Τοπική Αυτοδιοίκηση και διαχείριση απορριμμάτων

Με αφορ­μή τη συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου που πα­ρα­χώ­ρη­σε το «Δυ­τι­κό Μέ­τω­πο» την Πέμ­πτη 15 Νο­έμ­βρη, εξαι­τί­ας της πρό­σφα­της από­φα­σης του δη­μο­τι­κού συμ­βου­λί­ου του δήμου Αθη­ναί­ων, που εξου­σιο­δό­τη­σε τον δή­μαρ­χο να προ­τεί­νει στην Πε­ρι­φέ­ρεια Ατ­τι­κής και στον ΕΔΣΝΑ (φο­ρέ­ας δια­χεί­ρι­σης απορ­ριμ­μά­των Ατ­τι­κής) την προ­ώ­θη­ση κα­τα­σκευ­ής Μο­νά­δας Επε­ξερ­γα­σί­ας Απο­βλή­των (ΜΕΑ) στον Ασπρό­πυρ­γο, ξα­να­μπαί­νουν επι­τα­κτι­κά τα ζη­τή­μα­τα της δια­χεί­ρι­σης απορ­ριμ­μά­των και της στά­σης τόσο της κυ­βέρ­νη­σης όσο και της Πε­ρι­φέ­ρειας Ατ­τι­κής, αλλά και των δήμων, στο φλέ­γον αυτό θέμα.

Η πρό­τα­ση αφορά την κα­τα­σκευή Μο­νά­δας Επε­ξερ­γα­σί­ας Απο­βλή­των (ΜΕΑ) στην ήδη επι­βα­ρυ­μέ­νη πε­ριο­χή της Φυλής, λο­γι­κά στην πε­ριο­χή του ΚΔΑΥ Λα­ζό­που­λου, που κάηκε τον Ιού­νιο του 2015 γε­μί­ζο­ντας το­ξι­κό νέφος στην Ατ­τι­κή και βρί­σκε­ται δίπλα στις εγκα­τα­στά­σεις της Φυλής. Ση­μα­ντι­κό δε ση­μείο είναι η ανα­φο­ρά, σε προ­με­λέ­τη ανα­πτυ­ξια­κής εται­ρεί­ας του Δήμου Αθη­ναί­ων για αυτή την κα­τα­σκευή και πιο συ­γκε­κρι­μέ­να στο τρίτο σε­νά­ριο, για «θερ­μι­κή αξιο­ποί­η­ση» υπο­λειμ­μά­των, δη­λα­δή για καύση απορ­ριμ­μά­των.

Τι έχει συμ­βεί ως τώρα; Ποιοι είναι οι σχε­δια­σμοί και ποιες οι πρά­ξεις

1. Ενώ ο ΕΣΔΑ (Εθνι­κός Σχε­δια­σμός Δια­χεί­ρι­σης Απορ­ρι­μά­των) κι­νεί­ται θε­ω­ρη­τι­κά σε σω­στές κα­τευ­θύν­σεις στην υλο­ποί­η­σή του η κρα­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση συ­νε­χί­ζει να είναι ανε­παρ­κής για ένα δη­μό­σιο, απο­κε­ντρω­μέ­νο και κοι­νω­νι­κά δί­καιο σύ­στη­μα, με έμ­φα­ση στη δια­λο­γή στην πηγή και την ανα­κύ­κλω­ση, ενώ με την εφαρ­μο­γή της 11/12/2015 Πρά­ξης Υπουρ­γι­κού Συμ­βου­λί­ου η κυ­βέρ­νη­ση υπο­στη­ρί­ζει την προ­ώ­θη­ση δη­μιουρ­γί­ας ερ­γο­στα­σί­ων ΣΔΙΤ δια­χεί­ρι­σης σύμ­μει­κτων απορ­ριμ­μά­των σε αρ­κε­τές πε­ρι­φέ­ρειες της χώρας (Δυ­τι­κή Μα­κε­δο­νία, Ήπει­ρο, Πε­λο­πόν­νη­σο, Σέρ­ρες) ανα­λαμ­βά­νο­ντας την υλο­ποί­η­ση της ίδρυ­σής τους, άρα και τη χρη­μα­το­δό­τη­ση.

