1948 Ιανουάριος–Φεβρουάριος: Nόμος 509–Και τυπικά εκτός νόμου το ΕΑΜ–ΚΚΕ

«Όλοι στ’ Άρματα. Όλοι στον Αγώνα»- Ο Aμερικανός στρατηγός Βαν Φλητ στην Αθήνα

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

2 Επιστολή του Νίκου Ζαχαριάδη  στον Ζντάνοφ για της ανάγκες του ΔΣΕ.

7 Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύεται ο νόμος περί νομιμοφροσύνης των δημοσίων υπαλλήλων.

8 Ψηφίζεται ο νόμος 509. Και τυπικά εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και η Εθνική Αλληλεγγύη.

9 Δημοσιεύονται  οι νόμοι «Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα», «Περί ιθαγενείας των κατοίκων της Δωδεκανήσου» και «Περί διοικήσεως της Δωδεκανήσου» για τα νησιά που προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα από τις 28 Οκτωβρίου 1947. Στον πρώτο νόμο περιγράφεται με λεπτομέρειες η «γραμμή των συνόρων μεταξύ της Δωδεκανήσου και της Τουρκίας» με παραπομπή στους βρετανικούς υδρογραφικούς χάρτες.

13-15 Χιλιάδες συλλήψεις αριστερών πολιτών στην Αθήνα, τον Πειραιά και την Ηλεία.

15-16 Σε σύσκεψη στελεχών του ΔΣΕ ρίχνεται το σύνθημα «Όλοι στ’ Άρματα, όλοι για τη Νίκη».

28 Με εισαγγελική διαταγή κατάσχονται όλα τα κομμουνιστικά βιβλία στην πρωτεύουσα.

ΔΙΕΘΝΗ

1 Η κυβέρνηση των Εργατικών εθνικοποποιεί τους βρετανικούς σιδηροδρόμους.

8 Στην Κύπρο η Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία ενώνεται με την τουρκοκυπριακή συνδικαλιστική Ομοσπονδία ΚΤΙΒ. Συγκροτείται κοινή απεργιακή επιτροπή. Πέντε  μέρες μετά  αρχίζει μεγάλη απεργία ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων μεταλλωρύχων της Κυπριακής Μεταλλευτικής Εταιρείας που θα κρατήσει έως τις 16 Μαίου.

16 Στην Παλαιστίνη μαίνονται οι συγκρούσεις μεταξύ εβραίων και αράβων.

29 Αντίδραση  της σοβιετικής ηγεσίας στη συμφωνία Τίτο – Δημητρώφ για δημιουργία Βαλκανικής Ομοσπονδίας.

30 Δολοφονείται ο πρωτεργάτης της ινδικής ανεξαρτησίας Μαχάτμα Γκάντι.

Η Φρειδερίκη «ως στοργική μητέρα»

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5. ( Ιδ. Τηλ.)- Την 8.30 πρωϊνήν ώραν της σήμερον η Α.Μ. η Βασίλισσα συνοδευομένη υπό του αυλάρχου κ. Λελούδα, της επί των Τιμών Κυρίας Καρόλου, του Σωματάρχου κ. Καλογεροπούλου, του ταξιάρχου Αντωνοπούλου και του ανωτέρου γενικού αρχιάτρου κ. Γκινάκα, επεσκέφθη τους νοσηλευομένους εις τα νοσοκομεία Γεωργίου Σταύρου και Χατζηκώστα  ηρωικούς τραυματίας των μαχών της Κονίτσης.

Η Α.Μ. η Βασίλισσα, ως στοργική μητέρα, περιήλθεν όλους τους θαλάμους και επεσκέφθη εις την κλίνην των άπαντας τους νοσηλευομένους τραυματίας. Η Βασίλισσα ηρώτα ένα έκαστον ιδιαιτέρως περί της ασθενείας ή του τραύματός του και προσέφερεν ανά εν ατομικόν δέμα της «Φανέλλας του Στρατιώτου» καθώς και τιμητικόν μετάλλιον.

Παραλλήλως ο σωματάρχης Καλογερόπουλος απένειμεν εις ένα έκαστον των τραυματιών των μαχών της Κονίτσης, εξ ονόματος της Α.Μ του Βασιλέως, τον Πολεμικόν Σταυρόν  ασπαζόμενος αυτούς.

