Έξι λόγοι που αυξάνονται οι εγγεγραμμένοι άνεργοι και, ταυτόχρονα, μειώνονται οι επιδοτούμενοι. Μελέτη του ΟΚΕΔ (Όμιλος για τα Κοινωνικά και Εργασιακά Δικαιώματα ΟΚΕΔ-Δεκέμβριος 2017).

Μέσα στην κρίση (2010-16) οι εργαζόμενοι έχασαν άνω του 40% του μισθού τους και περίπου το 26% της αγοραστικής τους δύναμης (λόγω αύξησης των άμεσων και έμμεσων φόρων). Παράλληλα, 1 εκ. πολίτες -τουλάχιστον την πρώτη 5ετία της κρίσης και μέχρι το 2015- έχασαν το 100% της αγοραστικής τους δύναμης λόγω ανεργίας…

Η μικρή μείωση της ανεργίας, που εμφανίζεται το 2017 και για την οποία πανηγυρίζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, επιτυγχάνεται με την έκρηξη της μερικής απασχόλησης και την αύξηση της εκ περιτροπής απασχόληση. (Στο 32% η μερική απασχόληση στο σύνολο του εργατικού δυναμικού, από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο 56% επί των νέων προσλήψεων). Σε αυτή την περίπτωση όσοι εντάσσονται εκ νέου στην αγορά εργασίας αποκτούν το μισό εισόδημα από το νέο χαμηλό (-40%) επίπεδο αμοιβής της πλήρους απασχόλησης (όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την εσωτερική υποτίμηση)…

 Αυτά τα στοιχεία ερμηνεύουν εν πολλοίς, συν τη καταστροφή των τραπεζικών χορηγήσεων και την οικονομική και πολιτική ανασφάλεια, για ποιό λόγο –μεταξύ των άλλων- δεν γίνονται επενδύσεις στην Ελλάδα. Από μόνο του το χαμηλό εργατικό κόστος, η μετατροπή της Ελλάδας σε κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό χαμηλής αμοιβής και περιορισμένης εξειδίκευσης (φυγή επιστημόνων στην αλλοδαπή) δεν αποδίδει. Απαιτείται ενίσχυση εσωτερικής ζήτησης η οποία, κατά την περίοδο 2010-16, μειώθηκε κατά 23,3%.

 Το τελευταίο διάστημα ωστόσο, η χαμηλής  ποιότητας και αμοιβής απασχόληση συνδυάζεται με την πλήρη περιθωριοποίηση των ανέργων. Ενδεικτικά να αναφέρουμε τα στοιχεία της εγγεγραμμένης ανεργίας του ΟΑΕΔ του περασμένου Οκτωβρίου (2017) που δείχνουν ότι κατά τον μήνα της παραγωγικής και οικονομικής αναδίπλωσης για την χώρα (λήξη της τουριστικής-θερινής περιόδου) όχι μόνο αυξήθηκαν οι άνεργοι αλλά, μειώθηκαν δραματικά και οι επιδοτούμενοι. Σχεδόν… εξαφανίστηκαν. Έγιναν «αόρατοι» για το σύστημα (κοινωνικής και οικονομικής) προστασίας 100.000 άνθρωποι.

Συγκεκριμένα, ενώ τον Οκτώβριο αυξήθηκαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι κατά 61.885 άτομα ταυτόχρονα, μειώθηκαν και οι επιδοτούμενοι άνεργοι κατά 37.906 άτομα.

 Και ναι μεν ήταν αναμενόμενη η έκρηξη των εγγεγραμμένων ανέργων ακριβώς λόγω των απολύσεων από τα ξενοδοχεία κ.λπ. αλλά, όπως είναι φυσικό, θα ανέμενε κανείς αντίστοιχη (ή, έστω, σχετική) αύξηση των επιδοτούμενων ανέργων.

 Αντιθέτως, βλέπουμε ότι ο ΟΑΕΔ έδωσε λιγότερα επιδόματα σε ποσοστό 28% χωρίς, από την άλλη, να αυξηθούν και οι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) Το οποίο απευθύνεται ακριβώς σε πολίτες που βρίσκονται σε ακραία φτώχεια (όριο τα 182 ευρώ το μήνα)  και δεν λαμβάνουν άλλη ενίσχυση (επιδόματα ΟΑΕΔ κ.α.).

