Η αιφνιδιαστική απόφαση του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα να προχωρήσει την Παρασκευή σε σαρωτικό ανασχηματισμό, αντικαθιστώντας την αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και 7 από τους 13 υπουργούς, είναι ενδεικτική του παραδόξου που χαρακτηρίζει τα αλβανικά πράγματα.
Πολιτικά, ο Ράμα είναι ακλόνητος: στις εκλογές του Ιουνίου 2017 εξασφάλισε και δεύτερη πρωθυπουργική θητεία, με αυτοδυναμία μάλιστα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ η συντηρητική αντιπολίτευση υπό τον Λούλζιμ Μπάσα, διάδοχο και προστατευόμενο του Σαλί Μπερίσα, μοιάζει εξαιρετικά αποδυναμωμένη για να τον αμφισβητήσει. Αντίστοιχα, το μικρότερο κόμμα-μπαλαντέρ του Ίλιρ Μέτα μοιάζει να αναζητά τον ρόλο του μετά την εκτόξευση του ιδρυτή του στην προεδρία της Δημοκρατίας.
Κοινωνικά, ωστόσο, η γειτονική χώρα βρίσκεται σε αναβρασμό, όπως δείχνουν οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των φοιτητών και των θιγόμενων από τα έργα κατασκευής της περιφερειακής οδού των Τιράνων (βάσει διαγωνισμού που ήδη κρίθηκε παράνομος).
Το φοιτητικό κίνημα, ειδικότερα, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην απόφαση του Ράμα να προχωρήσει σε ανασχηματισμό, καθώς είναι η πρώτη φορά στα αλβανικά χρονικά που ξεσπούν τόσο μεγάλες κινητοποιήσεις της νεολαίας, έξω από τον έλεγχο οποιασδήποτε πολιτικής δύναμης. Εξ ού και η υπουργός Παιδείας υπήρξε το πρώτο θύμα του ανασχηματισμού.
Οι φοιτητές ζητούν να μειωθούν τα δίδακτρα και τα εξέταστρα στο μισό, διεκδικούν τον διπλασιασμό του προϋπολογισμού της εκπαίδευσης και καταγγέλλουν την πανταχού παρούσα διαφθορά, η οποία διαπερνά και το καθηγητικό σώμα. Έχουν ήδη δει κάποια από τα αιτήματά τους να ικανοποιούνται (σε σχέση με τις προπτυχιακές σπουδές) και σκοπεύουν να επαναλάβουν τις κινητοποιήσεις τους με την επανέναρξη της ακαδημαϊκής περιόδου στις 7 Ιανουαρίου. Το κίνημά τους εμφανίζεται νομιμοποιημένο στα μάτια της κοινής γνώμης, ενώ η μεν αντιπολίτευση σπεύδει να το προσεταιριστεί (όσο και ήταν αυτή που διαμόρφωσε ως κυβέρνηση το υφιστάμενο πλαίσιο στην ανώτατη εκπαίδευση), ο δε Ράμα συγκέντρωσε τους πρυτάνεις για να τους απευθύνει αυστηρές συστάσεις.
Όμως η σημασία του φοιτητικού ξεσπάσματος δεν εξαντλείται στην ανάδειξη των συγκεκριμένων προβλημάτων του πανεπιστημιακού χώρου. Περισσότερο πρόκειται για την συμβολική συμπύκνωση του αδιεξόδου που βιώνει η αλβανική κοινωνία, και δη η νέα γενιά, σε ένα περιβάλλον όπου η κυριαρχία της διαπλοκής και της μαύρης οικονομίας (με πρώτη τη ναρκοπαραγωγή) στερεί οποιαδήποτε προοπτική στους “εκτός παιδιάς”.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τάσεις φυγής του πληθυσμού θυμίζουν εκείνες τις δεκαετίες του ’90, με την πλειοψηφία των ερωτώμενων στις δημοσκοπήσεις να δηλώνουν πρόθυμοι να μεταναστεύσουν – όμως πλέον οι πόρτες είναι κλειστές. Παρά την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η Αλβανία δεν έχει σοβαρές πιθανότητες ευόδωσης της υποψηφιότητάς της για την Ε.Ε.
Ο πρόεδρος Μέτα δεν έχασε την ευκαιρία να επισημάνει ότι οι αλλαγές προσώπων δεν πρόκειται να επιτύχουν τίποτε αν δεν υπάρξει αλλαγή κυβερνητικής φιλοσοφίας και συνεργασία με την αντιπολίτευση και τους ανεξάρτητους θεσμούς προς όφελος της οικονομίας.
Αποτελεί κρίσιμο ερώτημα το αν ο Ράμα θα επιχειρήσει να ξεπεράσει τα προβλήματα παίζοντας δυνατότερα το εθνικιστικό χαρτί. Δεν είναι άλλωστε τυχαίες οι προτάσεις του για εν καιρώ εκλογή κοινού Προέδρου Δημοκρατίας Αλβανίας-Κοσόβου, σε μία συγκυρία κατά την οποία πληθαίνουν οι εντάσεις από την απόφαση της κοσοβαρικής ηγεσίας να προχωρήσει στη συγκρότηση τακτικού στρατού και να επιβάλλει δασμούς της τάξης του 100% στα προϊόντα από την Σερβία και την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Το ότι ο ανασχηματισμός περιέλαβε και τον έμπειρο υπουργό Εξωτερικών Ντίτμιρ Μπουσάτι, ο οποίος αντικαθίσταται από τον νεαρό, κοσοβαρικής καταγωγής αναπληρωτή του, Γκεντ Τσάκα (σύμβουλο του Ράμα έως τον περασμένο Ιούνιο και κατόπιν υπεύθυνο των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.) είναι ένας δείκτης. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία που διαπραγματευόταν ο Μπουσάτι με την Αθήνα, εφ’ όλων των εκκρεμών ζητημάτων, δείχνει να πηγαίνει πίσω. Άλλωστε ο Αλβανός πρωθυπουργός δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη του ότι το 2019 είναι για την Ελλάδα εκλογική χρονιά.