Συ­μπέ­ρα­σμα: Σαφής με­τα­κί­νη­ση της κυ­βέρ­νη­σης από τις εξαγ­γε­λί­ες για θε­σμι­κή και υλική υπο­στή­ρι­ξη ενός δη­μό­σιου μο­ντέ­λου δια­χεί­ρι­σης σε στή­ρι­ξη ιδιω­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων (και με τι όρους!!)

2. Η νυν διοί­κη­ση της Πε­ρι­φέ­ρειας Ατ­τι­κής είχε ως κε­ντρι­κό άξονα στις προ­γραμ­μα­τι­κές της δε­σμεύ­σεις την εφαρ­μο­γή ενός άλλου μο­ντέ­λου στη δια­χεί­ρι­ση, με θε­με­λια­κά ση­μεία στον αντί­πο­δα της έως τότε εφαρ­μο­γής, το δη­μό­σιο, κοι­νω­νι­κό και απο­κε­ντρω­μέ­νο μο­ντέ­λο δια­χεί­ρι­σης που ξε­κι­νά από τη δια­λο­γή και την ανα­κύ­κλω­ση στην πηγή και αφή­νει το ελά­χι­στο δυ­να­τό υπό­λειμ­μα μέσα από ένα δί­κτυο μο­νά­δων επε­ξερ­γα­σί­ας και τη συν­δια­μόρ­φω­ση και συ­να­πό­φα­ση ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθ­μού.

Οι ασά­φειες της 1ης συ­ζή­τη­σης για τον ΠΕΣΔΑ, το 2015 (Πε­ρι­φε­ρεια­κός Σχε­δια­σμός) και οι δε­σμεύ­σεις για κλεί­σι­μο του ΧΥΤΑ Φυλής και μη λει­τουρ­γία του ΧΥΤΑ στο Γραμ­μα­τι­κό, με την άμεση εφαρ­μο­γή ενός άλλου σχε­δια­σμού και με την αξιο­ποί­η­ση των ΤΟΠΣΑ, συ­νε­χί­στη­καν και στην ανα­θε­ώ­ρη­ση του ΠΕΣΔΑ το 2016 και στην αντί­στοι­χη συ­ζή­τη­ση για την ΣΜΠΕ απο­βλή­των. Το γε­γο­νός της κα­τα­ψή­φι­σής του από την γρά­φου­σα, με την κα­τα­ψή­φι­ση και του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού, οδή­γη­σε στην ανά­κλη­ση των αρ­μο­διο­τή­των μου ως αντι­πε­ρι­φε­ρειάρ­χη τον Νο­έμ­βρη του 2016. Αξί­ζει εδώ να ση­μειω­θεί, ότι σε εκεί­νη την συ­νε­δρί­α­ση αντι­πε­ρι­φε­ρειάρ­χες και σύμ­βου­λοι της Δύ­να­μης Ζωής, που είναι και σή­με­ρα στις γραμ­μές της ίδιας πα­ρά­τα­ξης, κα­τέ­θε­σαν κεί­με­νο αντί­δρα­σης για το ΧΥΤΑ Φυλής ανα­φέ­ρο­ντας ότι υπερ­ψη­φί­ζουν μεν βά­ζο­ντας όμως χρο­νι­κό όριο!

Ποια ήταν τα ση­μεία αντί­θε­σης, που πα­ρα­μέ­νουν και σή­με­ρα- 2 χρό­νια μετά- δι­καιώ­νο­ντας τις ανη­συ­χί­ες πολ­λών για κα­τάρ­ρευ­ση του σχε­δια­σμού αν άμεσα δεν γί­νο­νταν συ­γκε­κρι­μέ­νες ενέρ­γειες;

