Η Coca Cola εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1969. Την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας. Για την απομονωμένη διεθνώς «χούντα» των συνταγματαρχών αποτελούσε η εγκατάστασή της ένα είδος νομιμοποίησης στο διεθνή περίγυρο, ότι όλα έβαιναν ομαλά για τη χώρα και τον ελληνικό λαό. Οι δικτάτορες ανταπέδωσαν αυτή την «υπηρεσία» της αμερικανικής πολυεθνικής διασφαλίζοντας σε αυτήν συνθήκες προνομιακής μεταχείρισης από τις κρατικές υπηρεσίες και τους θεσμούς της χώρας, από τις οποίες δεν εξαιρούνταν και η ελληνική δικαιοσύνη. Ήταν αυτή η «ανεξάρτητη» ελληνική δικαιοσύνη που έφτασε στο σημείο να απαγορεύει ελληνικές επιχειρήσεις παραγωγής αναψυκτικών τύπου cola για να μην έχει ανταγωνιστές η Coca Cola. [Βλ. το άρθρο μου στο Διαδίκτυο, Όμηρος Ταχμαζίδης, H Coca Cola και η χούντα εξαφάνισαν την Yanca Cola].
Η περίοδος της στρατιωτικής τυραννίας έχει ενδιαφέρον για την παρουσία της Coca Cola στον ελλαδικό χώρο και για έναν άλλο λόγο. Το Πάσχα του 1973 στο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης έλαβε χώρα η πρώτη απεργιακή κινητοποίηση, εργαζομένων της πολυεθνικής στην Ελλάδα και έμπαιναν τα θεμέλια για τη συγκρότηση ενός ισχυρού συνδικαλιστικού κινήματος την περίοδο της μεταπολίτευσης που ακολούθησε. Αφορμή ήταν η μη-καταβολή ενός συμφωνημένου ποσού στους οδηγούς πωλητές της επιχείρησης, οι οποίοι εργάζονταν σε εξαιρετικά δύσκολες και απάνθρωπες συνθήκες. Τα ωράριά τους ξεκινούσαν από τα βαθιά χαράματα και διαρκούσαν τις περισσότερες φορές ως αργά το βράδυ και τα μεσάνυχτα. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη δημιουργία ενός ισχυρού συνδικαλιστικού κινήματος στο χώρο, παρά την ανοικτή τρομοκρατία της Coca Cola. [Βλ. σχετικά στο βιβλίο του πανεπιστημιακού Νίκου Μαραντζίδη, Οργάνωση και συλλογική δράση και τα άρθρα μου στο Διαδίκτυο, Όμηρος Ταχμαζίδης, Από την εποχή της Χούντας τα καμώματα της Coca Cola, Όμηρος Ταχμαζίδης, Η Coca Cola, η Χούντα και η σκοτεινή ιστορία τους].
Μετά από μια δεκαετία και πλέον σκληρών συγκρούσεων μεταξύ εργαζομένων και αμερικανικής πολυεθνικής επήλθε ένα modus vivendi το οποίο διακοπτόταν κατά καιρούς από μικρότερες απεργιακές κινητοποιήσεις. Η ένταση της εταιρίας με τους εργαζόμενους πήρε ακραίες μορφές από την πρώτη στιγμή που η ελληνική υπεργολαβία της πέρασε στην οικογένεια Δαυίδ/Λεβέντη στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Κορυφώθηκε στη μεγάλη απεργία (114 συνεχόμενες ημέρες) τη θερινή περίοδο του 1987, όπου η Coca Cola είχε επιστρατεύσει στοιχεία του υποκόσμου – μπράβους της νύχτας, οι οποίοι επονομάσθηκαν «Ηρακλείδες»)- για να διαλύσει την απεργία των εργαζομένων και να βοηθήσει το μηχανισμό των απεργοσπαστών. Τελικώς η Coca Cola υπέκυψε και αποδέχτηκε τα αιτήματα των εργαζομένων. [Βλ. το άρθρο μου στο Διαδίκτυο, Όμηρος Ταχμαζίδης, Η Coca Cola ηττήθηκε και πριν τριάντα χρόνια].
