Τρίτη αξιολόγηση: μέτρα – stress tests για τις τράπεζες – όχι ρύθμιση για το χρέος

Οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ροι πέ­φτουν συχνά θύ­μα­τα του δικού τους δόγ­μα­τος για το «πα­γκό­σμιο χωριό»: η «πε­τα­λού­δα» που πέ­τα­ξε την Κυ­ρια­κή στο Βε­ρο­λί­νο προ­κα­λεί ήδη «θύ­ελ­λα» στο Πα­ρί­σι αλλά και στην Αθήνα. Δεν πρό­κει­ται βέ­βαια για κάτι τόσο όμορ­φο αλλά και τόσο ασή­μα­ντο για τις εξε­λί­ξεις όσο μια πε­τα­λού­δα, αλλά για πραγ­μα­τι­κό πο­λι­τι­κό σει­σμό στην υπο­τί­θε­ται αλώ­βη­τη από την αστά­θεια της κρί­σης και πο­λι­τι­κά «αναλ­λοί­ω­τη» Γερ­μα­νία. Και όταν ο πιο ισχυ­ρός κα­πι­τα­λι­σμός της Ευ­ρώ­πης προ­σβάλ­λε­ται από τον ιό μιας επι­κίν­δυ­νης «επα­να­πο­λι­τι­κο­ποί­η­σης», για τον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό συσ­σω­ρεύ­ο­νται ξανά τα σύν­νε­φα μιας «κα­ται­γί­δας».
Ενώ λοι­πόν ο διευ­θυ­ντής της Κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Ομά­δας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θρη­νεί με δη­λώ­σεις του για το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα στη Γερ­μα­νία και ο υψη­λός «φίλος και προ­στά­της» του κ. Τσί­πρα, ο κ. Εμα­νου­έλ Μα­κρόν, δη­λώ­νει ότι με τους Φι­λε­λεύ­θε­ρους στη γερ­μα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση «είμαι πο­λι­τι­κά νε­κρός», ο επι­κε­φα­λής του Eurogroup κ. Γε­ρούν Ντάι­σελ­μπλουμ κα­τα­φτά­νει στην Αθήνα με το λο­γα­ρια­σμό της 3ης αξιο­λό­γη­σης και ο επι­κε­φα­λής της Ευ­ρω­παϊ­κής Κε­ντρι­κής Τρά­πε­ζας κ. Μάριο Ντρά­γκι δη­λώ­νει ότι τα νέα stress tests στις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες θα επι­σπευ­στούν και θα διε­ξα­χθούν ίσως και το Φε­βρουά­ριο του 2018 ώστε το Μάιο-Ιού­νιο, πριν από τη λήξη του τρέ­χο­ντος ελ­λη­νι­κού προ­γράμ­μα­τος, να μπο­ρεί να υπάρ­ξει δια­δι­κα­σία ανα­κε­φα­λαί­ω­σης. Η ορ­χή­στρα της 3ης αξιο­λό­γη­σης άρ­χι­σε να παί­ζει στη δια­πα­σών…

Νίκη του ΔΝΤ και σκλη­ρό­τε­ρος συμ­βι­βα­σμός