1. Δύο χρό­νια μετά την ψή­φι­ση από το ΠΕΣΥ της 2ης ανα­θε­ώ­ρη­σης και σχε­δόν ενά­μι­ση από τη δια­βού­λευ­ση, τα το­πι­κά σχέ­δια δια­χεί­ρι­σης δεν έχουν αξιο­λο­γη­θεί και δεν έχουν στο σύ­νο­λό τους συ­μπλη­ρω­θεί, διορ­θω­θεί, βελ­τιω­θεί και εν­σω­μα­τω­θεί, δη­μιουρ­γώ­ντας αρ­νη­τι­κό πεδίο και στη χρη­μα­το­δό­τη­ση. Αν σε αυτό προ­στε­θεί η υπο­στε­λέ­χω­ση των δήμων και η ανε­πάρ­κεια σε υπο­δο­μές και πό­ρους, ο στό­χος του νέου σχε­δια­σμού για ανα­κύ­κλω­ση σε πο­σο­στό πε­ρί­που στο 52% των απορ­ριμ­μά­των, με ευ­θύ­νη των δήμων, είναι ανέ­φι­κτος.

Οι προσ­διο­ρι­ζό­με­νοι στό­χοι που ανα­φέ­ρο­νταν στον ΠΕΣΔΑ και εναρ­μο­νί­ζο­νταν με τον ΕΣΔΑ στο ισο­ζύ­γιο των Αστι­κών Στε­ρε­ών Απο­βλή­των (ΑΣΑ) για το 2020, είναι:

• ανά­κτη­ση με προ­δια­λο­γή στο πε­ρί­που 53% της πο­σό­τη­τας των πα­ρα­γό­με­νων ΑΣΑ κατά το 2020.

• ανά­κτη­ση από επε­ξερ­γα­σία συμ­μεί­κτων στο πε­ρί­που 25% της πο­σό­τη­τας κατά το 2020 σε Μο­νά­δα Επε­ξερ­γα­σί­ας Απορ­ριμ­μά­των (ΜΕΑ)

• τε­λι­κή διά­θε­ση με ταφή στους ΧΥΤΥ, πε­ρί­που στο 22% της πο­σό­τη­τας κατά το 2020.

2. Δεν υπάρ­χουν οι ανα­γκαί­ες χω­ρο­θε­τή­σεις και αδειο­δο­τή­σεις ώστε να μπο­ρεί επί της ου­σί­ας να υλο­ποι­η­θεί ο σχε­δια­σμός αυτός στο σύ­νο­λό του, με απο­τέ­λε­σμα να συ­νε­χί­ζει η επι­βά­ρυν­ση της Φυλής, του Γραμ­μα­τι­κού και του Σχι­στού. Στην πρό­σφα­τη επι­στο­λή που έστει­λε στο Δυ­τι­κό Μέ­τω­πο για την συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου της η Πε­ρι­φε­ρειάρ­χης Ατ­τι­κής ανα­φέ­ρει ότι για τις χω­ρο­θε­τή­σεις των νέων Χώρων Υγειο­νο­μι­κής Ταφής Υπο­λειμ­μά­των (ΧΥΤΥ) «σή­με­ρα βρι­σκό­μα­στε στην απα­ραί­τη­τη φάση δια­βού­λευ­σης προ­κει­μέ­νου να προ­χω­ρή­σου­με πε­ρι­φέ­ρεια, δήμοι και το­πι­κές κοι­νω­νί­ες στην εφαρ­μο­γή της νέας απο­κε­ντρω­μέ­νης πο­λι­τι­κής δια­χεί­ρι­σης απο­βλή­των». Μετά από 4 χρό­νια στην Διοί­κη­ση της Πε­ρι­φέ­ρειας και μετά από 3 χρό­νια κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ εί­μα­στε ακόμα στη δια­βού­λευ­ση!

3. Δεν εκ­πο­νή­θη­κε έγκαι­ρα το σύ­νο­λο των ανα­γκαί­ων με­λε­τών που θα κα­θι­στού­σαν ώριμα τα έργα ώστε να χρη­μα­το­δο­τη­θούν.

