin, προσωπικότης των Εργατικών Συνδικάτων της Αγγλίας έφθασε στην Αθήνα, επικεφαλής Αποστολής τον Ιανουάριο 1945. Η Mίκα Σκουζέ (σ.σ. μια κοσμική κυρία της Αθήνας στο σαλόνι της οποίας γινόταν όλα τα μαγειρέματα του αστικού πολιτικού κόσμου) και ο ταγματάρχης Τζέραλντ Γκρην, υπασπιστής του Σκόμπι, τον εβοήθησαν να αντιληφθεί την πραγματικότητα στην Ελλάδα, την οποία ο Τύπος της πατρίδος του, κατά κανόνα, παραμόρφωνε. Θα επηρρεασθεί βαθύτατα από όσα θα πληροφορηθεί και από όσες φρικαλεότητες θα ιδεί με τα μάτια του. Ο Βρεταννός συνδικαλιστής υπέδειξε αλλαγή της τακτικής, η οποία ετηρείτο απέναντι των κομμουνιστών που μέχρι τον Δεκέμβριο ήλεγχαν τα εργατικά συνδικάτα στην Ελλάδα. «Ελέγχεις τον αντίπαλο ευκολότερα μέσα στα συνδικάτα και όχι όταν τον έχεις, σκληρά αντιπολιτευόμενο, εκτός. Συνεπώς πρέπει να τον διευκολύνεις να παραμείνει εντός των συνδικάτων, ετόνισε. Έτσι εδημιουργήθη το Εργατικό Κίνημα υπό τον Φ. Μακρή».

Σε έκθεση του προς τον βασιλιά ο Μαρκεζίνης σημειώνει: «…Ο Σιτρίν, λέγει ο Χατζηδημητρίου, εζήτησε την παραμονήν της αναχωρήσεώς του να τον ίδη και κατά μόνας με διερμηνέα της εμπιστοσύνης του Χατζηδημητρίου. Και τότε ο Σιτρίν ηθέλησεν επιμόνως να μάθη πως σκέπτονται οι εργάται δια το πολιτειακόν. Ο Χατζηδημητρίου εφοβείτο παγίδα και απέφευγεν, αλλά ο Σιτρίν επέμεινε τόσον, ώστε ο Χατζηδημητρίου ηναγκάσθη διστακτικώς εις την αρχήν και ζωηρώς κατόπιν να εκδηλωθή φιλοβασιλικός. Τότε ο Σιτρίν του είπε:  Αυτό ήθελα να μάθω και να ιδής πόσον θα σε υποστηρίξω εις την Αγγλίαν».

Σπύρου Μαρκεζίνη «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος ( 1936-1975)». Τόμος δεύτερος 1944-1951, σ 116-117,  Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1994.

 

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ 

2 Το Λαϊκό Κόμμα ζητά από τον πρωθυπουργό Ν. Πλαστήρα τον ορισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης και τη διενέργεια δημοψηφίσματος για το πολιτειακό.

4 Πανεργατική απεργία στη Θεσσαλονίκη για το διορισμό φιλοφασιστικών στοιχείων στη διοίκηση του Εργατικού Κέντρου.

4-5 Εκπρόσωποι των αντιστασιακών οργανώσεων με υπόμνημά τους στον Πλαστήρα καταγγέλλουν « τον εκφασισμό της χώρας».

5-10 Συνέρχεται στην Αθήνα η 11^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ.

12 Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος υπό την προεδρία του μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνος, που είχε πρωτοστατήσει στην επαίσχυντη συνθηκολόγηση του ελληνικού στρατού το 1941, καταδικάζει σε έκπτωση τους ΕΑΜικούς μητροπολίτες Ηλείας Αντώνιο και Κοζάνης Ιωακείμ.

18 Μετά την παραίτηση του Πλαστήρα νέος πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο ναύαρχος Πέτρος Βούλγαρης.

24 Το ΕΑΜ μετασχηματίζεται σε πολιτικό συνασπισμό κομμάτων (ΚΚΕ, ΑΚΕ, ΣΚΕ, ΔΡΚ, ΔΕ). Στην Αθήνα και τον Πειραιά, παρά την τρομοκρατία ο αριστερός ΕΡΓΑΣ ( Εργατικός Αντιφασιστικός Συνασπισμός) κερδίζει με συντριπτική πλειοψηφία τις αρχαιρεσίες στα εργατικά σωματεία.

26 Οι Γ. Σιάντος και Δ. Παρτσαλίδης εκ μέρους του ΚΚΕ επιδίδουν στον πρωθυπουργό Π. Βούλγαρη υπόμνημα για την λευκή τρομοκρατία.

ΔΙΕΘΝΗ

1 Αμερικανικές δυνάμεις αποβιβάζονται στην ιαπωνική νήσο Ιβοζίμα

12 Πεθαίνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ. Νέος πρόεδρος ορκίζεται ο Χάρρυ Τρούμαν.

13 Απελευθέρωση της Βιέννης από τον Κόκκινο Στρατό.