Ας αρ­χί­σου­με από τη με­γά­λη ει­κό­να. Υπο­τί­θε­ται ότι υπήρ­χε μια συμ­φω­νία με­τα­ξύ Μέρ­κελ και Λα­γκάρντ ήδη από τον πε­ρα­σμέ­νο Φε­βρουά­ριο, όχι μόνο για τον τρόπο που θα ολο­κλη­ρω­νό­ταν η 2η αξιο­λό­γη­ση του ελ­λη­νι­κού προ­γράμ­μα­τος, αλλά και για το τι έμελ­λε να γίνει με την 3η αξιο­λό­γη­ση μέχρι και τις διευ­θε­τή­σεις για τη συ­νέ­χεια της μνη­μο­νια­κής επι­τή­ρη­σης, ύστε­ρα από τη λήξη του τρέ­χο­ντος προ­γράμ­μα­τος τον Αύ­γου­στο του 2018. Αυτή η συμ­φω­νία προ­έ­βλε­πε –με­τα­ξύ άλλων– και τη συ­ναι­νε­τι­κή απο­χώ­ρη­ση του ΔΝΤ από το ελ­λη­νι­κό πρό­γραμ­μα και την πα­ρα­μο­νή του στο ρόλο του «τε­χνι­κού συμ­βού­λου». Βάσει αυτού του σε­να­ρί­ου, το αγε­φύ­ρω­το των δια­φω­νιών με­τα­ξύ ΔΝΤ και ευ­ρω­παϊ­κής τρόι­κας θα δια­πι­στω­νό­ταν ήδη από τις συ­ζη­τή­σεις για την τρίτη αξιο­λό­γη­ση, ωστό­σο θα υπήρ­χε έτοι­μη η ευ­ρω­παϊ­κή εναλ­λα­κτι­κή: απο­πλη­ρω­μή των δα­νεί­ων του ΔΝΤ από τα αδιά­θε­τα υπό­λοι­πα του τρέ­χο­ντος προ­γράμ­μα­τος και με­τα­σχη­μα­τι­σμός του Ευ­ρω­παϊ­κού Μη­χα­νι­σμού Στα­θε­ρό­τη­τας (ESM) σε Ευ­ρω­παϊ­κό Νο­μι­σμα­τι­κό Τα­μείο, ώστε να ανα­λά­βει την από τον Αύ­γου­στο του 2017 και έπει­τα μνη­μο­νια­κή επι­τή­ρη­ση –έστω και χωρίς την τυ­πι­κή ύπαρ­ξη μνη­μο­νί­ου όπως το ξέ­ρα­με ως τώρα–, έξο­δος της Ελ­λά­δας στις αγο­ρές με «εγ­γύ­η­ση» μια προ­λη­πτι­κή πι­στω­τι­κή γραμ­μή –ένα από­θε­μα ρευ­στό­τη­τας για την πε­ρί­πτω­ση που η έξο­δος στις αγο­ρές «στρα­βώ­σει» για οποια­δή­πο­τε, εσω­τε­ρι­κή ή διε­θνή, αιτία.
Ακόμη και φεύ­γο­ντας, ακόμη και δια­φω­νώ­ντας, το ΔΝΤ ήταν απα­ραί­τη­το σε αυτήν τη φόρ­μου­λα, γιατί είναι ο πιο αξιό­πι­στος εγ­γυ­η­τής απέ­να­ντι στις αγο­ρές –και χωρίς την έξοδο στις αγο­ρές, όλο αυτό το σχέ­διο δεν υπάρ­χει. Αυτό εξα­σφα­λί­ζει η φόρ­μου­λα «το ΔΝΤ φεύ­γει… μέ­νο­ντας» στο ρόλο «τε­χνι­κού συμ­βού­λου», δη­λα­δή φεύ­γει με συ­ναι­νε­τι­κό «δια­ζύ­γιο». Για τον ίδιο λόγο, το ΔΝΤ δεν θα φύγει οποια­δή­πο­τε στιγ­μή ούτε με οποιον­δή­πο­τε τρόπο –οι απαι­τή­σεις του πρέ­πει να αντι­με­τω­πι­στούν με τον προ­σή­κο­ντα σε­βα­σμό…
Αυτός ο «όλα σε ένα, όλα νοι­κο­κυ­ρε­μέ­να» σχε­δια­σμός θα τεθεί τώρα υπό επα­νε­ξέ­τα­ση και τρο­πο­ποί­η­ση, ύστε­ρα από τα εκλο­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα στη Γερ­μα­νία. Θα πα­ρα­μεί­νει ο ίδιος στα βα­σι­κά του συ­στα­τι­κά, αλλά θα επι­δει­νω­θεί για την Ελ­λά­δα σε ου­σια­στι­κές «λε­πτο­μέ­ρειες».
