Παντού στη στενότερη και ευρύτερη περιοχή μας – Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειος απ’ τη μια, η ολοκαίνουργια «ήπειρος» της Ευρασίας από την άλλη – από τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα υπάρχει μια σημαντική κινητοποίηση αντιτιθέμενων γεωπολιτικών στρατηγικών υπό εφαρμογή ή υπό κατασκευή, όλες μ’ ένα ξεκάθαρο στόχο: Να πετύχουν ουσιαστικές μετατοπίσεις στο συσχετισμό δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο με εστίαση στο ποιος ωφελείται περισσότερο από τις ροές πόρων και κεφαλαίου. Ένα προφανές χαρακτηριστικό αυτών των διαδικασιών είναι η, πολύ μεγαλύτερης έκτασης, εμπλοκή των γεωπολιτικών με τα γεωοικονομικά, πριν απ’ όλα με τον παράγοντα της ενέργειας, καθώς και με θέματα συλλογικής ασφάλειας. Ένα δεύτερο προφανές χαρακτηριστικό βρίσκεται στην οικονομική επιθετικότητα των υιοθετούμενων πολιτικών: Τα λεγόμενα «οικονομικά μέτρα» – είτε πρόκειται για αντίποινα ενάντια στη Ρωσία είτε για πόλεμο δασμών ενάντια στην Κίνα – εργαλειοποιούνται ως όπλα σε πρωτοφανή έκταση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο με στόχο την επίτευξη πολιτικών και οικονομικών κερδών σε γιγάντια κλίμακα.
Ελλάδα, Βαλκάνια, ΕΕ, ΗΠΑ και Ρωσία: κάποιες μυθολογικές επισημάνσεις…
Υπάρχει μια γενική συζήτηση σχετικά με την «επιστροφή» διαφόρων «ενδιαφερομένων μερών» στα Βαλκάνια, κάποτε «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης», τα οποία η Δυτική βιβλιογραφία περιγράφει σήμερα ως «το τελευταίο τμήμα της Δυτικής Ευρώπης που παραμένει δυσλειτουργικό».
Υπάρχει γενική συμφωνία ότι η Ρωσία «επιστρέφει». Στο βιβλίο του Rival Power, Russia in Southeast Europe (Yale University Press, 2017) ο Βούλγαρος πανεπιστημιακός Ντίμιταρ Μπέτσεβ περιγράφει μια ανανεωμένη οικονομική, στρατιωτική και διπλωματική παρουσία της Ρωσίας σε μια περιοχή όπου, με εξαίρεση την Αλβανία, το Κόσσοβο και τη Ρουμανία (η σχέση της οποίας με τη Ρωσία συνιστά μελέτη περί περιπλοκότητας), μπορεί να τύχει θερμής επιδοκιμασίας απλώς και μόνο επειδή βρίσκεται εκεί, ρισκάροντας ελάχιστα σε προσπάθεια και χρήμα. Στη μελέτη του, που εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τον τίτλο “Russia at the Western Balkans at a Glance” (Ιούλιος 2017), ο ερευνητής του ΕΚ Μάρτιν Ράσελ περιγράφει πώς η αποθάρρυνση από την ΕΕ και η οικονομική στασιμότητα δημιούργησαν ένα άνοιγμα για τη Ρωσία, βασισμένο στους πολιτισμικούς και ιστορικούς δεσμούς που της προσδίδουν σημαντική «ήπια ισχύ» (soft power), ιδιαίτερα ανάμεσα στους Σέρβους. Τονίζοντας ότι η οικονομική επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή περιορίζεται στον ενεργειακό τομέα, ο Ράσελ Μάρτιν επιβεβαιώνει τη γενικευμένη Δυτική άποψη ότι η Ρωσική επιρροή έχει συνεισφορά στο παιχνίδι των εθνικών εντάσεων και στη δυσφορία με την μετα-Γιουγκοσλαβική πολιτική τάξη. Σύμφωνα με την κοινή ανάλυση της Αρόλντα Ελμπασάνι και της Καταρίνα Τάντιτς (η πρώτη δουλεύει σ’ ένα πολιτικό project που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σόρος στο Κόσοβο, η δεύτερη είναι ερευνήτρια στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Βελιγράδι): “Στο σύνολο τους οι ευκαιρίες της περιοχής συνδυασμένες με την εργαλειοθήκη αναταραχής της Ρωσίας καθιστούν δυνατή μια Βαλκανική πολιτική χαμηλού κόστους με υψηλά κέρδη. Αυτή επιτρέπει στη Ρωσία να βάλει πόδι στην περιοχή ρισκάροντας τη μετατροπή της σε χώρο μόνιμης κρίσης και αστάθειας πλάι στην Ευρωπαϊκή Ένωση – κι όλα αυτά ξοδεύοντας σχετικά ελάχιστους πόρους.» Ο Μπέτσεβ, αντιθέτως, εκφράζει μια μειοψηφική, μεταξύ των Δυτικών αναλυτών, άποψη καταλήγοντας ότι “από το Βελιγράδι μέχρι την Άγκυρα, οι δυσλειτουργικές δημοκρατίες, τα πελατειακά κράτη και το ξανακύλισμα σε αυταρχικές πολιτικές συνιστούν εξολοκλήρου τοπικές ασθένειες κι όχι αποτελέσματα κάποιας σατανικής Μοσχοβίτικης συνομωσίας.»