Η ήττα αυτή οδήγησε την αμερικανική Coca Cola να εντατικοποιήσει ένα άλλο παράλληλο σχέδιό της: μαζί με την εξαφάνιση των εργατικών συνδικάτων είχε δρομολογηθεί η εξόντωση των ελληνικών επιχειρήσεων παραγωγής αναψυκτικών και η απόκτηση μονοπωλιακής θέσης στην ελληνική αγορά. Στην ιδιόλεκτο του χώρου αυτό ονομάστηκε αργότερα «δεσπόζουσα θέση» στην αγορά, αλλά στην πραγματικότητα προέκυψε μια de facto μονοπωλιακή κατάσταση με δεύτερο «συμπλήρωμα» την άλλη αμερικανική πολυεθνική Pepsi-Cola, η οποία είχε εξαγοράσει την ελληνική «Ηβη-Παναγόπουλος». Το «σύστημα Coca Cola» μετήλθε όλα τα αθέμιτα και παράνομα μέσα για να εξοστρακίσει τις επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων από την αγορά των αναψυκτικών, κάτι που τελικώς επέτυχε προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Για τις παράνομες πρακτικές της Coca Cola εις βάρος των ελληνικών επιχειρήσεων σαφή εικόνα μας δίνει ένα έγγραφο το οποίο κατέθεσαν στην Βουλή των Ελλήνων δύο βουλευτές το Φθινόπωρο του 2013, όπου περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η Coca Cola επικέντρωνε στην εξαφάνιση μιας ελληνικής επιχείρησης και , τελικώς, το πετύχαινε. [Βλ. το άρθρο μου στο Διαδίκτυο, Όμηρος Ταχμαζίδης, Το “ψυγείο” όργανο εκβιασμού της Coca Cola]
Συγχρόνως με το σχέδιο της εξαφάνισης του ελληνικού επιχειρείν από τον χώρο των αναψυκτικών και των χυμών – ένα από τα τελευταία θύματα αυτών των πρακτικών ήταν και η εξαφάνιση της εταιρίας ΦΛΩΡΙΝΑ-ΧΩΝΑΙΟΣ με έδρα την Θεσσαλονίκη, που «εξοντώθηκε» τα πρώτα έτη της νέας χιλιετίας – η Coca Cola πριμοδοτούσε και προωθούσε την προσπάθεια ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων από την Ελλάδα. Στο τέλος ως βασικός χορηγός ήταν ένας από τους μεγάλους κερδισμένους του οικονομικού φιάσκου και της υπερχρέωσης του ελληνικού κράτους από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες επισφράγισαν την απόλυτη κυριαρχία της Coca Cola στην ελληνική αγορά, ενώ η τοπική υπεργολαβία της με την επωνυμία Coca Cola 3 Ε, είχε ήδη επεκταθεί σε πάνω από είκοσι χώρες. Στο πλαίσιο των νέων δυνατοτήτων της επιχείρησης εκπονήθηκε ένα άλλο μακροπρόθεσμο σχέδιο που προέβλεπε τη μεταφορά των παραγωγικών δραστηριοτήτων από την Ελλάδα στη Βουλγαρία και άλλες τρίτες χώρες.
Το νέο σχέδιο προέβλεπε το σταδιακό κλείσιμο των εργοστασίων και των εμφιαλωτηρίων στον ελλαδικό χώρο και την εισαγωγή των προϊόντων από την Βουλγαρία και αλλαχού. Έτσι τα «λουκέτα» άρχισαν να πέφτουν βροχή. Αναφέρουμε ενδεικτικά: Κέρκυρα, Ρόδος, Μεσολόγγι, Χανιά, Ορεστιάδα, Πάτρα, Βόλος, Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Στο τέλος μετέφερε και την έδρα της στην Ελβετία για φορο(από)διαφυγή, ενώ η υπεργολαβία για φορολογικούς πάλι λόγους κατατμήθηκε σε μικρότερες επιχειρήσεις με διάφορες επωνυμίες, π.χ. Coca Cola Hellas, κατ΄ αντιστοιχία της ελληνικής νεοεμφανισθείσας εταιρίας παραγωγής αναψυκτικών Green Cola Hellas.