Συγκεκινημένοι και υπερήφανοι οι ηρωικοί τραυματίαι υπέσχοντο ότι ευθύς ως γίνου καλά θα μεταβούν και πάλιν προς εκκαθάρισιν  της περιοχής από τους εχθρούς του Έθνους…».

« Εμπρός» 6.1.1948.

« Έντονον διάβημα των τριών Μεγάλων προς τους βορείους γείτονάς μας δια τας συνεπείας της αναγνωρίσεως»

« Ο εν Αθήναις πολιτικός μας συντάκτης τηλεγραφεί:

Κατά τους καλώς πληροφορημένους κύκλους το αγγλοαμερικανικόν διάβημα προς τας κυβερνήσεις Βελιγραδίου και Σόφιας αποτελεί την σοβαροτέραν ενέργειαν των δύο δυτικών δυνάμεων έναντι του σλαβικού  μπλοκ. Θεωρείται βέβαιον, ότι όντως  εγένετο ανάλογος προειδοποίησις και προς την Σοβιετικήν Ένωσιν, της οποίας επεστήθη η προσοχή επί των συνεπειών, τας οποίας θα είχε τυχόν αναγνώρισις  της ψευδοκυβερνήσεως  του Μάρκου εκ μέρους των δορυφόρων της.

Ο τόνος εις τον οποίον εγένετο το διάβημα των Αγγλοσαξώνων ήτο έντονος και δεν αφήνει καμμίαν αμφιβολία, ως προς την συνέχειαν, την οποίαν  θα είχεν τυχόν επιμονή των γειτονικών μας χωρών να αναγνωρίσουν τον Μάρκον (…)

Αι κυβερνήσεις Αγγλίας και Αμερικής προέβησαν εις διάβημα και προς την Αλβανίαν μέσω Γιουγκοσλαβίας, δεδομένου ότι δεν διατηρούν σχέσεις μετά της κυβερνήσεως των Τιράνων. Η Γαλλία αντιθέτως έχουσα διπλωμτικάς σχέσεις με την Αλβανίαν προέβη εις απ’ ευθείας διάβημα.

Τόσον προς την Αλβανίαν όσον και προς τους άλλους δορυφόρους αφέθη να υποννοηθή ότι αναγνώρισις της ψευδοκυβερνήσεως θα έχη ως συνέπειαν την άμεσον αποστολήν στρατιωτικών δυνάμεων εις την Ελλάδα…».

«Μακεδονία», 9.1.1948

Ο ΔΣΕ στη Λέσβο

«… Με τις καινούριες εθελοντικές στρατολογίες, οι αντάρτες πληθαίνουν για να φτάσουν στα τέλη του 1947 τους 92. όλα πάνε ευνοϊκά. Με την είσοδο όμως του νέου χρόνου η κατάσταση αλλάζει δραματικά. Στις 2 του Γενάρη 1948 οι αντάρτες πολύ πριν το ξημέρωμα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα αμπριά τους. Κάποιος λιποτάκτης από τους νέους στρατολογημένους έχει προδώσει τα αμπριά στους κυβερνητικούς. Ολόκληρη η μέρα περνά με απανωτές συμπλοκές μέσα στο πευκοδάσος της Αγιάσου χωρίς απώλειες. Μα από την ίδια κιόλας νύχτα αρχίζουν πάλι τα δεινά. Πείνα, κρύο, βροχές, χιόνια, καθημερινή διανυκτέρευση στο ύπαιθρο χωρίς την παραμικρή προστασία.

Νέο ισχυρό πλήγμα δέχεται το αντάρτικο κίνημα στη Λέσβο ύστερα από λίγες μέρες. Ο Γρηγόρης Κουντουρέλης από την Αγιάσο, καθοδηγητής της Οργάνωσης, που είχε συλληφθεί από την Ασφάλεια Μυτιλήνης στις 22 του Δεκέμβρη 1947, πεθαίνει μετά από απάνθρωπα βασανιστήρια που κράτησαν μέρες. Μεταφέρθηκε στο Βοστάνειο Νοσοκομείο Μυτιλήνης, με σχισμένη την κοιλιά, όπου δεν άργησε να ξεψυχήσει. Πέθανε στις 5 του Γενάρη του 1948. Η επίσημη αιτιολογία θανάτου του ήταν «περιτονίτιδα συνεπεία τραύματος κοιλίας».