Η δεύτερη γενική συμφωνία έχει να κάνει με την άποψη ότι η «επιστροφή» της Ρωσίας έχει ήδη προκαλέσει μια «επιστροφή» της ΕΕ και του ΝΑΤΟ: Τέσσερα χρόνια από τότε που ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έκλεισε την πόρτα για παραπέρα επέκταση της ΕΕ στα Βαλκάνια, μια ΕΕ «που είχε αλλού το μυαλό της» κινητοποιήθηκε για ν΄ αναζωογονήσει αδρανή αιτήματα διεύρυνσης που αφορούσαν έξι Βαλκανικές χώρες, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο μέχρι το 2022, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη FYROM, την Αλβανία και το Κόσσοβο πιο μακροπρόθεσμα. Η επίσημη πολιτική της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Φεβρουάριο 2018, καθόρισε έξι «μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες»: κράτος δικαίου, ασφάλεια και μετανάστευση, κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, μεταφορική και ενεργειακή συνδεσιμότητα, ψηφιακή ατζέντα και «συμφιλίωση και σχέσεις καλής γειτονίας», ξεκινώντας με μια λύση στη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και FYROM. (Στο μεταξύ υπάρχει σ’ εξέλιξη ένας ολοκαίνουργιος πόλεμος δασμών, τον οποίο διεξάγει το Κόσσοβο ενάντια στη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ως κακέκτυπη μίμηση των αντιποίνων που επιβλήθηκαν ενάντια στη Ρωσία.) Ολόκληρη η ημερήσια διάταξη ωστόσο φέρει μια υποψία υπονοούμενου ότι, καθώς η Ρωσία επιχειρεί να εγκατασταθεί στην περιοχή μέσω κυβερνήσεων και επιχειρήσεων, όταν κάποιες απ’ αυτές τις χώρες γίνουν τελικά μέλη της ΕΕ, θα κουβαλήσουν μαζί τους και τη Ρωσική επιρροή.
Η «επιστροφή» της Ρωσίας προκάλεσε επίσης τη φρέσκια προσοχή της Ουάσινγκτον όσον αφορά τους κινδύνους ασφαλείας για τα μέλη του ΝΑΤΟ και κάποιου είδους «επιστροφή» των ΗΠΑ: Το Κογκρέσο απαίτησε από το Υπουργείο Άμυνας μια «εκτίμηση της συνεργασίας για θέματα ασφαλείας μεταξύ κάθε χώρας των Δυτικών Βαλκανίων και της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Αυτή η κατάσταση εξελίχθηκε γρήγορα σε μια πρόσκληση από μεριάς ΝΑΤΟ προς τη FYROM, αφού ολοκληρώσει μια συμφωνία με την Ελλάδα κυρίως σε σχέση με τ’ όνομα της, να γίνει μέλος του club.
Συνοψίζοντας, όπως υποδεικνύουν διάφοροι δυτικοί αναλυτές, σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία, τα Βαλκάνια θα μετατραπούν σε πεδίο βολής. Ο Μάρτιν Ράσελ υπενθυμίζει επίσης στη μελέτη του ότι η «ΥΠΕΞ» της ΕΕ Φρεντερίκα Μοργκερίνι έχει διακηρύξει δημόσια ότι τα Δυτικά Βαλκάνια θα μπορούσαν να μετατραπούν σε σκακιέρα στη γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
…και κάποια στοιχεία πραγματικότητας από ελληνικής σκοπιάς
Ο Μπέτσεβ αναφέρεται επίσης στην Ελλάδα, περιγράφοντας πώς στο πρώτο μισό του 2015 εμφανίστηκε στη Μόσχα «με το πιατάκι του ζητιάνου» ελπίζοντας ότι η Ρωσία θα παρείχε τα μετρητά που θα διευκόλυναν την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ν’ αψηφήσει τα μνημόνια της Τρόικας. Αυτή η αναφορά λειτουργεί ουσιαστικά ως απόπειρα «ξεπλύματος» της πλειοψηφίας εκείνης της κυβέρνησης για την ολοκληρωτική της παράδοση στον εκβιασμό της ΕΕ και του ΔΝΤ. Ίσως κι ενός άλλου «ξεπλύματος», στο φως του εντυπωσιακού αναποδογυρίσματος της πολιτικής για τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο από μεριάς της τρέχουσας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Πριν απ’ όλα, το 2013 η «ΕΕ που είχε αλλού το μυαλό της» ή μάλλον μια περισσότερο απερίσπαστη Γερμανία ίδρυσε τη Σύνοδο Κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων. Και ο λεγόμενος «Βαλκανικός δρόμος» ή μάλλον η οικοδόμηση φραχτών και τειχών προκειμένου να καταστρέψουν και να παρεμποδίσουν την πρόσβαση των προσφύγων από την Ελλάδα προς τα κράτη του Βορρά, διατήρησε όλη αυτή την περίοδο τα Δυτικά Βαλκάνια στο επίκεντρο της (ευρωπαϊκής) εικόνας.
Δεύτερον, δύσκολα αποδεικνύεται η άποψη περί ΗΠΑ «λίγο-πολύ απόντων». Όπως μας υπενθυμίζει ο Φλόριαν Μπίμπερ στο άρθρο του “Name dropping in the Balkans” (Snapshot, 18 Ιουνίου 2018), “αν η FYROM γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, μόνο η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσσοβο και η Σερβία θα βρίσκονται εκτός της Ατλαντικής Συμμαχίας». Στο ίδιο άρθρο επιβεβαιώνει αυτό που ξέρει ο καθένας στην Ελλάδα: «Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν αφορά μόνο μια διένεξη για το όνομα που θα έπρεπε να έχει βρει λύση εδώ και πολύ καιρό. Συνιστά επίσης ένα σημείο τομής για ολόκληρη την περιοχή… (Γι’ αυτό η τελική ψήφος τόσο στη FYROM όσο και στην Ελλάδα) δε θα σημαίνει την επικύρωση μόνο της Συμφωνίας των Πρεσπών, αλλά επίσης και της Ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης.»
Το ρόλο της Ελλάδας προκειμένου να γίνει αυτό δυνατό, περιέγραψε πρόσφατα ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα (και πρώην Πρέσβης στην Ουκρανία την περίοδο των γεγονότων της Πλατείας Μειντάν). Μιλώντας στη «Thessaloniki Summit 2018” (15.11.2018), ανάφερε ότι η Συμφωνία είναι πολύ σημαντική τόσο από γεωπολιτική όσο και από οικονομική σκοπιά, προσθέτοντας: «Όταν πήγα στην Ουάσινγκτον μετά τις Πρέσπες, διαπίστωσα πόσο σημαντική θεωρούν τη συμφωνία και πόσο ενίσχυσε την αντίληψη στις ΗΠΑ για την Ελλάδα ως περιφερειακού ηγέτη και ως χώρας που προσφέρει λύσεις.»
Τρίτον, ως σημείο εστίασης μεταξύ των «λύσεων» που προωθεί η τρέχουσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται η μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό hub. Σύμφωνα με τις αναλύσεις των συστημικών Ελληνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι γεωτρήσεις για φυσικό αέριο στην Κυπριακή ΑΟΖ, ο TAP και ο αγωγός φυσικού αερίου East-Med, η τριπλή ενεργειακή σύνδεση με τη FYROM και ο αγωγός IGB σύνδεσης με τη Βουλγαρία, καθώς και η πλωτή εξέδρα αεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη δεν είναι παρά «δράσεις του ίδιου (αμερικάνικου) σχεδίου γεωοικονομικού επαναπροσδιορισμού της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου» («Κίνδυνος ανάφλεξης σε Μεσόγειο-Βαλκάνια: Το δόγμα Τραμπ-Τσίπρα-Νετανιάχου», Crisis Monitor, 12.11.2018).
Στην εφημερίδα «Καθημερινή» μια μέρα πριν, ο Βασίλης Νέδος έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Το Σχέδιο των ΗΠΑ και ο ρόλος της Ελλάδας» – αναφερόμενος στις πολιτικο-διπλωματικές όψεις του Αμερικανικού σχεδίου για τη θεμελίωση ενός νέου γεωοικονομικού δόγματος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ως επίκεντρο αυτής της διαδικασίας εμφανίζεται η ίδρυση ενός νέου Οργανισμού Συλλογικής Ασφάλειας σ’ αυτή την περιοχή με τοπικούς «παράγοντες» και με συμμετοχή των ΗΠΑ. Αυτός ο νέος οργανισμός συλλογικής ασφάλειας θα εστιάζεται στην ενέργεια και θα παίξει τον κύριο λόγο για την επίτευξη του στόχου του σχεδίου των ΗΠΑ για διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούνται από την ΕΕ αλλά και ευρύτερα, δηλαδή, για περιορισμό της εξάρτησης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Ο Διευθυντής της «Καθημερινής» Αλέξης Παπαχελάς είχε ήδη τονίσει σε σχόλιο του («Καθημερινή», 7.11.2018): «Κάτι σημαντικό δρομολογείται στις σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ… Η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι κτίζεται ένας άξονας, που ξεκινάει από το Ισραήλ, περνάει από την Κύπρο και την Ελλάδα και καταλήγει στην Πολωνία. Πρόκειται για χώρες που έχουν στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ και προσφέρουν, επίσης, στρατιωτικές διευκολύνσεις.»
Όντως, η Ελλάδα εμφανίζεται ως ο κοινός αριθμητής σε όλα τα τριμερή ή τετραμερή σχήματα, κάποια απ’ αυτά πρωτοεμφανιζόμενα, που δοκιμάζονται αυτόν τον Δεκέμβρη 2018 με στόχο τη δημιουργία ενός τέτοιου άξονα. Στις 7 Δεκεμβρίου ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας θα επισκεφτεί τη Μόσχα και θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο Πούτιν. Στις 13 Δεκεμβρίου στην Ουάσινγκτον θα διεξαχθεί ο πρώτος «Στρατηγικός Διάλογος» μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας, μέσω του οποίου οι δυο χώρες δημιουργούν για πρώτη φορά(!) ένα σχήμα-«ομπρέλα» για τη «συζήτηση» όλων των σχετικών ζητημάτων. Εκεί θεωρείται ότι η Ελλάδα θα μεταδώσει την αίσθηση που θα έχει αποκομίσει από τη συνάντηση κορυφής στη Μόσχα. Στις 19 Δεκεμβρίου θα διεξαχθεί Σύνοδος Κορυφής της Ελλάδας, Κύπρου και Ιορδανίας στη Λευκωσία. Την επόμενη μέρα το τριμερές σχήμα θα μεταφερθεί όπως είναι στην Ιερουσαλήμ, έτσι ώστε μαζί με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό ν’ αποτελέσουν πια ένα κουαρτέτο. Από μεριάς ΗΠΑ συμμέτοχος στη Σύνοδο τόσο στην Κύπρο όσο και στο Ισραήλ θα είναι ο Γουές Μίτσελ, Υφυπουργός υπεύθυνος για Ευρώπη και Ευρασία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, συγγραφέας επίσης της θεωρίας σχετικά με τα «συνοριακά κράτη» (frontier states), δηλαδή, τα κράτη που συνορεύουν με την Ευρασία.
