Για το καθεστώς αποζημίωσης των ογκολογικών φαρμάκων που καθιερώνει το πρόσφατα ψηφισμένο 4ο Μνημόνιο, το ygeionomikoi.gr συζήτησε με το Λεωνίδα Χέλη, ειδικό ογκολόγο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και μέλος του ΔΣ της Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων Ογκολόγων Ελλάδας. Τη συνέντευξη πήρε ο Ανειδίκευτος Συνεργάτης.
Να ξεκινήσουμε από τα βασικά… Τι σημαίνει η κατάργηση της «πρώιμης πρόσβασης»;
Σημαίνει πως θα υπάρχει πολύ μεγάλη καθυστέρηση στο να αποκτήσουμε τη δυνατότητα να χορηγούμε νέα και καινοτόμα φαρμάκα στους ασθενείς μας. Για να εγκριθεί η αποζημίωση για ένα τέτοιο φάρμακο στην Ελλάδα, θα πρέπει να κυκλοφορεί ήδη σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες και να αποζημιώνεται στα 2/3 αυτών των χωρών, δηλ. τουλάχιστον έξι. Επιπροσθέτως, στις μισές από τις χώρες που αποζημιώνεται, άρα μίνιμουμ τρεις, θα πρέπει να υπάρχει μηχανισμός αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας. Καταλαβαίνουμε όλοι τα γραφειοκρατικά εμπόδια που υψώνονται.
Είναι όντως τόσο σημαντικά τα καινοτόμα φάρμακα;
Αποδεδειγμένα, κάποια από αυτά επεκτείνουν σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης σε μία σειρά νοσημάτων, για τα οποία δεν υπάρχει καθιερωμένη δραστική θεραπεία. Σε άλλες περιπτώσεις μειώνονται εγχειρήσεις και νοσηλείες, αυξάνεται η λειτουργικότητα, η παραγωγικότητα, εν γένει η ποιότητα ζωής των ασθενών. Με την κατάργηση της πρώιμης πρόσβασης, θα είμαστε πλέον υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς μας με τα παλαιότερα φάρμακα. Κατά την εκτίμηση της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, με το σύστημα 9-6-3 που προανέφερα, τα νέα φάρμακα θα καθυστερούν τουλάχιστον μια τριετία να έρθουν στην Ελλάδα. Όταν όμως θα έρχονται, πιθανά θα θεωρούνται ήδη παλαιά, αφού στην ογκολογία βγαίνει κατά μέσο όρο ένα νέο φάρμακο κάθε χρόνο!
Θα καθυστερούν τρία χρόνια να έρθουν ή να αποζημιώνονται;
Σωστά, να αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα φάρμακα θα κυκλοφορούν, αλλά θα έχουν πρόσβαση μονάχα οι εξαιρετικά ευκατάστατοι ασθενείς, αυτοί που θα μπορούν να τα πληρώσουν από την τσέπη τους. Αν αναλογιστεί κανείς πως πρόκειται για θεραπείες με αρκετές χιλιάδες ευρώ μηνιαίο κόστος, η πρόσβαση γίνεται απαγορευτική για τη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών.
Επανέρχομαι στην ερώτηση για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Υπάρχει σε τμήμα της κοινωνίας η αίσθηση ότι, πολλές φορές, τα εμφανιζόμενα ως θαυματουργά αποτελέσματα είναι προϊόν περισσότερο του μάρκετινγκ και των δημοσίων σχέσεων (για να το πω κομψά), παρά της φαρμακευτικής επιστήμης.
Γνωρίζω τις επιφυλάξεις που συχνά έχουν οι πολίτες για το ρόλο της φαρμακοβιομηχανίας. Πράγματι, δεν πρόκειται για κοινωφελή ιδρύματα και υπάρχουν πολλά που μπορεί να πει κανείς για τον τρόπο που επηρεάζουν τις αποφάσεις στην υγεία. Θέλω να είμαι πολύ συγκεκριμένος: Δεν είναι όλα τα νέα φάρμακα πραγματικά πρωτοποριακά και καινοτόμα. Άλλα προσδίδουν ένα μεγάλο θεραπευτικό όφελος, άλλα όχι. Τα καινοτόμα ογκολογικά φάρμακα, όμως, αποτελούν στις περισσότερες περιπτώσεις τη μόνη εκδοχή θεραπείας νοσημάτων που οδηγούν μαθηματικά στο θάνατο. Η εφαρμογή της πρότασης της ESMO (European Society of Medical Oncology) για τη μεγιστοποίηση του κλινικού οφέλους στο διάστημα μέχρι την ανάδειξη της Ελληνικής Υπηρεσίας HTA, θα μπορούσε με ορθολογικό τρόπο να υποστηρίξει τα πραγματικά καινοτόμα φάρμακα.
Η επιχειρηματολογία της πολιτικής ηγεσίας ποια είναι;
Καμιά στην πραγματικότητα. Το μέτρο είναι μνημονιακή υποχρέωση και ψηφίστηκε με το διαβόητο Νόμο 4472/17, το λεγόμενο τέταρτο μνημόνιο. Παρεμπιπτόντως, ακόμα και στενά λογιστικά να το δούμε, δεν προκύπτει ουσιαστικό δημοσιονομικό όφελος: Το ποσό της φαρμακευτικής δαπάνης ως προς τα ανώτατα όριά του είναι δεδομένο και δεν μπορεί να γίνει υπέρβαση, όσα φάρμακα και αν συνταγογραφηθούν. Ούτε φυσικά έχει γίνει κάποια οικονομοτεχνική μελέτη που να αποδεικνύει τη χρησιμότητα του μέτρου.
Θα μπορούσε να πει κάποιος, κάνοντας το δικηγόρο του διαβόλου, ότι περικόπτοντας τα «ακριβά» καινοτόμα φάρμακα, δίνεται η δυνατότητα κάλυψης περισσότερων ασθενών, όπως π.χ. των ανασφάλιστων.
Θίγετε έμμεσα τον τρόπο που κοστολογούνται τα νέα φάρμακα σε ειδικότητες αιχμής, όπως στην oγκολογία. Αυτό είναι πραγματικά ένα σκοτεινό θέμα και έχει να κάνει με την αντίληψη ότι το φάρμακο είναι εμπόρευμα και όχι αγαθό. Όμως, το επιχείρημα που αναφέρατε, δεν ευσταθεί. Εκτός από το καθεαυτό λογιστικό κόστος του φαρμάκου, υπάρχει το όφελος από την παράταση της ζωής των ασθενών, τις λιγότερες νοσηλείες και μια σειρά άλλων παραγόντων που φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρουν τους κυβερνώντες. Θέλω να τονίσω, επίσης, πως είναι καταστροφική η λογική «ρίχνω την ποιότητα για να χωρέσουν περισσότεροι». Στόχος πρέπει να είναι, να λαμβάνουν όλοι και δωρεάν την ποιοτική θεραπεία που χρειάζονται, κι αυτό σημαίνει επαρκή κονδύλια για τη δημόσια υγεία.
Επιστημονικά υπάρχει κάποια αιτιολόγηση;
Ισχύει ό,τι απάντησα παραπάνω. Ο κανόνας 9-6-3 αποτελεί ένα οριζόντιο μέτρο, το οποίο αποσκοπεί στον περιορισμό των δαπανών, θέτοντας τεχνητά εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών σε νέα φάρμακα που έχουν ανάγκη. Αυτό από μόνο του είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για το επίπεδο υγείας στην Ελλάδα. Εξίσου όμως ανησυχητικός είναι ο τρόπος, με τον οποίο βλέπουν τα πράγματα αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις.
Δηλαδή;
Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα και πείτε μου εσείς εάν βλέπετε επιστημονική αιτιολόγηση: Έχουμε φάρμακο για τον καρκίνο του μαστού, το οποίο σχεδόν διπλασιάζει το χρόνο που μένουν οι ασθενείς σταθεροί, χωρίς να επιδεινωθεί η κατάστασή τους. Μέχρι πριν από λίγες μέρες, μπορούσαμε να το χορηγούμε. Τώρα πλέον εξαιρέθηκε από τη θετική λίστα. Αυτό, εκτός από ανάλγητο, είναι και άδικο – χωρίζει τους ασθενείς σε αυτούς που πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τη θεραπεία και αυτούς που… άργησαν!
Κλείνοντας… Με ποιον τρόπο σκοπεύετε να αντιδράσετε ως γιατροί στο νέο καθεστώς;
Η ογκολογική κοινότητα παρακολουθεί στενά το θέμα. Από τις αντιδράσεις κατακραυγής αυτής της ανάλγητης απόφασης, προέκυψε μια πρώτη μικρή νίκη και, τουλάχιστον, όσοι ασθενείς είχαν ξεκινήσει θεραπεία, δε θα αναγκαστούν να τη σταματήσουν ή να την πληρώσουν οι ίδιοι. Φυσικά αυτό δεν είναι αρκετό. Εμείς καλούμε την κυβέρνηση να αποσύρει τη διάταξη για τα νέα φάρμακα και, κυρίως, καλούμε τους συλλόγους των καρκινοπαθών να αντιδράσουν στην κατάφορη παραβίαση του δικαιώματός τους για ζωή! Είμαστε σε συντονισμό μαζί τους και δεν πρόκειται να σιωπήσουμε.
