Μετά από επιτυχημένες προσπάθειες εξοικονόμησης νερού, το διψασμένο Κέιπ Τάουν, στη Νότια Αφρική, κατόρθωσε να μεταθέσει στο 2019 την αποκαλούμενη «ημέρα μηδέν», δηλαδή το χρονικό σημείο κατά το οποίο εκτιμάται ότι οι βρύσες της πόλης θα στερέψουν. Στην Ινδία, όμως, η «ημέρα μηδέν» έχει έρθει προ πολλού για πολλές περιοχές, όπου οι βρύσες έχουν εδώ και καιρό στερέψει, αναγκάζοντας τους κατοίκους να στραφούν στο σκάψιμο πηγαδιών και την αγορά νερού.
Η αύξηση του πληθυσμού, η υψηλή ζήτηση νερού για τις αγροτικές καλλιέργειες και τη βιομηχανία, και η κακή διαχείριση των αποθεμάτων έχουν συρρικνώσει δραματικά τα υπόγεια ύδατα της χώρας.
Αυτή η πραγματικότητα, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες θερμοκρασίες, απειλούν να επιδεινώσουν τη λειψυδρία, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Σχεδόν 163 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία –μια χώρα με συνολικό πληθυσμό 1,3 δισεκατομμύρια– δηλαδή περίπου ένας στους δέκα ανθρώπους, δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό κοντά στον τόπο διαμονής τους, σύμφωνα με την καταγραφή της WaterAid για το 2018.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου, σύμφωνα με τα στοιχεία της οργάνωσης, η οποία στοχεύει στη διασφάλιση πρόσβασης σε πόσιμο νερό και σε καλύτερες συνθήκες υγιεινής για τους ανθρώπους που τα στερούνται.
Επιπλέον σημαντικός παράγοντας είναι ότι οι διαμάχες με γειτονικές χώρες για τον διαμοιρασμό του νερού των ποταμών που διασχίζουν τα σύνορά τους εντείνονται, καθώς η έλλειψη νερού μεγαλώνει.
Όπως υποστηρίζει ο Μάικλ Κούγκελμαν, ειδικός στην Νότια Ασία και αναπληρωτής διευθυντής στο Wilson Center της Ουάσιγκτον:
«Χώρες με τεταμένες σχέσεις αναγκάζονται να συνεργαστούν και να μοιραστούν υδάτινες πηγές και μεγάλα ποτάμια που ξεκινούν ή περνούν από περιοχές στις οποίες υπάρχουν πολιτικές διαμάχες και ένταση. Έτσι, στην αύξηση του πληθυσμού, τις εντεινόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την κακή διαχείριση των αποθεμάτων νερού, προστίθενται και οι γεωπολιτικές εντάσεις. Πρόκειται για την τέλεια συνθήκη κρίσης και επισφάλειας όσον αφορά την πρόσβαση στο νερό».
Η Ινδία έχει εμπλακεί σε διαμάχες για το νερό με τους γείτονές της στα ανατολικά και τα δυτικά: το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν.
Επιπλέον, στα βόρεια και στα βορειοανατολικά η Ινδία φοβάται την απώλεια νερού από την Κίνα, η οποία σχεδιάζει μια σειρά από φράγματα στον ποταμό Τσάνγκπο, ο οποίος μετονομάζεται σε Μπραχμαπούτρα στο σημείο από όπου αρχίζει να ρέει στην ανατολική Ινδία.
Μολονότι υπάρχουν συμφωνίες για τον διαμοιρασμό των υδάτων των διασυνοριακών ποταμιών της Ινδίας, οι διαμάχες εντείνονται καθώς μειώνονται τα αποθέματα νερού.
Εκτός από το Μπουτάν και το Νεπάλ, η κατά κεφαλήν διαθεσιμότητα νερού στη Νότια Ασία είναι χαμηλότερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Σύμφωνα με τον Κούγκελμαν, έως το 2025 η περιοχή κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με γενικευμένη λειψυδρία, δηλαδή με λιγότερο από 1.000 m3 διαθέσιμα για κάθε άνθρωπο.
Σύμφωνα με το World Resources Institute, σχεδόν 600 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο να μην μπορούν να βασιστούν σε επίγειες πηγές νερού, ενδεχόμενο το οποίο αφορά και τις βορειοδυτικές και νότιες περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν οι βασικές καλλιέργειες σιταριού και ρυζιού.
Τα αποθέματα νερού στην Ινδία ενδέχεται να πέσουν 50% κάτω από τη ζήτηση μέχρι το 2030, σύμφωνα με την Asian Development Bank.