4. Υπάρ­χουν σο­βα­ρό­τα­τα ζη­τή­μα­τα χρη­μα­το­δό­τη­σης, δυ­σχε­ραί­νο­ντας το συ­νο­λι­κό εγ­χεί­ρη­μα της δη­μό­σιας δια­χεί­ρι­σης, με δε­δο­μέ­νη την υπο­στε­λέ­χω­ση και την απα­γό­ρευ­ση πρό­σλη­ψης του ανα­γκαί­ου μό­νι­μου προ­σω­πι­κού –μνη­μο­νια­κή δέ­σμευ­ση– και τη γε­νι­κή ασά­φεια στα έργα υπο­δο­μών. Η Πε­ρι­φέ­ρεια θα μπο­ρού­σε να χρη­μα­το­δο­τή­σει με ίδιους πό­ρους τους δή­μους στην υλο­ποί­η­ση του σχε­δια­σμού, ενι­σχύ­ο­ντας τα πρά­σι­να ση­μεία, τη δια­λο­γή στην πηγή και την ανα­κύ­κλω­ση. Όμως οι πρά­ξεις (προ­ϋ­πο­λο­γι­σμοί και εκτε­λε­στέα) δεί­χνουν ότι έχει άλλες ιε­ραρ­χή­σεις και σχε­δια­σμούς.

Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι η χρη­μα­το­δό­τη­ση των ώρι­μων έργων μέσω ΕΣΠΑ δίνει το 85%-87% στα ΣΔΙΤ και στις ήδη επι­βα­ρυ­μέ­νες πε­ριο­χές στην Ατ­τι­κή, αφή­νο­ντας ένα πο­σο­στό μόλις της τάξης του 13% για το εγ­χεί­ρη­μα της εναλ­λα­κτι­κής δη­μό­σιας και απο­κε­ντρω­μέ­νης δια­χεί­ρι­σης.

5. Συ­ντη­ρού­νται τα υφι­στά­με­να ΣΕΔ (Συ­στή­μα­τα Εναλ­λα­κτι­κής Δια­χεί­ρι­σης), ενώ είναι ανα­γκαία η ρι­ζι­κή ανα­διάρ­θρω­ση του συ­στή­μα­τος ανα­κύ­κλω­σης με ανα­δια­νο­μή των πόρων στο δήμο και τους Δη­μό­τες.

6. Δεν υπήρ­χε και δεν υπάρ­χει σαφές χρο­νο­διά­γραμ­μα ορι­στι­κού κλει­σί­μα­τος του ΧΥΤ Φυλής και προ­γραμ­μα­τι­σμός νέας χρή­σης του χώρου. Αντί­θε­τα όλα δεί­χνουν ότι η πε­ριο­χή θα συ­νε­χί­ζει να επι­βα­ρύ­νε­ται, οξύ­νο­ντας τα χρό­νια προ­βλή­μα­τα των κα­τοί­κων.

7. Δεν εξαι­ρού­νταν σαφώς η καύση ως δια­δι­κα­σία τε­λι­κής διά­θε­σης.

Η τε­λευ­ταία συ­ζή­τη­ση που αφο­ρού­σε το ΧΥΤΑ ΦΥΛΗΣ έγινε στο Πε­ρι­φε­ρεια­κό Συμ­βού­λιο εξαι­τί­ας του ρήγ­μα­τος που είχε υπο­στεί και των όσων ανα­κοι­νώ­θη­καν από τον ίδιο τον ΕΣΔΝΑ (18/6/2018) για εντο­πι­σμό στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή Ασπρο­πύρ­γου υψη­λής συ­γκέ­ντρω­σης ολι­κού και εξα­σθε­νούς χρω­μί­ου- ένωση ιδιαί­τε­ρα επι­βλα­βής για την αν­θρώ­πι­νη υγεία, που έχει χα­ρα­κτη­ρι­στεί το­ξι­κή και καρ­κι­νο­γό­να ακόμη και σε ελά­χι­στες πο­σό­τη­τες.  Παρ’ όλα αυτά το έγκλη­μα συ­νε­χί­ζε­ται.