Ο σύνδεσμος με τα Βαλκάνια ολόκληρης αυτής της, υπό εξέλιξη και δοκιμαζόμενης τον Δεκέμβριο 2018, δομής είναι η πρόσφατα ιδρυμένη στη Βάρνα Σύνοδος Κορυφής “4+1” (Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία, Ελλάδα συν ΗΠΑ), στην οποία η Ελλάδα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Τέταρτο αλλά όχι και τελικό, η Τουρκία αποτελεί τον απρόβλεπτο παράγοντα. Αν καταφέρει να βρει ξανά ένα νέο, αμοιβαία επωφελές modus vivendi με τις ΗΠΑ, η Κύπρος (που ΔΕΝ είναι μέλος του ΝΑΤΟ) και η Ελλάδα (που είναι από τα παλιότερα μέλη του) θα είναι οι πρώτες χώρες που θα υποστούν τις συνέπειες. Η πρόσφατη τραγική εμπειρία των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας-Κούρδων του PYD στο Συριακό Ιντλίμπ είναι αρκετά εύγλωττη.
Όλες αυτές μπορεί να είναι εκτιμήσεις σε εξέλιξη, καθώς οι ίδιες οι διαδικασίες που αφορούν βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, ενώ ο Γουές Μίτσελ είναι ολοφάνερα ο κρυμμένος κρίκος με την Ευρασιατική («Μια ζώνη, ένας δρόμος», σύμφωνα με την Κίνα) προέκταση αυτών των σχεδιασμών. Υπάρχει, ωστόσο, μια ανείπωτη και άγραφτη, εξαιρετικά βασική ερώτηση, που θα έπρεπε να είχε ήδη τεθεί: Τι γίνεται με αυτούς που θα πληρώσουν το λογαριασμό; Τι γίνεται με τους λαούς που αφορά αυτό το γεωπολιτικό και γεωοικονομικό «κουβάρι», συμπεριλαμβανομένων των Παλαιστινίων, που εμφανίζονται ως μη έχοντες την παραμικρή ΑΟΖ;
Υπάρχει και μια δεύτερη βασική ερώτηση που χρειάζεται επίσης να τεθεί: Θα μπορούσε να υπάρξει στην περιοχή οποιασδήποτε εκδοχής διαρκής ειρήνη και σταθερότητα – αξίες που όλοι ομνύουν στ’ όνομα τους – ή ακόμα και αμοιβαία επωφελείς προοπτικές οικονομικής συνεργασίας όσο επεκτείνονται παλιοί οργανισμοί «συλλογικής ασφάλειας» και οικοδομούνται νέοι, όλοι με αποκλεισμό της Ρωσίας και σε άμεση αντιπαλότητα μαζί της;
Μόσχα, 28.11.2018
GREECE – BALKANS – RUSSIA – EURASIA
GEOPOLITICAL CORRELATION OF FORCES AND COMPETITION
PERSPECTIVES FOR ECONOMIC COOPERATION
All over our narrower and wider region – Balkans and East Mediterranean on one hand, the brand new “continent” of Eurasia on the other – since the middle of the second decade of the 21st century there is a great shift of opposing geopolitical strategies being applied or in the making, all with a clear-cut aim: trying to achieve substantial shifts at the correlation of forces worldwide in various issues focusing on who benefits more from the world resources and capital flows. An obvious characteristic of these procedures is that geopolitics get much more entangled with geoeconomics, first of all concerning the energy factor, as well as issues of collective security. A second obvious one lies in the economic aggressiveness of the adopted policies: economic measures – whether they are sanctions against Russia or a tariff war against China – are being weaponized on a scale unprecedented up to now in order to achieve political as well economical gains on a huge scale.
Greece, Balkans, EU, USA and Russia: some points of mythology …
There is a general discussion about various stakeholders “coming back” into the Balkans, once the tinderbox of Europe, today as described in the western bibliography, “the last part of Western Europe that remains politically dysfunctional”.
There is a general agreement that Russia is “coming back”. In his book Rival Power, Russia in Southeast Europe (Yale University Press, 2017) the Bulgarian scholar Dimitar Bechev describes a revived economic, military and diplomatic presence of Russia in an area where, with the exception of Albania, Kosovo and Romania (the relation of which to Russia remains a study in complexity), it can win a warm applause just for being there, with little effort and money in stake. In his paper, published by the European Parliament as “Russia at the Western Balkans at a glance” (July 2017), European Parliament researcher Martin Russel describes how disillusionment with the EU and economic stagnation created an opening for Russia, based on cultural and historical ties which give Russia considerable soft power, particularly among the Serbs. Stressing that Russia’s economic influence in the area is limited to the energy sector, Martin Russel affirms the general western opinion that Russian influence has contributed by playing on ethnic tensions and discontent with the post-Yugoslavia political order. In the words of Arolda Elbasani’s and Katarina Tadiz’s joint analysis (the first one working on a political project funded by the Soros Foundation in Kosovo, the second one being a researcher in the European Policy Center in Belgrade): “Altogether the regional opportunities combined with Russia’s disruptive toolkit enable a low cost Balkan strategy with high returns. It allows Russia a foothold in the region and risks turning it into an area of perpetual crisis and instability next to the EU, and that with relatively few resources.” Bechev, on the contrary, expresses a minority opinion between Western analysts concluding that “from Belgrade to Ankara, dysfunctional democracies, state capture and the backslide to authoritarian politics are, on the whole, homegrown ills, not an outcome of a sinister Muscovite plot”.
The second general agreement is that Russia’s “comeback” has already spurred an EU’s and a NATO’s comeback: Four years after Jan-Claud Juncker closed the door of further EU expansion to the Balkans, a “distracted EU” was spurred to revive dormant claims for enlargement concerning six Balkan countries, Serbia and Montenegro as soon as 2025, Bosnia and Herzegovina, FYROM, Albania and Kosovo on a longer run. The official EU strategy for the Western Balkans, published on February 2018, laid out six “reform” initiatives: rule of law; security and migration; socio-economic development; transport and energy connectivity; digital agenda; and “reconciliation and good neighborly relations”, starting from a solution to the dispute between Greece and FYROM. (In the meantime, there is a completely fresh tariff war waged by Kosovo against Serbia and Bosnia and Herzegovina in a caricature of an imitation of the sanctions imposed against Russia.) The whole agenda, though, is bearing an innuendo of suspicion that, as Russia is trying to establish itself in the region through both governments and business, when some of these countries finally become EU members, they will be bringing Russian influence along with them.
Russia’s “comeback” also prompted fresh attention from Washington about security risks to NATO members and a sort of a “USA’s “comeback”: Congress demanded a Defense Department “assessment of security cooperation between each Western Balkan country and the Russian Federation”. This situation speedily developed into a NATO invitation to FYROM, after it would have finalized an agreement with Greece concerning mainly its name, to join the club.
All in all, as various western analysts indicate, in a new Cold War with Russia, Balkans become a testing ground. Martin Russell also reminds in his paper that EU High Representative Frederica Morgerini has officially declared that the Western Balkans could become a chessboard in the geopolitical confrontation between Russia and the West.
…and some points of reality from a Greek scope
Bechev refers also to Greece, describing how in the first half of 2015 it showed up in Moscow “with a begging bowl” hoping that Russia would produce the cash enabling the then SYRIZA government to defy the Troika bail-out terms. This reference is essentially an attempt of “white-washing” the majority of that government for their complete capitulation to the EU and IMF blackmail; perhaps also in the light of the striking overturning of the Balkan and East Mediterranean policies by the current SYRIZA government.
First of all, in 2013 the “distracted EU” or rather a not so distracted Germany had established the Western Balkans Summit. And the so-called refugees’ “Balkan route” or rather the building of fences and walls in order to destroy it and hinder the refuges’ access from Greece to the Northern States kept all this time the West Balkans well into the picture.
Secondly, the USA has been hardly “largely absent”. As Florian Bieber reminds us in his article “Name dropping in the Balkans” (Snapshot”, June 18th, 201), “if FYROM becomes a NATO member, only Bosnia and Herzegovina, Kosovo and Serbia will be out of the Transatlantic Alliance”. The same author affirms what everyone knows in Greece: “The Prespes Agreement is not only about an overdue resolution to the name dispute. It also constitutes a breaking point for the region… (That’s why the final vote in both FYROM and Greece) would not simply be a ratification of the Prespes Agreement, but also on Euroatlantic integration.”