Στις 21 του Γενάρη 1948 οι αντάρτες μπαίνουν στο Αμπελικό και παίρνουν όπλα και τρόφιμα.

Στις 23  του Γενάρη 1948 κάνουν μπλόκο στον αυτοκινητόδρομο Μυτιλήνης- Πολυχνίτου, στη θέση «Στενοκλείδι» της Μεγάλης Λίμνης. Στη συμπλοκή που επακολουθεί χάνουν τα ζωή τους δύο αντάρτες: Ο παλιός κομμουνιστής Γιάννης Σπηλιαδής από την Αγιάσο και ο επονίτης Γιώργος Σαμίου από το Κεράμι Καλλονής, μόλις 20 ετών…».

Βασίλη Καλογερά- Παναγιώτη Κουτσκούδη «Δημοκρατικός Στρατός Λέσβου», έκδοση της Λεσβιακής εφημερίδας «Νέο Εμπρός», 2002.

Οι αμερικανοί σύμβουλοι στις Μεραρχίες

«Απόρρητη-Προσωπική» διαταγή του αρχηγού του ΓΕΣ Γιατζή προς τους διοικητές των Μεραρχιών των  Β΄ και  Γ΄ Σωμάτων Στρατού:

«Ι.- Διά της υπ’ αριθ. 22/φ.57/16.1.48 διαταγής διεβιβάσθησαν αι υπό της Αμερικανικής αποστολής εκδοθείσαι οδηγία προς τας ομάδας Α/κών ας αποστέλλει ως Συμβούλους παρ’ εκάστω Επιτελείω Μ.Μ. ( σ.σ. Μεγάλων Μονάδων).

ΙΙ.- Οι Αξ/κοί ούτοι πλην της αποστολής των ως Συμβούλων του Διοικητού της παρ’ η αποσπώνται Μ.Μ. θα πληροφορώσι τον Αρχηγόν της Αμερικανικής Αποστολής περί των κατ’ αυτούς ελλείψεων του ημετέρου Στρατεύματος από πάσης απόψεως.

ΙΙΙ.- Ευνόητον συνεπώς τυγχάνει το όφελος όπερ δυνάμεθα να προσδοκώμεν εκ της ακριβούς ενημερώσεώς των, κατά το δυνατόν επί του εδάφους, περί των δυσχερειών  ας γεννώσιν ημίν ελλείψεις υλικαί, εφ’ ων το ΓΕΣ επανειλημένως ήδη επέστησε την προσοχήν των Αποστολών, ήτοι,

α)Επαρκή αυτόματα όπλα μεγάλου βεληνεκούς

β) Ανάπτυξιν Μονάδων ορειβατικού πυροβολικού και όπλων υποστηρίξεως

γ) Μέσα μεταφοράς

ΙV.- Προς τούτο τονίζομεν την εξαιρετικήν σημασίαν της παρά των Διοικήσεων των Μ.Μ. εξασφαλίσεως στενής και εγκαρδίου επαφής μετά των Αξ/κών τούτων δια της προσεκτικής επιλογής των τε εντεταλμένων τας τεχνικάς υποδείξεις και των διατεθησομένων Διερμηνέων.

V.- Δέον να αποφεύγηται οιαδήποτε σύστασις , αλλά επιτηδείως να καταδεικνύονται τα εκ των ελλείψεων προκύπτοντα μειονεκτήματα, αφιεμένων των ξένων Αξ/κών  να συναγάγωσι τα ίδια αυτών συμπεράσματα»

Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, «Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου (1944-1949)» τ. 7^ος , σ. 169-170, Αθήνα 1998.

Ο… ρώσος  αξιωματικός και το  σακάκι του Χαρίλαου Φλωράκη

«… Στις 17 Γενάρη 1948 τμήμα του Αρχηγείου Δυτικής Στερεάς ( Γιώτης)  τις πρώτες πρωινές ώρες κατάφερε αιφνιδιαστικό χτύπημα στον Πλάτανο Ναυπακτίας. Η οχυρή θέση της κωμόπολης έδωσε τη δυνατότητα στο τμήμα χωροφυλακής να προβάλει ισχυρή αντίσταση και είχε απώλειες.

Όμως η μάχη συνεχίστηκε, γιατί έφτασαν δυνάμεις του 630 ΤΠ κι έκαναν επίθεση στον αυχένα Διακόπι, προχώρησαν στο συνοικισμό Βονόρτα κι ακολούθησε διήμερη μάχη.

Έτσι λύθηκε και η πολιορκία του Πλάτανου με απώλειες της διλοχίας Κόρκα 13 νεκρούς. Σκοτώθηκαν και πολίτες.

Στις 30 Γενάρη 1948 το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς υπό τον Γιώτη, χτυπά τον Άγιο Βλάση, σημαντική θέση για την είσοδο προς Ευρυτανία, από δυτικά.

Τη θέση υποστηρίζουν ένα τάγμα υπό τον αντισυνταγματάρχη Καραφωτιά και δυνάμεις χωροφυλακής και ΜΑΥ.

Η μάχη ήταν σκληρή. Συνάντησαν πεισματική αντίσταση, και η μάχη κράτησε όλη τη μέρα. Επίσης αποτελεσματική ήταν η επέμβαση της αεροπορίας που προξένησε απώλειες στα τμήματα του ΔΣΕ, που υποχώρησαν τελικά προς Αντάνοβα.

Τότε έγραψε ο Νεολόγος Πατρών ότι τη μάχη διηύθυνε ρώσος αξιωματικός, γιατί ο διοικητής των ανταρτών Χαρίλαος Φλωράκης ήταν υψηλόσωμος και φορούσε ένα γούνινο σακάκι».

Βασίλης Αποστολόπουλος «Το χρονικό μιάς εποποιίας- Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη», σ.    83, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1995.

« Αδικαιολόγητοι επιθέσεις εκ μέρους ξένων ανταποκριτών»

 Σχόλιο στη στήλη «Καθημερινά» της εφημερίδας «Η Καθημερινή»:

« Όσον αφορά τώρα τας πολλαπλάς και εν πολλοίς αδικαιολογήτους επιθέσεις εκ μέρους ξένων ανταποκριτών θα ηθέλαμεν να σταματήσωμεν κάπως εις την διαπίστωσιν μερικών εξ αυτών ότι ημείς εδώ, πεπεισμένοι ότι οι Αμερικανοί οπωσδήποτε θα μας βοηθήσουν, δεν εργαζόμεθα εντατικώς περί άλλα τυρβάζοντες και τρώγοντες εν τω μεταξύ τα χρήματα του αμερικανικού λαού. Δεν αρνούνται οι άνθρωποι του τόπου αυτού ότι τρώγουν πράγματι χρήματα του αμερικανικού λαού, όπως άλλωστε πολλοί άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί που δεν επολέμησαν με την Αμερικήν ως ο ιδικός μας. Η ευγνωμοσύνη μας δια την προσφοράν αυτήν του αμερικανικού λαού είναι απεριόριστος. Αποτελεί όμως δεινήν ύβριν κατά του λαού αυτού  ότι δεν εργάζεται και δεν μοχθεί. Εν πρώτοις η ύπαιθρος, η αποτελούσα τα τρία τέτατα του λαού, όταν δεν μάχεται αγώνα αιματηρότατον και σκληρότατον, προσπαθεί με ελάχιστα τεχνικά μέσα να καλιεργήση την ολίγην και άγονον γην μας. Ίσως δεν γνωρίζουν οι εύκολοι επικριταί ότι εις τα πλείστα μέρη της υπαίθρου και εις μικράς πόλεις ακόμη οι άνθρωποι την νύκτα δεν κοιμώνται διότι οι εχθροί ημπορούν κάθε ώραν να επιτεθούν. Εις τας μεγάλας πόλεις η μεγίστη πλειοψηφία βιοπαλαίει με ελαχίστην απόδοσιν. Όλοι οι μισθοβίωτοι πεινούν. Οι δημόσιοι υπάλληλοι δια τους οποίους ομιλούν με τόσην περιφρόνησιν οι εύκολοι επικριταί είναι ρακένδυτοι και αι οικογένειαί των στερούνται των πάντων. Οι άλλοι υπάλληλοι ή είναι εις χειροτέραν μοίραν ή εις ελάχιστα καλυτέραν. Και όμως προσπαθούν να εργασθούν εν τω συνόλω των. Τα ολισθήματα μιάς ολιγαρίθμου οικονομικώς ευημερούσης τάξεως και αι προπέτειαι μερικών αναισχύντων τους οποίους οι επικριταί μας συναντούν εις τα καφενεία και τα κεντρικά πεζοδρόμια της πρωτευούσης  δεν είναι δυνατόν δια τους αντικειμενικώς κρίνοντας να αμαυρώσουν την ηθικήν ανωτερώτητα και την εργατικότητα ενός ολοκλήρου λαού»

«Η Καθημερινή» 31.1.1948

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

 5 Tμήματα του ΔΣΕ διεισδύουν στην περιοχή της Πάρνηθας και φτάνουν σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αθήνα.

9 Δυνάμεις του Αρχηγείου Κεντρικής Μακεδονίας φτάνουν κοντά στη Θεσσαλονίκη και ρίχνουν 150 βλήματα.

23 Ο ΔΣΕ μπαίνει στο Γύθειο και απελευθερώνει 25 κρατούμενους από τις φυλακές.

24 Φθάνει στην Ελλάδα ο νεός αρχηγός της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής στρατηγός Βαν Φλητ- Την ίδια μέρα τμήμα του Αρχηγείου Αχαϊας-Ηλείας του ΔΣΕ με επικεφαλής τους Γιάννη Κατσικόπουλο και Ν. Πολυκράτη  (Νικήτα) μπαίνει στο Αίγιο.

26 Μεγάλη επίθεση των κυβερνητικών δυνάμεων στη Μουργκάνα αποκρούεται από το Αρχηγείο Ηπείρου του ΔΣΕ.

29 Σφαγή των κρατουμένων στρατιωτών στη Μακρόνησο. Δεκάδες νεκροί και τραυματίες από τα πυρά της φρουράς εναντίον 4.500 στρατιωτών που τους είχαν συγκεντρώσει στο γήπεδο για την κυριακάτικη λειτουργία και το κήρυγμα που την συνόδευε. Η σφαγή θα συνεχιστεί και την επόμενη μέρα 1.3.1948.

ΔΙΕΘΝΗ

16 Ανακηρύσσεται η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας.

27 Μπροστά σε εκατοντάδες χιλιάδες ένοπλους εργάτες ο ηγέτης του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας και πρωθυπουργός Κλήμεντ Γκότβαλντ ανακοινώνει ότι ο πρόεδρος Μπένες αποδέχθηκε την παραίτηση των 12 δεξιών και κεντρώων υπουργών. Στη νέα κυβέρνηση συμμετέχουν μόνο κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες. Οι δυτικές κυβερνήσεις μιλούν για πραξικόπημα.

28 Αποχωρούν από την Ινδία τα τελευταία βρετανικά στρατεύματα.

 « Σύγχιση και πανικός στους μοναρχοφασίστες»

 «Τα ραδιόφωνα της Αθήνας και του Λονδίνου μετέδωσαν χτες και σήμερα επανειλημμένα την είδηση για την επίθεση των τμημάτων του ΔΣΕ στη Θεσσαλονίκη.

Το Λονδίνο μετέδωσε ότι δυνάμεις ανταρτών έβαλαν με όλμους των 81 χιλιοστών κατά της Θεσσαλονίκης.

Στη χτεσινή εκπομπή του είπε ότι ρίχτηκαν 12 βλήματα ενώ σήμερα το πρωί είπε πως ρίχτηκαν 40 βλήματα.

Από τα βλήματα που ρίχτηκαν 2 έπεσαν στα ξενοδοχεία όπου μένανε τα μέλη της Βαλκανικής επιτροπής, ένα σε κτίριο που μένουνε Άγγλοι και 2 άλλα σε γκαράζ και αποθήκες βενζίνης. Η είδηση για τον βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης προκάλεσε σύγχιση και πανικό στους μοναρχοφασιστικούς κύκλους της Αθήνας.

Η χτεσινή συνεδρίαση της βουλής ασχολήθηκε αποκλειστικά με την συζήτηση του ζητήματος αυτού.

Ο γενικός διοικητής της Μακεδονίας Μπασιάκος ζήτησε γενική επιστράτευση όλων όσων μπορούν να φέρουν όπλα και όσοι δεν μπορούν να φέρουν όπλα, να βοηθήσουν ηθικά και υλικά.

Άλλοι βουλευτές ζήτησαν να παραιτηθεί η κυβέρνηση που αποδείχτηκε ανίκανη να χτυπήσει τους αντάρτες.

Άλλοι σύστησαν ψυχραιμία ώσπου να δώσει εξήγηση η κυβέρνηση και ένα μέρος ζήτησε να γίνει μυστική συνεδρίαση της βουλής.

Ο Τσαλδάρης διαφώνησε με την πρόταση αυτή, μα ο αριθμός των βουλευτών που ζήσε να γίνει μυστική συνεδρίαση ήτανε μεγάλος και γι’ αυτό ο πρόεδρος της βουλής διέταξε την εκκένωση των θεωρείων για να γίνει η συνεδρίαση …».

«Δελτίο Ειδήσεων» του ΔΣΕ 12.2.1948. Έκδοση του Γενικού Αρχηγείου. Αναπαραγωγή από τον εκδοτικό οίκο « Η Μνήμη».

« Επληρώθη ακριβά η θρασεία συμμοριακή επίδειξις κατά της Θεσσαλονίκης»

Η ανακοίνωση του υπουργείου Στρατιωτικών στις 10 Φεβρουαρίου ( ο τίτλος από την εφημερίδα « Το Φως» της Θεσσαλονίκης μια μέρα μετά):

«Σχετικώς με την κατά της Θεσσαλονίκης προσβολήν παρά των συμμοριτών την πρωίαν της σήμερον εξηκριβώθησαν τα ακόλουθα: Έν ορειβατικόν πυροβόλον, υποστηριζόμενον υπό ισχυράς δυνάμεως συμμοριτών περιοχής Κιλκίς κατελθόντων προς Νότον, έβαλεν από της 0240 μέχρι 0320 της σήμερον εκ της θέσεως Δερβένι  (8 χιλ. Β. Θεσσαλονίκης) αριθμόν βλημάτων κατά της πόλεως Θεσσαλονίκης. Αι εκ της βολής ταύτης προξενηθείσαι απώλειαι έχουν ως εξής:

Νεκροί: 1 Βρετανός οπλίτης, 1 γυνή. Θάνατος εκ των τραυμάτων των: 1 ιδιώτης και μία γυνή. Τραυματίαι: 2 Βρετανοί οπλίται, 9 ιδιώται.

Μετά το πέρας της βολής, οι συμμορίται εκινήθησαν προς Ανατολάς με πρόθεσιν να διαφύγουν προς την Χαλκιδικήν,

Αεροπλάνα της Α.Β. Σέδες, ανακαλύψαντα την συμπτυσσόμενην φάλαγγα των συμμοριτών, εις αλλεπαλλήλους εξορμήσεις των, προσέβαλον ταύτην ανηλεώς δια βομβών, ρουκετών και πολυβόλων.

Αι απώλειαι των συμμοριτών εκ των προσβολών τούτων είνε μεγάλαι. Συγχρόνως εκινήθησαν εξ όλων των κατευθύνσεων τμήματα Στρατού καταδιώκοντα τους συμμορίτας»

«Θρασύτατος και λίαν εγκληματικός αναρχικός»

Κατάθεση αρχιφύλακα της Ασφάλειας για

το στέλεχος του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ Νίκο Πολυκράτη ή Νικήτα (από τα υλικά του φακέλου του):

« Αριθ. Φ. 6950.

Δελτίον Ταυτότητος και Παρακολουθήσεως.