Πριν από λίγο διά­στη­μα το ΠΕΣΥ Ατ­τι­κής, με την πλειο­ψη­φία της Δύ­να­μης Ζωής να αναι­ρεί τις δε­σμεύ­σεις της για μη λει­τουρ­γία του ΧΥΤΑ Γραμ­μα­τι­κού, απο­φά­σι­σε τη λει­τουρ­γία σε ένα χώρο που έχει κρι­θεί χω­ρο­τα­ξι­κά και πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά απα­ρά­δε­κτος και επι­κίν­δυ­νος και επαρ­κεί για την κά­λυ­ψη μόλις 10 ημε­ρών, για τους πα­ρα­γό­με­νους 6.000 τό­νους/ημέρα απορ­ριμ­μά­των στην Ατ­τι­κή.

Με όλα αυτά ως δε­δο­μέ­να, οι «πι­λο­τι­κές» προ­σπά­θειες ορι­σμέ­νων δήμων για δια­λο­γή στην πηγή και ανα­κύ­κλω­ση, όπως και τα κα­τα­τε­θει­μέ­να ΤΟΠ­ΣΑ- το­πι­κά σχέ­δια δια­χεί­ρι­σης- είναι «στα­γό­νες στον ωκε­α­νό», καθώς είναι φα­νε­ρό ότι «τορ­πι­λί­ζε­ται» επί της ου­σί­ας η δυ­να­τό­τη­τα εφαρ­μο­γής ενός δη­μό­σιου- απο­κε­ντρω­μέ­νου οι­κο­λο­γι­κού σχε­δί­ου δια­χεί­ρι­σης.

Οι ευ­θύ­νες για την αδιέ­ξο­δη αυτή κα­τά­στα­ση, σε βάρος των πο­λι­τών, υπάρ­χουν και κα­νείς δεν μπο­ρεί να πετά το μπα­λά­κι των δικών του ευ­θυ­νών σε κα­τοί­κους που δεν «συμ­μορ­φώ­νο­νται».

Ως νέοι Ιανοί, κυ­βέρ­νη­ση και Πε­ρι­φέ­ρεια, άλλα λένε και άλλα πράτ­τουν ή δεν πράτ­τουν, αφή­νο­ντας την κα­τά­στα­ση να διαιω­νί­ζε­ται, χωρίς να ανα­λαμ­βά­νουν την ευ­θύ­νη που τους ανα­λο­γεί.

Κα­νέ­νας πο­λί­της και κα­νέ­νας δήμος δεν θα αρ­νού­νταν, στη λο­γι­κή του «πάρτε τα σκου­πί­δια από το μέρος μου», να γίνει μέρος ενός κε­ντρι­κού σχε­δια­σμού, αρκεί να ήταν συμ­μέ­το­χος σε ένα συ­νο­λι­κό εγ­χεί­ρη­μα, ισο­βα­ρές και κοι­νω­νι­κά δί­καιο, με χρη­μα­το­δό­τη­ση και στε­λέ­χη να το υπη­ρε­τή­σουν, με χρο­νο­διά­γραμ­μα και δια­φά­νεια.

Η δη­μό­σια, κοι­νω­νι­κά δί­καιη και απο­κε­ντρω­μέ­νη δια­χεί­ρι­ση απο­βλή­των σε όλα τα επί­πε­δα, με συ­ντο­νι­σμό ΟΤΑ Α’ και Β’ Βαθ­μού, με επαρ­κείς πό­ρους και αν­θρώ­πι­νο δυ­να­μι­κό, με στόχο την αλ­λα­γή της κουλ­τού­ρας όλων μας είναι και πρέ­πει να πα­ρα­μεί­νει κε­ντρι­κή επι­λο­γή μας. Ο αγώ­νας για να υπάρ­ξει κοι­νω­νι­κά δί­καιη δια­χεί­ρι­ση των απορ­ριμ­μά­των, χωρίς ανι­σο­με­ρή χω­ρι­κή δυ­σμε­νή πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή επί­πτω­ση, με δη­μό­σιο και απο­κε­ντρω­μέ­νο χα­ρα­κτή­ρα, θα συ­νε­χι­στεί.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά (30/11/2018).

**Η Κατερίνα Θανοπούλου είναι Περιφερειακή Σύμβουλος Αττικής.