Το γε­γο­νός ότι ο Μάριο Ντρά­γκι ανα­κοι­νώ­νει μία μέρα μετά τις γερ­μα­νι­κές εκλο­γές ότι τα stress tests για τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες επι­σπεύ­δο­νται και αν δια­πι­στω­θεί ανά­γκη ανα­κε­φα­λαί­ω­σης, αυτή θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί πριν από τη λήξη του ελ­λη­νι­κού προ­γράμ­μα­τος συ­νι­στά εντυ­πω­σια­κή νίκη του ΔΝΤ, αφού υιο­θε­τεί­ται μία από τις βα­σι­κές του απαι­τή­σεις. Γε­νι­κό­τε­ρα, ο συ­σχε­τι­σμός αλ­λά­ζει υπέρ του ΔΝΤ –το FDP στη γερ­μα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα είναι ένας «δια­κρι­τι­κός» σύμ­μα­χος του ΔΝΤ σε όλες τις σκλη­ρές απαι­τή­σεις του, πλην της απαί­τη­σης για ελά­φρυν­ση του χρέ­ους. Η κα­τά­στα­ση θα στρι­μώ­ξει την ίδια τη Μέρ­κελ, ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο τον «φίλο» και υψηλό «προ­στά­τη» Μα­κρόν, και εκατό φορές πε­ρισ­σό­τε­ρο την τε­λευ­ταία «τρύπα του ζουρ­νά», τον Αλέξη Τσί­πρα και την κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ. Οι «ανα­γκαί­οι» συμ­βι­βα­σμοί στους οποί­ους θα υπο­χρε­ω­θούν ενό­ψει τρί­της αξιο­λό­γη­σης και διευ­θε­τή­σε­ων για τη συ­νέ­χι­ση της μνη­μο­νια­κής επι­τή­ρη­σης μετά τον Αύ­γου­στο του 2018 θα είναι ακόμη σκλη­ρό­τε­ροι…

Νέα stress tests για τις τρά­πε­ζες…

Όσον αφορά τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες, από κα­θα­ρά τε­χνο­κρα­τι­κή άποψη, το ΔΝΤ έχει δίκιο: χρειά­ζο­νται νέα και μά­λι­στα γεν­ναία κε­φα­λαια­κή ενί­σχυ­ση. Αυτό είναι κοινό μυ­στι­κό στους κόλ­πους και των δα­νει­στών, μόνο που δεν ταυ­τί­ζο­νται στις λοι­πές σκο­πι­μό­τη­τες.
Πράγ­μα­τι, όταν επι­σή­μως τα μη εξυ­πη­ρε­τού­με­να-«κόκ­κι­να» δά­νεια (ανα­φέ­ρο­νται στον οι­κο­νο­μι­κό Τύπο ως NPLs) υπερ­βαί­νουν τα 100 δισ. ευρώ και όταν όλες ανε­ξαι­ρέ­τως οι δια­δι­κα­σί­ες δια­χεί­ρι­σής τους (πώ­λη­ση σε εξευ­τε­λι­στι­κές τιμές σε funds, εξω­δι­κα­στι­κός συμ­βι­βα­σμός κ.λπ.) θα έχουν απο­τέ­λε­σμα ένα γεν­ναίο «κού­ρε­μα» των απαι­τή­σε­ων των τρα­πε­ζών, τότε από όλη αυτή τη δια­δι­κα­σία προ­κύ­πτει μια με­γά­λη κε­φα­λαια­κή «τρύπα»: όλα τα άρθρα στον οι­κο­νο­μι­κό Τύπο εκτι­μούν ότι το πο­σο­στό ανά­κτη­σης των «κόκ­κι­νων» δα­νεί­ων σε κάθε πε­ρί­πτω­ση θα είναι κάτω από 50%! Πρέ­πει επι­πλέ­ον να υπο­λο­γί­σου­με ότι ένα μέρος των κε­φα­λαια­κών δια­θε­σί­μων των τρα­πε­ζών δεν θα υπήρ­χε χωρίς τη «διευ­κό­λυν­ση» του ανα­βαλ­λό­με­νου φόρου, ένα θέμα που επί­σης θέτει με έμ­φα­ση το ΔΝΤ.
