Κατά την τελευταία συνεδρίαση του τρέχοντος έτους, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ΕΚΤ αποφάσισε να τερματίσει το αμφιλεγόμενο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) στα τέλη Δεκεμβρίου. Την ίδια ώρα όμως, η τράπεζα παραμένει ενεργή στην αγορά ομολόγων, αφού θα επανεπενδύει σε χρεόγραφα, τα έσοδα από τίτλους που έχει ήδη αγοράσει στο πλαίσιο του QE.
Συνεπώς ουσιαστικά το πρόγραμμα δεν ολοκληρώνεται, ωστόσο ο όγκος των ομολόγων που θα έχει στο χαρτοφυλάκιό της, η ΕΚΤ θα παραμένει αμετάβλητος στα 2,6 τρισ. ευρώ.
«Είναι ένα πρώτο φρένο», σχολιάζει ο Ούλριχ Κάτερ, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Dekabank, «αλλά δεν έχει αποσαφηνιστεί πότε θα ξεκινήσει η ΕΚΤ να ανεβάζει τα επιτόκια».
Δυσοίωνες προοπτικές
Ο Κάρστεν Μπρεζέσκι, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας ING, από την πλευρά του, εκτιμά ότι ο απερχόμενος πρόεδρος Μάριο Ντράγκι θα δρομολογήσει τη σταδιακή στροφή, αυξάνοντας καταρχήν το λεγόμενο «τιμωρητικό επιτόκιο», το επιτόκιο δηλαδή που πληρώνουν οι τράπεζες για να «παρκάρουν» χρήματα στην ΕΚΤ και το οποίο κυμαίνεται σήμερα στο -0,4%. «Για άλλες αυξήσεις ο Ντράγκι δεν θα έχει περιθώρια», προβλέπει ο Γερμανός οικονομολόγος.
Την τάση επιδείνωσης των ρυθμών ανάπτυξης στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, τη Γερμανία, ήρθε να επιβεβαιώσει και ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος Ifo, ο οποίος υποχώρησε τον Δεκέμβριο για τέταρτη συνεχή φορά.
Στις δε ΗΠΑ η Federal Reserve παραμένει αισιόδοξη, εντούτοις εκτιμάται ότι εντός του 2019 δεν θα υπάρξουν περισσότερες από δυο παρεμβάσεις στην επιτοκιακή πολιτική της ομοσπονδιακής τράπεζας.
Τι θα γίνει όμως, σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες και η επιδείνωση είναι πολύ μεγαλύτερη από τις μάλλον μετριοπαθείς σήμερα προβλέψεις; Διαθέτουν οι κεντρικές τράπεζες άλλα νομισματικά εργαλεία για να αντιμετωπίσουν τυχόν νέες κρίσεις;
Αναλυτές εκτιμούν ότι η αμερικανική Fed δημιούργησε αρκετό χώρο για να προχωρήσει και πάλι σε μειώσεις επιτοκίων. Για την ΕΚΤ όμως, τα πράγματα δυσκολεύουν. Ο Ντράγκι είχε διαβεβαιώσει παλαιότερα ότι υπάρχουν και άλλα εργαλεία, ωστόσο «σε βάθος χρόνου οι αγορές ομολόγων ενδέχεται να χάσουν την αποτελεσματικότητά τους», εκτιμά ο Ούλριχ Κάτερ.
Άλλοι ειδικοί πάντως, όπως ο Γιεργκ Κρέμερ, εκτιμούν ότι σε περίπτωση ανάγκης η τράπεζα θα συνεχίσει απλώς να «πλημμυρίζει» την αγορά με φρέσκο χρήμα.
Όλα αυτά την ώρα που πυκνώνουν και πάλι τα σύννεφα της αβεβαιότητας αφού οι αστάθμητοι παράγοντες το 2019 είναι πολλοί και διαφορετικοί, με σημαντικότερους το Brexit αλλά και τους εν εξελίξει εμπορικούς πολέμους. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η διαμάχη Βρυξελλών και Ρώμης, η οποία μπορεί να έληξε προς το παρόν, αλλά με τρόπο που, σύμφωνα με ειδικούς, προεξοφλεί νέα αναζωπύρωση εντός της νέας (εκλογικής) χρονιάς που αναμένεται να βάλει σε νέες περιπέτειες το Σύμφωνο Σταθερότητας.