«Μεγάλες περιοχές της Ινδίας ζουν εδώ και κάποιο διάστημα την “ημέρα μηδέν”», υποστηρίζει η Μριντούλα Ραμές, συγγραφέας ενός βιβλίου για την κλιματική αλλαγή, που αναμένεται να εκδοθεί σύντομα.
«Μεγάλο μέρος αυτής της κατάστασης οφείλεται σε κακή διαχείριση. Οι περισσότερες πόλεις χάνουν το 1/3 ή το 1/5 του νερού τους από υπεξαιρέσεις ή από διαρροές των απαρχαιωμένων σωληνώσεων. Επιπλέον, δεν μεταχειριζόμαστε και επαναχρησιμοποιούμε αρκετά τα απόνερα», σημειώνει η ίδια.
H Μπανγκαλόρ, το Καράτσι και Καμπούλ συγκαταλέγονται στις 10 πόλεις του κόσμου που «βρίσκονται στα πρόθυρα μιας επικείμενης κρίσης νερού», σύμφωνα με την αναφορά που εξέδωσε τον προηγούμενο μήνα το Center for Science and Environment (CSE), με έδρα στο Νέο Δελχί.
Η Μπανγκαλόρ –γνωστή κάποτε ως η «πόλη των λιμνών»– σήμερα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα υπόγεια ύδατα, τα οποία δεν ανανεώνονται φυσικά και δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού, υποστηρίζει η Σασμίτα Σενγκούπτα στην έκθεση του CSE.
«Η “ημέρα μηδέν” είναι αναπόφευκτη εκτός αν οι πόλεις υιοθετήσουν μια πιο συνετή χρήση του νερού, όπως η συλλογή βρόχινου νερού, η επαναχρησιμοποίηση των απόνερων, η χρήση πιο αποτελεσματικών συστημάτων άρδευσης και ρύθμισης των αγωγών λυμάτων», υποστηρίζει η ίδια.
Η Ινδία είναι ανάμεσα στις χώρες με το υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης υπόγειων υδάτων στον κόσμο, με τα αποθέματά της να μειώνονται εν μέρει λόγω καθιζήσεων που οι αγρότες αξιοποιούν με τη χρήση φτηνών ηλεκτρικών συστημάτων ποτισμού για μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι είναι αναγκαίο, αλλά και λόγω της έλλειψης περιορισμών στην άντληση νερού και στο σκάψιμο πηγαδιών.
Ορισμένες πολιτείες παίρνουν μέτρα για την καλύτερη διαχείριση του νερού. Η Καρνατάκα και η Μαχαράστρα απαιτούν από τις βιομηχανίες να επαναχρησιμοποιούν το εναπομείναν νερό από άλλες δραστηριότητες στις πόλεις, ενώ το Γκουαχαράτ και άλλες πολιτείες σχεδιάζουν παρόμοια μέτρα.
Όμως, η ρύθμιση της χρήσης του νερού είναι ένα πολιτικά ευαίσθητο θέμα, το οποίο δεν επιθυμούν να θέσουν πολλοί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, υποστηρίζει ο Κούγκελμαν. Όπως σημειώνει ο ίδιος, είναι χαρακτηριστικό ότι εξαιτίας της λειψυδρίας χιλιάδες αγρότες μεταναστεύουν από αποξηραμένες αγροτικές περιοχές, ενώ καταγράφονται και αυτοκτονίες αγροτών που βλέπουν τις καλλιέργειές τους να μαραίνονται.
Σύμφωνα με την Ομάδα Στρατηγικής Πρόνοιας (SFG) του Μουμπάι, εκτιμάται ότι μέχρι το 2050 η λειψυδρία θα αναγκάσει 50-70 εκατομμύρια ανθρώπους από την Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Νεπάλ και την Κίνα να φύγουν από το σπίτι τους.
«Με τη μεγαλύτερη μετανάστευση προς τις πόλεις, θα υπάρξουν αυξημένες κοινωνικές αναταραχές κα ένταση για τα αποθέματα νερού στις αστικές περιοχές. Το γεγονός αυτό, με τη σειρά του, θα αυξήσει τις εντάσεις ανάμεσα στις πολιτείες και τα κράτη για την πρόσβαση στο νερό. Και τότε ούτε οι συμφωνίες θα είναι αρκετές», προβλέπει ο Κούγκελμαν.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο NDTV, στις 25 Απριλίου 2018.
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr