Δεν έχει ακόμη χαράξει κι η Κοκκινιά πολιορκείται από γερμανικά στρατεύματα κι από τις ορδές των γερμανοτσολιάδων. Μέσα σε λίγα λεπτά μπλοκαρίστηκαν όλα τα περάσματα που οδηγούσαν προς τον Πειραιά, το Κερατσίνι και το Αιγάλεω, οι δίοδοι δηλαδή απ’ όπου θα μπορούσε να διαφύγει κανείς ξεγλιστρώντας στις γύρω περιοχές.
Το γεγονός αυτό φανέρωνε πως όλα γίνονταν βάσει ενός στρατιωτικού σχεδίου καλά μελετημένου. Μάλιστα οι εισβολείς -που οι μαρτυρίες τούς υπολογίζουν σε 3.500-4.000 άνδρες- είχαν τόσο πολύ καλά οργανώσει την επιχείρηση που είχαν φέρει μαζί τους ελαφρά μηχανοκίνητα, ακόμη κι ένα μικρό κανόνι.
Σε λίγο ακούστηκαν τα χωνιά, μόνο που αυτή τα φορά δεν τα κρατούσαν χέρια ΕΠΟΝιτών, αλλά ταγματασφαλιτών:
«Προσοχή – Προσοχή! Σας μιλάνε τα Τάγματα Ασφαλείας. Ολοι οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω να πάνε στην πλατεία της Οσίας Ξένης για έλεγχο ταυτοτήτων. Οσοι πιαστούν στα σπίτια τους θα τουφεκίζονται επί τόπου».
Δε συμμορφώνονται όλοι στο κάλεσμα. Αρκετοί είναι αυτοί που κρύβονται στις σκεπές των σπιτιών, στις ταράτσες, στα υπόγεια, σε πηγάδια κι όπου αλλού ήταν δυνατό. Αλλοι με χίλιες προφυλάξεις προσπαθούν να βρουν κενά στο Μπλόκο και να διαφύγουν στις γύρω συνοικίες. Όταν, όμως, ανατέλλει ο ήλιος βρίσκει στην πλατεία και στους γύρω δρόμους συγκεντρωμένους γύρω στα 25.000 άτομα κι ανάμεσά τους πάρα πολλούς ΕΑΜίτες αγωνιστές και αγωνίστριες.
«Η πλατεία – έλεγε ο αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων Μ. Βαφείδης – γέμισε φίσκα. Κάτι τέτοιο οι Γερμανοί κι οι προδότες με τον Πλυτζανόπουλο δεν το περίμεναν. Φυσικά, πολλοί αγωνιστές δεν πήγαν, κρύφτηκαν όπως μπορούσαν. Η οργάνωση είχε δώσει εντολή να μην πάνε».
Όταν πια τελείωσε το στάδιο της συγκέντρωσης του κόσμου στην πλατεία κι αφού ορδές των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους πέρασαν από τα σπίτια δολοφονώντας και πλιατσικολογώντας, άρχισε το ξεδιάλεγμα των συγκεντρωμένων.
Οι προδότες Μπατράνης, Βακαλόπουλος, Βερύκογλου, Γρ. Ιωαννίδης, ο Σγούρης και ο γιος του πιάσανε δουλιά, υποδείχνοντας έναν – έναν τους επικίνδυνους για τον κατακτητή αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Το γενικό πρόσταγμα στους προδότες έχει ο «συνταγματάρχης» των ταγματασφαλιτών Πλυτζανόπουλος.
Η επικρατέστερη εκδοχή λέει ότι τούτο εδώ το σκυλολόι ξεχώρισε 200 άτομα. Τόσους αναφέρει και η ανακοίνωση της Αχτιδικής Επιτροπής της Κομματικής Οργάνωσης του ΚΚΕ που κυκλοφόρησε εκείνη την τραγική ημέρα.
Τα «Μπλόκα» και η επιλογή της Κοκκινιάς
Τα «Μπλόκα» ήταν ένα από τα κλασικά μέτρα μαζικής τρομοκρατίας που εφάρμοζαν οι δυνάμεις κατοχής στην Ελλάδα, κυρίως στην πρωτεύουσα και ιδίως την περίοδο που είχε αρχίσει γι’ αυτούς η αντίστροφη μέτρηση. «Κατά την ενέργειαν των άγριων διώξεων των S.S. εναντίον των κατοίκων ολόκληρων συνοικιών και συνοικισμών της περιφερείας Αθηνών – γράφει ο Δ. Μαγκριώτης – αι οποίαι έμειναν γνωσταί με το απαισίας μνήμης όνομα “Μπλόκο” διεπράττοντο πρωτοφανείς αγριότητες υπ’ αυτών…
Περικυκλούντο κατά την ενέργειαν αυτών ολόκληρα τετράγωνα των συνοικιών της πόλεως από δυνάμεις των SS και συνελαμβάνοντο χιλιάδες αθώων προσώπων, πολλά των οποίων και εφονεύοντο επί τόπου ενώπιον του συγκεντρωμένου πλήθους, χωρίς καμμίαν απολύτως διαδικασίαν. Εληστεύοντο δε προσέτι αι οικίαι και τα καταστήματα των κυκλωμένων τετραγώνων, τινές εκ των οποίων και επυρπολούντο διά της χρήσεως ειδικής αναφλεκτικής κόνεως. Συνελαμβάνοντο δε προσέτι κατά εκατοντάδας και ενίοτε κατά χιλιάδας όμηροι εκ του πλήθους, εκ των οποίων άλλοι μεν εστέλλοντο εις το Στρατόπεδον Χαϊδαρίου και άλλοι εις Γερμανίαν διά αναγκαστικήν εργασίαν. Αι δραματικώτεραι και χαρακτηριστικότεραι τούτων ήσαν της Νικαίας (Ν. Κοκκινιάς), του συνοικισμού Βύρωνος και της Καλλιθέας».
Μόνιμο εφιάλτη πολλών Αθηναίων έως την απελευθέρωση, χαρακτηρίζει τα «Μπλόκα» ο Mark Mazower και δεν έχει άδικο.
Πώς όμως επιλέγονταν οι συνοικίες στις οποίες γίνονταν τα «Μπλόκα» Τα κριτήρια δεν ήταν καθόλου περίπλοκα. Στόχος των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους ήταν – πράγμα απολύτως αντιληπτό – η συντριβή του αντιστασιακού ΕΑΜικού κινήματος και φυσικά του ΚΚΕ, που αποτελούσε τον καθοδηγητικό του νου. Ετσι τα «Μπλόκα» γίνονταν εκεί όπου το ΕΑΜικό κίνημα αντίστασης ήταν πιο ισχυρό και πιο απειλητικό για τις δυνάμεις κατοχής.
Μ’ αυτά τα κριτήρια επιλέχτηκε και η Κοκκινιά που σημειωτέον δοκίμασε τρία «Μπλόκα» στην ιστορία της. Το πρώτο στις 7 Μάρτη του ’44, το δεύτερο στις 17 Αυγούστου του ιδίου έτους και το τρίτο περίπου 40 ημέρες μετά, στις 24 Σεπτέμβρη. Το πρώτο και το τρίτο αποτράπηκαν μετά από σκληρές μάχες του ΕΛΑΣ.
«Η Κοκκινιά – γράφει ο M. Mazower – ήταν ένας λαβύρινθος από βρώμικα δρομάκια και παράγκες που είχαν ξεφυτρώσει στο Μεσοπόλεμο στα νοτιοδυτικά της πόλης για να στεγάσουν τους πρόσφυγες από τη Μικρασία. Με τους ανοιχτούς υπονόμους της, τους σωρούς σκουπιδιών και τις βρωμερές καλύβες, ήταν το τυπικό παράδειγμα προσφυγικής συνοικίας. Οι κάτοικοί της είχαν τραβήξει τα πάνδεινα στο λοιμό του 1941-1942 και είχαν κερδίσει τη φήμη μιας απ’ τις “κόκκινες” γειτονιές της πρωτεύουσας».
Όμως οι ηρωικοί νεκροί της Κοκκινιάς έμελλε να σταθούν για άλλη μια φορά μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, όταν το Μάρτη του 1947 το Γ` Δικαστήριο Δωσιλόγων αθώωσε τους προδότες εγκληματίες Πλυτζανόπουλο και Σγούρο (πρωταγωνιστές της σφαγής)! Ο Πλυτζανόπουλος έγινε υποστράτηγος του κυβερνητικού στρατού και ο ανεψιός του έγινε δήμαρχος Κοκκινιάς απ’ τη Χούντα.
Στην απολογία του στο Β` Δικαστήριο Δωσιλόγων ο Ν. Μπουραντάς είπε κυνικά: «Εγώ τρώγω ένα ξεροκόμματο βουτηγμένο στο αίμα! Αλλά ρέει στις φλέβες μου άφθονο ελληνικό αίμα». Αναφερόμενος στο Μπλόκο της Κοκκινιάς ο ίδιος είπε ότι πήγε με το μηχανοκίνητο και την ξεκαθάρισε και«διευκόλυνε το έργο της Ειδικής και των Ταγμάτων που πήγαν την άλλη μέρα»…