Ποιοι δεν θέ­λουν μια νέα ανα­κε­φα­λαί­ω­ση και γιατί;
Πρώτα απ’ όλα οι ιδιώ­τες-μέ­το­χοι των τρα­πε­ζών, ιδιαί­τε­ρα αυτοί που στην προη­γού­με­νη ανα­κε­φα­λαί­ω­ση, το Δε­κέμ­βριο του 2015, απέ­κτη­σαν με­γά­λα με­το­χι­κά πο­σο­στά αγο­ρά­ζο­ντας μπιρ παρά. Σε μια νέα ανα­κε­φα­λαί­ω­ση, πρέ­πει να βά­λουν το χέρι στην τσέπη, αλ­λιώς το με­το­χι­κό τους πο­σο­στό θα μειω­θεί δρα­μα­τι­κά.
Στη συ­νέ­χεια, η ΕΚΤ. Με βάση τας γρα­φάς του θε­σμι­κού πλαι­σί­ου της «τρα­πε­ζι­κής ενο­ποί­η­σης», αν προ­κύ­πτουν νέες κε­φα­λαια­κές ανά­γκες για τις τρά­πε­ζες, αυτές από 1/1/2017 θα πρέ­πει να κα­λύ­πτο­νται με τη δια­δι­κα­σία του bail-in: πλη­ρώ­νουν πρώτα οι ιδιώ­τες μέ­το­χοι, ύστε­ρα οι ομο­λο­γιού­χοι και τέλος οι κα­τα­θέ­τες. Στην πε­ρί­πτω­ση πρό­σφα­της διά­σω­σης ιτα­λι­κών τρα­πε­ζών δεν επε­δεί­χθη σε­βα­σμός προς τας γρα­φάς –ανα­κε­φα­λαιώ­θη­καν με δη­μό­σιο χρήμα ενώ ΕΚΤ και Γερ­μα­νία έκα­ναν πως δεν είδαν. Η απο­κά­λυ­ψη σε αυτήν τη φάση μιας με­γά­λης κε­φα­λαια­κής «τρύ­πας» στις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες θα οδη­γή­σει είτε σε μια ανοι­χτή τρα­πε­ζι­κή κρίση είτε σε έναν δεύ­τε­ρο εξευ­τε­λι­σμό των ρυθ­μί­σε­ων για την ευ­ρω­παϊ­κή τρα­πε­ζι­κή «ενο­ποί­η­ση» μέσω ανα­κε­φα­λαί­ω­σης των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών με δη­μό­σιο χρήμα –που επι­πλέ­ον θα οδη­γού­σε και σε με­το­χι­κή επα­να­κρα­τι­κο­ποί­η­ση και δρα­μα­τι­κή με­το­χι­κή υπο­βάθ­μι­ση τους ιδιώ­τες με­τό­χους.