Έξι λόγοι συντελούν σε αυτή την ακραία πολιτική (οικονομικής και κοινωνικής) περιθωριοποίησης:

1.Από το 2013 και μετά κατέστησαν πολύ πιο αυστηροί οι όροι και οι προϋποθέσεις επιδότησης της εποχικής ανεργίας. Οι ξενοδοχοϋπάλληλοι και γενικά οι εργαζόμενοι στον τουριστικό τομέα κύκλωμα δεν λαμβάνουν αυτόματα το επίδομα ανεργίας κάθε φθινόπωρο.

Εντός της 4ετίας από την πρώτη ενίσχυση του απολυμένου η επιδότηση ανεργίας δεν μπορεί να ξεπερνά, συνολικά, τις 450 ημέρες. Άρα, από το 2013 και για  4-5 μήνες επιδότησης το χρόνο, το όριο των 450 ημερών έχει πλέον εξαντληθεί.

Από 1.1.2014 τα επιδόματα ανεργίας στην τετραετία μειώθηκαν ακόμη περισσότερο και δεν είναι δυνατόν να είναι περισσότερα από 400 ημέρες.

2.Όσοι πραγματοποίησαν πάνω από 70 ημερομίσθια μέσα στο 2017 χάνουν την επιδότηση ανεργίας.

3.Οι επιχειρήσεις προχωρούν σε  ανανέωση του εργατικού δυναμικού μετά την απελευθέρωση των απολύσεων (ουσιαστικά δεν υπάρχει αιτιολογημένη γνώμη στις περιπτώσεις ομαδικών απολύσεων, ενώ καταργήθηκε και το veto του υπουργείου Εργασίας) και τη  μείωση των αποζημιώσεων απόλυσης.

 4.Οι χαμηλοί μισθοί, η ετεροαπασχόληση και η απουσία  επαγγελματικής εξέλιξης οδηγεί τους εργαζόμενους σε συνεχή αναζήτηση εργασίας και, συνακόλουθα, σε αλλαγή εργοδότη. Αυτό σημαίνει ότι ο μισθωτός δεν ενδιαφέρεται, πρωτίστως, να αθροίσει δικαιώματα για επιδότηση όταν προέχει η αναζήτηση μιας κατάλληλης εργασίας (με τα αναμενόμενα κενά στην εργασιακή συνέχεια).

5.Η «μαύρη»-ανασφάλιστη εργασία συνεχίζει να φαλκιδεύει τα εργασιακά δικαιώματα και οι μισθωτοί χάνονται στην γκρίζα ζώνη μιας ανεξέλεγκτης εργασιακής ζούγκλας.

6. Για να λάβει κανείς επίδομα ΚΕΑ θα πρέπει το προηγούμενο 6μηνο να μην έχει καθόλου εισόδημα ή, το πολύ, έως 200 ευρώ το μήνα (συν 100 ευρώ για κάθε ενήλικο άτομο και 50 ευρώ για τα προστατευόμενα τέκνα). Και σε αυτή την περίπτωση το ΚΕΑ έρχεται να καλύψει το κενό μέχρι το ανωτέρω όριο των 200 ευρώ (κ.ο.κ.).

Είναι σαφές ότι το κέντρο βάρους της επιδοματικής πολιτικής του ΟΑΕΔ μετατοπίστηκε προς την ακραία φτώχεια και απομακρύνθηκε από την προστασία έναντι της σχετικής φτώχειας (382 ευρώ το μήνα). Γεγονός που συνηγορούσε στην διαφύλαξη έστω μιας στοιχειώδους κοινωνικής συνοχής. Είναι ανάγκη πλέον μια  ριζική αναθεώρηση της επιδοματικής πολιτικής, πέραν της ανάγκης κατάρτισης νέων ρηξικέλευθων προγραμμάτων απασχόλησης και διαμόρφωσης συνθηκών οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης. Διαφορετικά, ο ΟΑΕΔ θα συνεχίζει να «δημιουργεί» πλεονάσματα (άνω των 300 εκ. το 2017) ενόσω οι άνεργοι θα μένουν… αόρατοι.

 ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017