Η αναγνώριση του Χουάν Γκουαϊδό ως μεταβατικού προέδρου της Βενεζουέλας παρεκκλίνει της μέχρι τώρα γερμανικής πρακτικής. Κατά την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής μπορεί να θεωρηθεί ως ανάμειξη στα εσωτερικά της χώρας.
Έχει ερείσματα στο διεθνές δίκαιο η αναγνώριση από άλλο κράτος ενός πολιτικού που αυτοανακηρύσσεται πρόεδρος μιας χώρας, εν προκειμένω του Χουάν Γκουαϊδό στη Βενεζουέλα;
Αυτό το ερώτημα έθεσε στην Επιστημονική Υπηρεσία της γερμανικής βουλής το κόμμα Η Αριστερά (Die Linke) μετά το σχετικό βήμα που έκανε και η γερμανική κυβέρνηση ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών χωρών της διεθνούς κοινότητας. Η γνωμοδότηση των νομομαθών, που περιλαμβάνεται σε 7 σελίδες, αναδεικνύει τις αμφιβολίες και τα όρια ενός τέτοιου βήματος.
Η αρχή της μη ανάμειξης στα εσωτερικά άλλης χώρας
Τα επιχειρήματα που προβάλλονται είναι πολλά και δημιουργούν προβληματισμό για τη νομιμότητα της αναγνώρισης. Γενικότερα αυτή καθεαυτή η δήλωση του Γκουαϊδό ότι στο εξής αυτός είναι ο νόμιμος πρόεδρος της χώρας, δεν του προσδίδει αυτόματα νομιμότητα.
Από την άλλη πλευρά και αναλόγως των επιμέρους ιδιαιτεροτήτων η δήλωση αναγνώρισης (από ένα κράτος) μπορεί να ερμηνευτεί και ως (νόμιμη ή παράνομη) ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της άλλης χώρας.
Η ανάμειξη στα εσωτερικά μιας άλλης χώρας είναι εμφανώς παράνομη, όταν συνοδεύεται από απειλή χρήσης αναγκαστικών μέτρων ή βίας. Στην ειδική περίπτωση της Βενεζουέλας «η Γερμανία τοποθετείται σε ένα θέμα του συνταγματικού δικαίου της Βενεζουέλας, σύμφωνα με το οποίο και βάσει της αρχής της μη ανάμειξης στα εσωτερικά μιας άλλης χώρας η στάση της καθίσταται προβληματική, όπως και η αναγνώριση ενός πολιτικού της αντιπολίτευσης ως μεταβατικού προέδρου, την ώρα που ο ίδιος δεν έχει καταφέρει να επιβληθεί αποτελεσματικά απέναντι στις κρατικές εξουσίες της χώρας του».
Με άλλα λόγια για την επιστημονική ομάδα του γερμανικού κοινοβουλίου υπάρχουν ισχυροί λόγοι που η αναγνώριση μπορεί να θεωρηθεί ανάμειξη στα εσωτερικά μιας άλλης χώρας, ενώ παράλληλα είναι σημαντικό για να κριθεί η νομιμότητα της διεθνούς αναγνώρισης, ο αυτοανακηρυχθείς πρόεδρος να έχει καταφέρει να επιβληθεί στη χώρα. Η αναγνώριση δεν μπορεί να γίνει νωρίτερα.
«Έσπασε ένα ταμπού»
Το κόμμα «Η Αριστερά» ζήτησε την βοήθεια της επιστημονικής υπηρεσίας και στο θέμα της έκκλησης μιας χώρας προς μιαν άλλη για δίκαιες και ελεύθερες εκλογές. Επ’ αυτού η Επιστημονική Υπηρεσία δεν διαπιστώνει παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Ναι μεν το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει «δικαίωμα στη δημοκρατία», αλλά η εξέλιξη του δικαίου είναι μια διαδικασία δυναμική. Σε ό,τι αφορά τη νομιμότητα απειλής χρήσης στρατιωτικής επέμβασης και φυλάκισης του προέδρου της Βενεζουέλας η Επιστημονική Υπηρεσία τις θεωρεί παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας μιας χώρας σύμφωνα με το άρθρο 2 (4) της Χάρτας των ΗΕ και ασύμβατη με τους στόχους των ΗΕ.
Με βάση όλα αυτά η αντιπρόεδρος της Κ.Ο. της Αριστεράς Χάικε Χένζελ επέκρινε τη γερμανική κυβέρνηση ότι κινείται επί του θέματος σε επισφαλές πεδίο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και ότι με την «επικίνδυνη» απόφασή της «έσπασε ένα ταμπού». «Με την πολιτική αναγνώρισης η Γερμανία έγινε συνένοχος των ΗΠΑ και έχασε κάθε ευκαιρία να συμβάλει σε πολιτική λύση» τονίζει.
Από την πλευρά του ο βουλευτής του ιδίου κόμματος Αντρέι Χούνκο προχώρησε στο συμπέρασμα ότι ο Γκουαϊδό δεν έχει καμιά πραγματική δύναμη στη Βενεζουέλα. «Το να τον αναγνωρίζει κανείς ως πρόεδρο αποτελεί ανεύθυνη πράξη, η οποία επιτείνει την ήδη επικίνδυνη κατάσταση με πιθανό έναν εμφύλιο ή στρατιωτική επέμβαση».
*Πηγή: Επιστημονική Υπηρεσία Γερμανικής Βουλής/ FAZ, dpa. Eπιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου.