Ενώπιoν των βιαιοπραγιών στην Ιερουσαλήμ, η Τουρκία
έσπευσε να καταδικάσει το Ισραήλ και να στηρίξει την
Παλαιστίνη. Πίσω από αυτή την υποστήριξη βρίσκεται η
επιθυμία να ευχαριστήσει τον αραβικό δρόμο. Ωστόσο, η
Άγκυρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση καθώς πρέπει επίσης να
θεραπεύσει τις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ, γράφει ο Φαρούκ
Μπιλίτσι, ομότιμος καθηγητής Τουρκικής ιστορίας στο Ινάλκο.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται στο προσκέφαλο της
Παλαιστίνης, επαναλαμβάνοντας την άνευ όρων υποστήριξή του
στην «υπόθεσή του». Ο Τούρκος Πρόεδρος συναντήθηκε στις 10
Μαΐου με τον Παλαιστίνιο ομόλογό του Μαχμούντ Αμπάς και με τον
Ισμαήλ Χανιγιέχ, επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς,
σχετικά με τις ισραηλινές επιθέσεις στο τζαμί Αλ-Άκσα.
Σε επίσημη δήλωση, η τουρκική διπλωματία χαρακτήρισε την
ενέργεια του Ισραηλινού Στρατού «τρομοκρατία» και καταδίκασε
έντονα τις ισραηλινές αρχές. Μη μασώντας τα λόγια του, ο
διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής Προεδρίας, Fahrettin Altun,
κάλεσε ανοιχτά σε επίθεση κατά του εβραϊκού κράτους:
«Απευθύνουμε έκκληση στον μουσουλμανικό κόσμο: ήρθε η ώρα να
σταματήσουμε τις δειλές και τυραννικές επιθέσεις του Ισραήλ […] Είθε
η κόλαση να κάψει για τους τύραννους.»
Στην Ιερουσαλήμ, η ισραηλινή αστυνομία χρησιμοποίησε βία στο
Τέμενος Αλ-Άκσα, τον τρίτο ιερότερο χώρο του Ισλάμ. Αφήνοντας τον
Τούρκο Πρόεδρο σε λεπτή θέση:
«Ως σουνιτική Μουσουλμανική δύναμη, η Τουρκία πρέπει να
αντιδράσει σε αυτά τα γεγονότα», αναφέρει ο Φαρούκ Μπιλίσι,
ομότιμος καθηγητής Οθωμανικής και Σύγχρονης Τουρκικής
ιστορίας στο Inalco (Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών,
«Languages O») και προσθέτει: «Αλλά η Άγκυρα δεν έχει κανένα μοχλό επιρροής για να ασκήσει πίεση στις Ισραηλινές αρχές. Έτσι, ο Ερντογάν παρέχει πολιτική, ηθική
και μερικές φορές ανθρωπιστική στήριξη», ανέφερε στο
μικρόφωνο του Σπούτνικ.
Η Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA) έχει ήδη
διανείμει τον περασμένο Απρίλιο δέματα τροφίμων σε 5.320
οικογένειες που έχουν ανάγκη στη Γάζα. Αυτή η τουρκική «παρά-
διπλωματική» οργάνωση, που άνοιξε στην Παλαιστίνη το 2005,
εργάζεται για να βοηθήσει τον παλαιστινιακό λαό στον τομέα της
υγείας ή της εκπαίδευσης. «Χτίζει νοσοκομεία και σχολεία»,
συνοψίζει ο ομότιμος καθηγητής. Αλλά αυτή η υποστήριξη για τον
παλαιστινιακό αγώνα μπορεί να επικαλύπτει τον πραγματικό στόχο
του Ερντογάν.
Ο Ερντογάν παίζει το χαρτί «Παλαιστίνη» για να υπηρετήσει την
φήμη του.
Και έχει κάθε λόγο. «Γνωρίζει την σημαντική δημοτικότητα της
Παλαιστίνης στην περιοχή» συνοψίζει ο Φαρούκ Μπιλίσι.Εκτός από
την αυξανόμενη εγκατάλειψη της Παλαιστίνης από τις αραβικές
κυβερνήσεις μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ τον Σεπτέμβριο του
2020, η τύχη της Παλαιστίνης θα παραμείνει το κύριο ενωτικό
στοιχείο σε περιφερειακό επίπεδο. Τις τελευταίες ημέρες, ο αραβικός
κόσμος, από τον Λίβανο έως την Ιορδανία μέσω του Μαγκρέμπ, έχει
εκφράσει την υποστήριξή του προς τον παλαιστινιακό λαό. Και ο
Τούρκος Πρόεδρος το έχει αντιληφθεί.
«Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί ενσυνείδητα τον παλαιστινιακό
αγώνα για το εκλογικό του σώμα, το οποίο τάσσεται συντριπτικά
υπέρ της Παλαιστίνης, αλλά και των αραβικών λαών. Ο Τούρκος
Πρόεδρος λατρεύει να απευθύνεται σε αυτούς τους πληθυσμούς.
Κερδίζει σε συμπάθεια και δημοτικότητα στην περιοχή»,
αναφέρει ο καθηγητής του Inalco.
Πράγματι, ο Ερντογάν μπορεί να είναι ο πιο δημοφιλής ηγέτης στη
Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική. Σύμφωνα με μελέτη που
πραγματοποιήθηκε στην Αλγερία, την Ιορδανία, τον Λίβανο, τη
Λιβύη, το Μαρόκο και την Τυνησία από το αραβικό μέσο ενημέρωσης
Al Monitor στις 20 Απριλίου, ο Τούρκος Πρόεδρος φαίνεται να φθάνει
στην κορυφή των δημοφιλέστερων πολιτικών προσωπικοτήτων της
περιοχής. Ωστόσο η πραγματική θέση του Τούρκου ηγέτη θα πρέπει
να είναι «διπλής όψεως. Αυτά τα συνθήματα της πρόσοψης για τον
μουσουλμανικό κόσμο δύσκολα κρύβουν τη γεωπολιτική
πραγματικότητα», πιστεύει ο συνομιλητής μας.
Τουρκία-Ισραήλ, «Σ αγαπώ, ούτε κι εγώ»
«Η Τουρκία πρέπει να έχει καλές σχέσεις με το Ισραήλ», τονίζει ο
Φαρούκ Μπιλίσι. Η Τουρκία ήταν η πρώτη Μουσουλμανική χώρα στη
Μέση Ανατολή που αναγνώρισε επίσημα το Ισραήλ το 1948. Έκτοτε,
οι δύο χώρες έχουν συνεργαστεί σε πολλούς οικονομικούς τομείς,
αλλά η Άγκυρα έμενε διακριτική για τις σχέσεις της με το εβραϊκό
κράτος, ώστε να μην προσβάλει τους Άραβες γείτονες. Η ισραηλο-
τουρκική συνεργασία αναπτύχθηκε σε τέσσερις άξονες: ασφάλεια,
στρατός, οικονομία και ενέργεια.
Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα αυτής της συνεργασίας είναι η
σύλληψη στην Κένυα το 1999 του Αμπντουλάχ Οτσαλάν,
αρχηγού της τρομοκρατικής οργάνωσης ΡΚΚ. Η Μοσάντ
βοήθησε την Άγκυρα να συλλάβει τον Κούρδο ηγέτη. Με την
άφιξη το 2003 του ΑΚΡ, του Ισλαμό-συντηρητικού κόμματος, οι
σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ ψυχράνθηκαν.
Οι σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών επιδεινώθηκαν από το 2009, όταν
ο Ερντογάν επέκρινε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός
τον Σιμόν Πέρες για την πολιτική του προσάρτησης παλαιστινιακών
εδαφών. Στη συνέχεια, υπήρξε η σύγκρουση στο Μάβι-Μαρμαρά, η
οποία ολοκλήρωσε επίσημα τη ρήξη μεταξύ Τελ Αβίβ και Άγκύρας»,
θυμάται ο Φαρούκ Μπιλίτσι.
Σπάζοντας τον αποκλεισμό της Γάζας, ο τουρκικός ανθρωπιστικός
στολίσκος δέχθηκε επίθεση τον Μάιο του 2010 από ισραηλινό
κομάντο, στην οποία σκοτώθηκαν εννέα ακτιβιστές .
Χρειάστηκε να περιμένουμε αποζημίωση για τις οικογένειες των
θυμάτων το 2016, ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων, για να δούμε
μιαν αναθέρμανση των διμερών σχέσεων με την επαναλειτουργία
των πρεσβειών. Αλλά το 2018 νέα διαμάχη, οι δύο χώρες απέλαυναν
τους αντίστοιχους πρεσβευτές τους λόγω των ισραηλινών
βομβαρδισμών στη Γάζα.
Ένα σενάριο που δεν θα πρέπει να επαναληφθεί, λέει ο Φαρούκ
Μπιλισί, δεδομένης της περιφερειακής απομόνωσης της Τουρκίας.
«Η ΄Αγκυρα πρέπει να μετριάσει τα λόγια της για το Ισραήλ»
Τον Δεκέμβριο του 2020, ο Τούρκος Πρόεδρος αναφέρθηκε
ακόμη και στην επιθυμία του να αποκατασταθούν οι σχέσεις
με το εβραϊκό κράτος.
«Σήμερα, η πολιτική του Ερντογάν προς όλες τις κατευθύνσεις
τον έχει απομονώσει από τους Άραβες γείτονές του. Η Ελλάδα
και η Κύπρος ενώνονται εναντίον της Τουρκίας και η Άγκυρα
βρίσκεται σε αντιπαράθεση με το Ισραήλ, ενώ οι δύο χώρες
έχουν κοινά συμφέροντα για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο
στην ανατολική Μεσόγειο. Και σήμερα, το κλίμα είναι τεταμένο
με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ», καταλήγει.
.
Κοντολογίς, επιμένοντας να παίζει σε όλα τα ταμπλώ, ο Ερντογάν
είναι περισσότερο από ποτέ πολιορκημένος από τα γεγονότα.
Alexander Aoun, Sputnik France 12-5-21
Μετάφραση: Μ.Στυλιανού