Στην ΕΚΤ δεν ήθε­λαν μια τέ­τοια «πε­ρι­πέ­τεια», ιδιαί­τε­ρα τώρα που υπο­τί­θε­ται θα ξε­δι­πλω­νό­ταν σε όλο του το με­γα­λείο το θρυ­λού­με­νο σχέ­διο Μέρ­κελ – Μα­κρόν για τη «νέα Ευ­ρώ­πη». Τώρα όμως, η ΕΚΤ δεί­χνει πρό­θυ­μη να υπο­στη­ρί­ξει την απαί­τη­ση του ΔΝΤ για stress tests το Μάιο-Ιού­νιο. Ο κό­μπος έφτα­σε στο χτένι, και η ώρα των απο­φά­σε­ων δεν μπο­ρεί πλέον να ανα­βάλ­λε­ται…
Τέλος, η Γερ­μα­νία. Στο μόνο πράγ­μα, τα τε­λευ­ταία χρό­νια, που ο Σόι­μπλε δεν έθεσε κα­νέ­να πρό­σκομ­μα αλλά αντί­θε­τα το «ευ­λό­γη­σε» και με τα δυο του χέρια, ήταν η ανα­κε­φα­λαί­ω­ση-σκάν­δα­λο του 2015, που χά­ρι­σε τις τρά­πε­ζες στα funds ένα­ντι εξευ­τε­λι­στι­κού συ­νο­λι­κού τι­μή­μα­τος 5 δισ. ευρώ και με τε­ρά­στιες ζη­μί­ες για το Δη­μό­σιο. Η λο­γι­κή του για τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες ήταν να μέ­νουν στην «εντα­τι­κή» –και στα χέρια των ιδιω­τών– με διαρ­κή «μπα­λώ­μα­τα» που ποτέ δεν λύ­νουν το πρό­βλη­μα. Διότι με­ρι­κά προ­βλή­μα­τα είναι για να αξιο­ποιού­νται πα­ντοιο­τρό­πως και όχι για να λύ­νο­νται…
Πέρα από αυτό, η Γερ­μα­νία έχει και μια άλλη σκο­πι­μό­τη­τα: θέλει να χρη­μα­το­δο­τή­σει την απο­πλη­ρω­μή των δα­νεί­ων του ΔΝΤ προς την Ελ­λά­δα (ώστε να ανα­λά­βει πλή­ρως ο «νέος» ESM) με τα αδιά­θε­τα υπό­λοι­πα του τρέ­χο­ντος προ­γράμ­μα­τος. Μικρή λε­πτο­μέ­ρεια: αυτά πα­ρα­μέ­νουν αδιά­θε­τα διότι προ­ο­ρί­ζο­νταν για την ανα­κε­φα­λαί­ω­ση των τρα­πε­ζών, η οποία ήταν «φτηνή» και γι’ αυτό εντε­λώς ανε­παρ­κής για τους λό­γους που προ­α­να­φέ­ρα­με.
Αν πά­ντως, τα αδιά­θε­τα υπό­λοι­πα πάνε για την απο­πλη­ρω­μή του ΔΝΤ, τότε θα χρεια­στεί νέα χρη­μα­το­δό­τη­ση για την προ­λη­πτι­κή πι­στω­τι­κή γραμ­μή –αλ­λιώς πάμε σε bail-in και τρα­πε­ζι­κή-πο­λι­τι­κή κρίση. Το σί­γου­ρο είναι πως έγκρι­ση για νέα χρη­μα­το­δό­τη­ση προς τους «τε­μπέ­λη­δες Έλ­λη­νες» δεν περ­νά­ει από τη γερ­μα­νι­κή Βουλή «με καμία κυ­βέρ­νη­ση» ύστε­ρα από τα πρό­σφα­τα εκλο­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα…
Τε­λι­κά, όλοι οι δρό­μοι οδη­γούν σε ένα με­γά­λο, ενιαίο «πα­κέ­το», στο πλαί­σιο του οποί­ου το ζή­τη­μα των τρα­πε­ζών θα τεθεί στο τρα­πέ­ζι της δια­πραγ­μά­τευ­σης (με­τα­ξύ των δα­νει­στών, εν­νο­ού­με…) μαζί με όλα τα υπό­λοι­πα ζη­τή­μα­τα της συ­νέ­χι­σης της μνη­μο­νια­κής επι­τή­ρη­σης μετά τον Αύ­γου­στο του 2018.