The role of Greece towards such a breakthrough was recently described by the US Ambassador in Greece (and former Ambassador in Ukraine during the Maidan Square events) speaking in the “Thessaloniki Summit 2018”, where he stated that the Agreement is very important both from a geopolitical as well as an economic point of view, adding: “When I went to Washington after Prespes I realized how much important the Agreement is considered in USA and how much it strengthened the conception concerning Greece in the USA as a regional leader as well as a country offering solutions.”
Thirdly, the focal point among the “solutions” the current SYRIZA government is propagating, consists of turning Greece into an energy hub. In the analysis of the mainstream Greek mass media the searches for gas in the Cypriot Exclusive Economical Zone, the TAP and the East-Med gas pipelines, the triple energy connection with FYROM and the IGB gas pipeline with Bulgaria as well as the LNG liquification station in Alexandroupolis are but “actions of the same (American) design for the geoeconomical reconsideration and restructuring in the wider region of Balkans and East Mediterranean” (“Danger for a flaring-up in Mediterranean-Balkans: The Trump-Tsipras-Netanyahu Dogma”, Crisis Monitor, 12.11.2018).
In the daily “Kathimerini” one day before, Vasilis Nedos had written an article with the title “The USA Design and the role of Greece” referring to the political-diplomatic aspect of the American design for the grounding of a new geoeconomical dogma in East Mediterranean and Middle East. Central point in this procedure will play the establishment of a new organization of collective security in this region with local actors and the participation of the USA. This new collective security organization will be focusing on energy and will play the main role in achieving the aim of the USA plan for diversification of the energy sources used in EU and wider, that is, of limiting the dependence on Russian gas. The director of the same newspaper, Alexis Papahelas, had already stressed in a comment (“Kathimerini”, 7.11.2018): “Something important is being underway in the relations between Greece and the USA… Washington considers that an axis is being built, starting from Israel, passing through Cyprus and Greece and concluding in Poland. These are all countries which have a strategic relation with the USA and also offer military facilities to them.”
Indeed, Greece appears to be the common nominator in all the triumvirates and quartet schemes been on trial, some for the first time, in this December 2018 aiming towards the creation of such an axis. On December 7th, the Greek Prime Minister Alexis Tsipras will be visiting Moscow and meeting with President Putin. On December 13th in Washington the first so-called “Strategic Dialogue” between the USA and Greece will take place, by which for the first time the two countries are creating an “umbrella” scheme for the “discussion” of all relative issues. There it is considered that Greece will communicate the sense of things it acquired in Moscow. On December 19th, there will be a Summit of Greece, Cyprus and Jordan convening in Nicosia. The next day the triumvirate will be transferred to Jerusalem, so that along with the Israeli Prime Minister they will become a quartet. The USA participant both in Cyprus and in Israel will be Wes Mitchel, the Vice-Minister responsible for Europe and Eurasia in the State Department, also author of the theory concerning the “frontier states”, that is, the states bordering with Eurasia.
The bonding with Balkans of all this on-the-go-and-tried-on-in-December structure is the recently established in Varna “4+1” Summit (Bulgaria, Romania, Serbia, Greece plus USA), in which Greece is playing the role of a protagonist.
Fourth but not final, Turkey is the unpredictable factor. If it finds again a new mutually beneficiary modus vivendi with the USA, Cyprus (which is NOT a NATO member) and Greece (which is an old one) will be the first to suffer the consequences. The recent tragic USA-Turkey-Kurds-of-PYD Syrian Idlib experience is eloquent enough.
All these may be evaluations on-the-go, as these processes are happening right now and Wes Mitchel is obviously the hidden link to the Eurasian (“One belt, one road”, according to China) extensions of this scheming. There is an unspoken and unwritten extremely basic question, though, which should already have been asked: What about those who will pay the bill? What about the peoples concerned in this geopolitical and geoeconomical entanglement, including the Palestinians, who appear to have no Exclusive Economic Zone at all?
There is also a second basic question that needs to be asked: Could there be in the region any lasting peace and stability – values everyone seems to swear on -, or even any valid perspectives of mutually beneficiary economic cooperation while older “collective security” organizations are being expanded and new ones are being built-up, all of them excluding and directly rival to Russia?
Moscow, 28.11.2018