Σήμερα δε θα υπήρχε κανένα εργοστάσιο στην Ελλάδα, εάν δεν βρισκόταν σε διαρκείς απεργιακές κινητοποιήσεις οι εργαζόμενοι της Θεσσαλονίκης που έμειναν χωρίς εργασία μετά το κλείσιμο του εργοστασίου. Γύρω από αυτόν τον μακρόχρονο αγώνα συγκροτήθηκε το Κίνημα «Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο» το οποίο καλεί τους καταναλωτές να μποϊκοτάρουν τα προϊόντα της Coca Cola. Πενήντα χρόνια από την έλευσή της στην Ελλάδα η Coca Cola συνεχίζει να παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά: σκληρότητα απέναντι στους εργαζόμενους και τα δικαιώματά τους – η εταιρία απαιτεί πλήρη αφιέρωση με έναν αντιδημοκρατικό εσωτερικό κανονισμό – αλλά και την πολιτική εξαφάνισης του ελληνικού επιχειρείν (γνωστές είναι οι επιθέσεις που δέχονται ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου των αναψυκτικών και των χυμών από το «σύστημα Coca Cola», το οποίο χρησιμοποιεί το προνομιακό για αυτό πεδίο της ανεξάρτητης ελληνικής δικαιοσύνης για να επιβάλλει περιορισμούς και να δημιουργεί προβλήματα στον ελληνικό ανταγωνισμό, ο οποίος τα τελευταία χρόνια λόγω των απεργιακών κινητοποιήσεων των εργαζομένων και του καταναλωτικού πατριωτισμού των Ελλήνων έχει ισχυροποιηθεί περιορίζοντας τη δραστηριότητα των πολυεθνικών Pepsi Cola και της Coca Cola, κυρίως εις βάρος της δεύτερης).
Ο περιορισμός της ισχύος της Coca Cola και το μποϊκοτάζ στα προϊόντα της αποτελούν εθνική ευκαιρία, όπως έχω γράψει σε ένα άρθρο μου [βλ. στο Διαδίκτυο, Όμηρος Ταχμαζίδης, Η απεργία στην Coca Cola ως εθνική ευκαιρία], όταν ξεκίνησε ο αγώνας των απεργών της Θεσσαλονίκης , οι οποίοι καλούσαν και καλούν σε μποϊκοτάζ στα προϊόντα της αμερικανικής πολυεθνικής. Αυτά που συνέβησαν στο μεταξύ και προσπαθεί να κρατήσει μακριά από τη δημοσιότητα η Coca Cola εξαγοράζοντας με διάφορους τρόπους μητροπολίτες, βουλευτές, δημοσιογράφους και μέσα επικοινωνίας αρκούν για να γραφούν μερικά βιβλία… Άλλα τόσα για να εξιστορηθεί η καταστροφική παρουσία της στην Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια, αφότου εμφανίστηκαν με τις ευλογίες της «χούντας» των συνταγματαρχών… Αλλά η απεργία των εργαζομένων της Θεσσαλονίκης και το συνεχιζόμενο σύνθημα «Ούτε γουλιά Coca Cola» είχε και έχει ένα σημαντικό παραποτέλεσμα: έφερε στο προσκήνιο τις επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων στον κλάδο των αναψυκτικών και των χυμών – Βίκος, ΕΨΑ, ΛΟΥΞ, Frutop, Green Cola, Φήμη, Γεράνι κλπ.
*Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της «Σοσιαλιστικής Πολιτικής»