Επώνυμον: Πολυκράτης. Ψευδώνυμον: Καπετάν Νικήτας. Όνομα: Νικόλαος. Όνομα πατρός: Αριστείδης. Όνομα μητρός: Μαρία. Έτος γεννήσεως: 1916. Στρατολογική κλάσις: 1937. Βαθμός σπουδών: Απόφοιτος Γυμνασίου. Επάγγελμα: Τυπογράφος. Τόπος καταγωγής: Μικρά Ασία. Δήμος, εις ον τυγχάνει εγγεγραμμένος: Πατρέων. Υπηκοότης: Ελληνική. Διαμονή: Πάτραι. Τέρμα οδού Πόντου, πάροδος Ι.Μ.22. Υπηρεσία εν των Στρατώ: 12^ον Σύνταγμα Πεζικού. Βαθμός: Ανθυπολοχαγός. Στρατιωτική αρχή, παρ’ ης έλαβεν απολυτήριον: 12^ον Σύνταγμα Πεζικού.

Σώμα εις ο θέλει παρουσιασθή καλούμενος: 12^ον Σύνταγμα Πεζικού. Εκ ποίων εγγράφων ελήφθησαν τα στοιχεία του: Εκ πληροφοριών. Χαρακτηριστικά: Ανάστημα: 1.63. Βάδισμα: Κανονικόν. Σωματική διάπλασις: Κανονική. Χρώμα προσώπου, κόμης, οφθαλμών και μύστακος: Καστανόν.

Πληροφορίαι εκ παρακολουθήσεων: 17.2.1943: Άμα τη εμφανίσει του ΕΛΑΣ κατετάγη εις αυτόν, δια την επικράτησιν του οποίου έδρασε με τον βαθμόν του Ανθυπολοχαγού λίαν επικινδύνως και εγκληματικώς εις βάρος των εθνικοφρόνων πολιτών της υπαίθρου. 1944: Κατά τα τέλη του μηνός Μαίου, περί ώραν 8^ην πρωινήν , εισήλθεν εις την πόλιν μεθ’ ομάδος ανταρτών φερόντων στρατιωτικήν στολήν και επετέθη κατά των εις τα διδακτήρια Βουδ στρατωνιζομένων ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας, φονεύσας τον σκοπόν και τραυματίσας δύο ετέρους ευζώνους. Ακολούθως διήλθε μετά της ομάδος των ανταρτών εκ των Γερμανών, οίτινες ευρίσκοντο πλησίον, και εξηφανίσθη. 15.2.1945: Μετά την διάλυσιν του ΕΛΑΣ εκρύβη, ίνα αποφύγη την δίωξιν δια τα εγκλήματα, άτινα διέπραξεν, αγνοουμένης της τύχης του-οπότε, όταν προ διμήνου, διεπεραιώθησαν εκ της Στερεάς Ελλάδος εις Πελοπόννησον 13 συμμορίται, μεταξύ αυτών ήτο και ο Πολυκράτης. 10.2.1948: Ούτος ετράπη προς τον Χελμόν και προ ημερών κατά την επιδρομήν της συμμορίας Ζαχαριά εις τα χωρία Ίσωμα, Λαλικώστα και Καλούσιον Φαρών, ενεφανίσθη μεταξύ αυτών, φέρων τα διακριτικά του Λοχαγού.

Έκθεσις εξετάσεως μάρτυρος ( ενόρκως). Εν Πάτραις τη 20^η Φεβρουαρίου 1948.

Ερ. Πώς ονομάζεσαι κλπ.

Απ. Γαλανόπουλος Διονύσιος του Γεωργίου. Εγγενήθην εν Σουβαλιώτη Ηλείας και κατοικώ ενταύθα, τμήμα Γενικής Ασφαλείας, ετών 36, χριστιανός ορθόδοξος, αρχιφύλαξ.

Ερ. Γνωρίζεις και συγγενεύεις με τον Πολυκράτην Νικόλαον ή Καπετάν Νικήτα;

Απ. Απλώς ( τον γνωρίζω).

Ενταύθα ο εξεταζόμενος ωρκίσθη επί του Ιερού Ευαγγελίου  κατά το άρθρον 121 και δυνάμει του άρθρου 124 της Π.Δ. δια το τυχόν ανέφικτον της εις το ακροατήριον εμφανίσεώς του.

Ερ. Τι γνωρίζεις κλπ.