23 Ο Κόκκινος Στρατός μπαίνει στο Βερολίνο.

25 Ιδρυτική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στο Σαν Φρανσίσκο. Συμμετέχουν 46 χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται να δεχθούν την κυβέρνηση της Πολωνίας που είχε απελευθερώσει ο Κόκκινος Στρατός. Την ίδια μέρα σοβιετικοί και αμερικανοί στρατιώτες συναντώνται στο Τοργκάου, στον ποταμό Έλβα.

26 Ο στρατάρχης Πεταίν που ηγήθηκε του δοσιλογικού καθεστώτος του Βισύ συλλαμβάνεται στα ελβετικά σύνορα.

28 Ιταλοί παρτιζάνοι συλλαμβάνουν και εκτελούν τον Μπενίτο Μουσολίνι.

30 Στο Ράιχσταγκ υψώνεται η κόκκινη σημαία της νίκης. Ο Αδόλφος Χίτλερ, λίγο πριν αυτοκτονήσει στα υπόγεια της καγκελαρίας, ορίζει διάδοχό του το ναύαρχο Καρλ Νταίνιτς- Στις δημοτικές εκλογές στη Γαλλία το Κομμουνιστικό Κόμμα συγκεντρώνει το 40% των ψήφων.

 

«Εθνικός κίνδυνος»

«… Όταν , παρά τη συμφωνία της Βάρκιζας, συνεχίστηκαν ή και εντάθηκαν οι διώξεις πολλών ανδρών του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΠΕΕΑ για δήθεν ποινικά αδικήματα, δεν μπορούσαμε να παραμείνουμε αδιάφοροι και αδρανείς. Αναγκαστήκαμε ο Σβώλος, ο Τσιριμώκος, ο Ζέβγος, ο Πορφυρογέννης , ο Ασκούτσης, ο Κόκκαλης, ο Χατζήμπεης, ο Σιάντος, ο Γρηγοριάδης, ο Μάντακας κι εγώ να υποβάλουμε στις 4 Απριλίου 1945 έντονο υπόμνημα διαμαρτυρίας στον Αντιβασιλέα και τον Πρωθυπουργό και να τους ζητήσουμε την άμεση και αποτελεσματική παρέμβασή τους, ώστε να πάψει αυτή η φοβερή κατάσταση, που εγκυμονούσσε τεράστιους και απρόβλεπτους κινδύνους – όπως και συνέβη- για τη Χώρα. Τονίζαμε ανάμεσα στα άλλα:

« Το φαινόμενο αυτό της Χώρας μας που έρχεται σε χτυπητή αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην οικογένεια των Ηνωμένων Εθνών, ένα φαινόμενο που μας παρουσιάζει να μην καταδιώκουμε το φασισμό και τους δοσίλογους, αλλά τους αγωνιστές της απελευθερώσεως της Χώρας, αποτελεί έναν εθνικό κίνδυνο».

Δυστυχώς όμως η κυβέρνηση Πλαστήρα σε λίγες μέρες έπεσε και εκείνες που τη διαδέχθηκαν δεν μπόρεσαν η δε θέλησαν να πάρουν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα. Η κατατρομοκράτηση των δημοκρατικών από τους παρακρατικούς και πολλούς αστυνομικούς συνεχίστηκε αμείωτα, μέχρι σημείου παραδοσιακοί δημοκρατικοί ηγέτες, όπως ο Πλαστήρας, ο Σοφούλης, ο Τσουδερός, ο Καφαντάρης και ο Μυλωνάς, αναγκάστηκαν κι αυτοί ν’ απευθυνθούν στις 5 Ιουλίου του 1945-δηλαδή μετά από τρεις μήνες- στον τότε πρωθυπουργό Πέτρο Βούλγαρη και να την καταγγείλουν. Το βάσιμο μερικών από τις καταγγελίες παραδέχτηκαν και οι τότε υπουργοί Δημοσίας Τάξεως και Δικαιοσύνης Κ. Ρέντης και Στ. Μερκούρης.  Το κακό όμως συνεχίστηκε…».

Ο καθηγητής Άγγελος Αγγελόπουλος  (γραμματέας Οικονομικών της ΠΕΕΑ,  υφυπουργός στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γ. Παπανδρέου, ακαδημαικός  και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας από το 1974 έως το 1979)  στο βιβλίο- συνέντευξη στον Σοφοκλή Δημητρακόπουλο  «Από την Κατοχή στον Εμφύλιο- Η Μεγάλη Ευθύνη των Συμμάχων», σ.161, εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα 1994.

 

« Ενώ ανοίγει το Πανεπιστήμιο»

« Στις 2 τ’ Απρίλη άνοιξε για πρώτη φορά, ύστερα από τα μαύρα χρόνια της κατοχής, το Πανεπιστήμιο της Αθήνας μας. Για την ημέρα αυτή, για το άνοιγμα του Πανεπιστημίου και των άλλων Σχολών, αγωνίστηκαν μ’ όλη τους την καρδιά καθηγητές και φοιτητές. Και μέσα στους χώρους της επιστήμης ο αγώνας της αντίστασης πήρε την πιο σκληρή, την πιο αδυσώπητη μορφή με τους καταχτητές και τα όργανά τους (…).

Το άνοιγμα του Πανεπιστημίου και των άλλων Σχολών έχει μεγάλη, εξαιρετική σημασία στην ανοικοδομητική προσπάθεια που αρχίζει στη χώρα μας. Για να γίνει όμως αποφασιστικός παράγοντας, για να δώσει πολύτιμα στελέχη, πρέπει να μελετηθούν τα ίδια τα δικά του προβλήματα, που περίπλοκα καθώς ήταν από παληά, γίνηκαν ακόμα πιο σοβαρά, ύστερα από την κατοχή. Η σωστή αντιμετώπισή τους θα δώσει τη δυνατότητα να μπουν στη διάθεση του Έθνους σε λίγο χρόνο χιλιάδες επιστήμονες, δουλευτές της ανοικοδόμησης και της προκοπής της Πατρίδας μας».

 

«Νέα Γενιά», 20.4.1945.

 

« Βάση μπορεί να αποτελέσει η συμφωνία της Βάρκιζας»

Από την έκθεση δράσης του Γιώργη Σιάντου στην 11^η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ:

«… Ποια είναι η θέση μας για την εσωτερική και εξωτερική κατάσταση: Δεν πρέπει να κάνουμε μια στενή αρνητική αντιπολίτευση όπως άλλοτε που οι δυνάμεις μας ήταν λίγες. Σήμερα θα κάνουμε πολεμική σα δύναμη που μπορεί να διεκδικήσει την εξουσία και να δώσει λύση στα προβλήματα. Ποιος είναι ο κεντρικός στόχος των πυρών μας; Ποιο το κεντρικό μας σύνθημα που άμα πραγματοποιηθεί ανοίγει ο δρόμος για μεγάλες και πολλές νίκες.

Να εξοντώσουμε το φασισμό, τον κρυφοφασισμό στην Ελλάδα. Αυτό σχετίζεται  με το δημοψήφισμα και τις εκλογές. Αν δεν σπάσει ο φασισμός δε μπορούμε να μιλήσουμε για γνήσιες εκλογές και δημοψήφισμα. Στην πάλη μας κατά του φασισμού βάση μπορεί να αποτελέσει η Συμφωνία της Βάρκιζας. Μας δίνει ηθικά και νομικά ερείσματα. Μεγαλύτερη δυνατότητα μας δίνει η συμφωνία της Γιάλτας. Στηριζόμενοι σ’ αυτές τις δυο συμφωνίες μπορούμε να απαιτήσουμε αντιπροσωπευτική κυβέρνηση με την οποία συνδέεται φυσικά και αλλαγή της κατάστασης στην Ελλάδα. Επίσης μας δίνεται  δυνατότητα να ζητήσουμε διασυμμαχική επιτροπή…».

ΚΚΕ «Επίσημα Κείμενα», τόμος πέμπτος 1940-1945, σ. 427-428, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981.

 

Τα μέλη του ΚΚΕ

Από την εισήγηση του Βασίλη Μπαρτζιώτα στην 11^η Ολομέλεια της ΚΕ για την « Οργανωτική ανάπτυξη και προσαρμογή της οργανωτικής πολιτικής του ΚΚΕ στις σημερινές απαιτήσεις της δουλειάς».

«… Τα μέλη του κόμματος στις εφτά βασικές πόλεις της Ελλάδας, Αθήνα – Πειραιά-Θεσσαλονίκη-Πάτρα- Βόλο-Λάρισα-Καβάλα είναι 36.685. Τα μέλη του ΚΚΕ στις σαράντα μεγαλύτερες πόλεις της χώρας είναι 73.845. Σε πολλές περιοχές τα μέλη του κόμματος είναι 6-7% του πληθυσμού. Οι εργάτες μέλη του κόμματος στις πόλεις είναι 50% και στο σύνολο των μελών του ΚΚΕ 15%. Πλειοψηφούν τα αγροτικά μας μέλη μεσ’ το κόμμα και εκφράζουν ως ένα σημείο την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού. Το ποσοστό των γυναικών , μελών του ΚΚΕ είναι 20% και σε ωρισμένες περιοχές 37%, γεγονός αξιοσημείωτο στην οργανωτική πορεία του ΚΚΕ. Το ποσοστό των οικονομικά εντάξει μελών του ΚΚΕ κυμαίνεται στις πόλεις  40-60%. Τα μέλη του κόμματος στο χωριό πληρώνουν στη σοδιά τις συνδρομές τους…».

 

ΚΚΕ «Επίσημα Κείμενα», τόμος πέμπτος 1940-1945, σ. 435, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981.

Αύριο: Ο Νίκος Ζαχαριάδης στην Αθήνα-Μαζικές εκτελέσεις αγωνιστών από τις παρακρατικές συμμορίες

*Οι απόψεις του κειμένου δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη τις θέσεις της Iskra