…και το «στα­ντα­ρά­κι» των νέων μέ­τρων

Στο πλαί­σιο αυτό, η τρίτη αξιο­λό­γη­ση είτε θα διο­λι­σθή­σει για να γίνει μέρος αυτού του συ­νο­λι­κού «πα­κέ­του», είτε θα είναι μια καλή ει­σα­γω­γή σε αυτό. Στο τε­λευ­ταίο υπουρ­γι­κό συμ­βού­λιο, ο Αλέ­ξης Τσί­πρας ζή­τη­σε από τους υπουρ­γούς του να υλο­ποι­ή­σουν το 90% των προ­α­παι­τού­με­νων της τρί­της αξιο­λό­γη­σης μέχρι το Νο­έμ­βριο –«να τα υλο­ποι­ή­σου­με μόνοι μας και εμπρο­θέ­σμως για να μη δώ­σου­με “πα­τή­μα­τα”»… Τώρα, υπο­θέ­του­με ότι το «πά­τη­μα» που τον απα­σχο­λεί είναι της… μπουλ­ντό­ζας που μαρ­σά­ρει από την επο­μέ­νη των γερ­μα­νι­κών εκλο­γών…
Αν επρό­κει­το για τα «πα­θή­μα­τα» του Αλέξη Τσί­πρα και της μνη­μο­νια­κής κυ­βέρ­νη­σής του, έχου­με δη­λώ­σει ξανά ότι δεν μας πε­ρισ­σεύ­ουν δά­κρυα. Το ζή­τη­μα είναι ότι στις συν­θή­κες της ανοι­χτής σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρης με­τα­τό­πι­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, η κυ­βέρ­νη­ση έχει γίνει απο­φα­σι­στι­κό γρα­νά­ζι της μνη­μο­νια­κής μη­χα­νής. Η οποία ξέρει να λύνει όλα τα προ­βλή­μα­τα του «προ­γράμ­μα­τος προ­σαρ­μο­γής» με (διαρ­κώς) νέα μέτρα.
Ήδη άρ­χι­σε να σχη­μα­τί­ζε­ται «τρύπα» στα δη­μό­σια έσοδα, όπου εφαρ­μό­ζο­νται όλο και πιο τρο­μο­κρα­τι­κές μέ­θο­δοι εί­σπρα­ξης (κα­τα­σχέ­σεις, πλει­στη­ρια­σμοί κ.λπ.) για όλο και λι­γό­τε­ρα έσοδα. Ο φε­τι­νός στό­χος για πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα 1,75% του ΑΕΠ πι­θα­νό­τα­τα θα επι­τευ­χθεί, ίσως μά­λι­στα να υπάρ­ξει και μια μικρή υπέρ­βα­ση που θα δώσει τη δυ­να­τό­τη­τα στην κυ­βέρ­νη­ση να σκη­νο­θε­τή­σει ξανά μια «φιέ­στα» για το «μοί­ρα­σμα του υπερ­πλε­ο­νά­σμα­τος στο λαό». Το 2018, όμως, το πλε­ό­να­σμα οφεί­λει να είναι 3,5%, δι­πλά­σιο του φε­τι­νού, και ο στό­χος αυτός δεν επι­τυγ­χά­νε­ται χωρίς νέα μέτρα! Εκτός λοι­πόν από τα προ­α­ναγ­γελ­θέ­ντα (πλή­ρης διά­λυ­ση ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων και συν­δι­κα­λι­στι­κών δι­καιω­μά­των, κα­τάρ­γη­ση επι­δο­μά­των κ.λπ.), θα έχου­με και εφαρ­μο­γή μειω­μέ­νου αφο­ρο­λο­γή­του και μεί­ω­ση συ­ντά­ξε­ων από το 2018 –χωρίς να απο­κλεί­ο­νται και εκ­πλή­ξεις που δεν έχουν ακόμη δει το φως της δη­μο­σιό­τη­τας.
*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από “Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά” φ.392 (27/9/17)