Απ. Γνωρίζω ότι ο Πολυκράτης Νικόλαος, ο τόσον εγκληματικώς δράσας κατά την Κατοχήν εις την ύπαιθρον Αχαίαν και Ηλείαν εις βάρος του εθνικόφρονος στοιχείου υπό το ψευδώνυμον καπετάν Νικήτας, ήδη ενεφανίσθη και πάλιν ηγούμενος τμήματος της συμμορίας Ζαχαριά εις την περιφέρειαν Φαρών και Τριταίας. Πρόκειται περί θρασυτάτου και λίαν εγκληματικού αναρχικού. Δεν υποχωρεί προ ουδενός εγκλήματος, ως δε εκ της καταγωγής του ασκεί επιρροήν εις τους πρόσφυγας και παρασύρει πολλούς εκ τούτων εις την αναρχίαν. Εκδηλώνει αιμοβόρα και κτηνώδη εγκληματικά ένστικτα, αρεσκόμενος να βασανίζη τα θύματά του, και επιδεικνύει, οπόθεν ήδη διήλθε, σαδιστικήν εγκληματικότητα. Επιδραμών εσχάτως εις διάφορα χωρία των Φαρών, το Ίσωμα, το Σταροχώρι, του Λαλικώστα, ενέπρησεν οικίας εθνικοφρόνων και εβασάνισε κατ’ απάνθρωπον τρόπον πολλούς εκ τούτων, ελεηλάτησε δε κυριολεκτικώς τα χωρία, εξ ων διήλθεν. Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω.

Τω ανεγνώσθη και βεβαιωθείσα υπογράφεται (σ.σ. ακολουθεί μια πανομοιότυπη  κατάθεση υπαστυνόμου Α΄ της Ασφάλειας Πατρών).

Βασίλη Κ. Λάζαρη « Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Αχαία», σ.162-163, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2006.

O ΔΣΕ στο Αίγιο

« Η επίθεση του Δ.Σ. στο Αίγιο  κατατάραξε τους μοναρχοφασίστες της Αθήνας, γιατί ήρθε την στιγμή που κάνουν τόσο θόρυβο για την εκκαθάριση τάχα της Πελοποννήσου από τους αντάρτες. Ο τύπος της Αθήνας γράφει, ότι προτού επιτεθούν οι κύριες δυνάμεις του ΔΣ στο Αίγιο, είχαν διεισδύσει μέσα στην πόλη πολλοί αντάρτες, που όταν εκδηλώθηκε η επίθεση ενώθηκαν με τους άλλους μαχητές του ΔΣ, έφτασαν στο κέντρο της πόλης, κατέλαβαν το κτίριο της εθνικής τράπεζας και ορισμένα ιδρύματα και κυρίευσαν πολλά είδη.

Οι  μοναρχοφασίστες στη λύσσα τους για την θαρραλέα αυτή επίθεση του ΔΣ, μετά την αποχώρηση των τμημάτων του δολοφόνησαν πολλούς πατριώτες και έπιασαν πάνω από 100.

Ανακοινώθηκε επίσημα ότι 20 από τους συλληφθέντες θα περάσουν από έκτακτο στρατοδικείο, και οι υπόλοιποι θα σταλλούν χωρίς δίκη στην Ικαρία. Το πρακτορείο Ασοσιέιτεντ Πρες μετέδωσε από την Αθήνα ότι έγιναν μάχες μεταξύ του ΔΣ και των μοναρχοφασιστών στην περιοχή του Αλμυρού.

Στην Αθήνα πιάστηκε ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Μάχη» Καράτζας. Η σύλληψή του έγινε γιατί η εφημερίδα του, δημοσίευσε ανοιχτό γράμμα προς το Σοφούλη από μέρους αντιφασιστών που καταδικάστηκαν σε θάνατο  από πολύ καιρό, και καταδίκαζε τα τρομοκρατικά μέτρα της κυβέρνησης Σοφούλη- Τσαλδάρη».

Εκπομπή του ραδιοσταθμού της «Ελεύθερης Ελλάδας για τη μάχη του Αιγίου. «Θα βγούμε νικητές κι ας είναι οι θυσίες μας βαριές»,σ.108 , έκδοση της Επιτροπής Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ, 2017.

Αύριο: Δεύτερη μέρα της σφαγής των κρατουμένων στρατιωτών στη Μακρόνησο- Χωρίς επιτυχία η επιχείρηση «Χαραυγή» του κυβερνητικού στρατού στη Ρούμελη-

*Οι απόψεις του κειμένου δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη τις θέσεις της Iskra