Με την οικονομία της Ευρωζώνης να βυθίζεται καθημερινά και περισσότερο σε μία χωρίς προηγούμενο ύφεση μέσα στο 2020, οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης αγγίζουν σήμερα σε μία κρίσιμη διαπραγμάτευση τα “ιερά και τα όσια” των δημοσιονομικών περιορισμών του Μάαστριχτ και της “μη αμοιβαιοποίησης” του χρέους.
Το άμεσα ζητούμενο πάνω στο οποίο η Ολλανδία έχει …στηλώσει τα πόδια και αρνείται την “ψήφο” της, είναι η ενεργοποίηση μιας γραμμής πιστωτικής διευκόλυνσης από τον ESM προς την Ιταλία χωρίς όμως αυτή να συνοδεύεται από “μνημονιακούς” όρους, όπως προβλέπεται από τα δύο υπάρχοντα ήδη χρηματοδοτικά εργαλεία.
Η Ιταλία και η Ισπανία απαιτούν και υποστηρίζουν την νομιμοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων προς χώρες μέλη (εν προκειμένω την Ιταλία κατ’ αρχήν και την Ισπανία να περιμένει την σειρά της) από τον ESM αλλά χωρίς αυτά να συνοδεύονται από μνημονιακές προϋποθέσεις λιγότερο ή περισσότερο αυστηρές.
Το βασικό επιχείρημα είναι ότι το αίτιο αυτής της χρηματοδότησης δεν αφορά σε οικονομικά προβλήματα για τα οποία είναι υπεύθυνες οι χώρες που το ζητούν αλλά οι συνέπειες μιας χωρίς προηγούμενο πανδημίας.
Η ολλανδική κυβέρνηση παρ’ όλα αυτά επιμένει ότι ο ESM μπορεί να χρηματοδοτήσει μόνο με τα υπάρχοντα εργαλεία που προϋποθέτουν ένα MOU (μνημονιακό σύμφωνο). Η απέναντι πλευρά υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα ήταν τιμωρητικό για την χώρα μέλος από την πλευρά των αγορών χρήματος και αρνούνται την προσφυγή στον ESM με τέτοιους όρους. Η μάχη παίρνει τις διαστάσεις ανοικτής ρήξης, για την τύχη της οποίας τελικά θα παίξει καθοριστικό ρόλο η στάση του Βερολίνου.
Σημειωτέον ότι η ενεργοποίηση ενός τέτοιου εργαλείου “νομιμοποιεί” την ΕΚΤ να προχωρήσει και σε περαιτέρω παρέμβαση με το πάλαι ποτέ OMT, ήτοι το πρόγραμμα αγοράς κρατικών τίτλων χωρίς όρια για κάποια χώρα μέλος εφόσον αυτή θεωρείται αξιόχρεη (από τον ESM) που, ενώ είχε εγκριθεί στην κρίση του 2012, λόγω αντιδράσεων της Bundesbank και των Ολλανδών/Φινλανδών δεν είχε ποτέ χρησιμοποιηθεί.
Αυτή την στιγμή, ολόκληρη αυτή η συζήτηση φαίνεται να αφορά άμεσα την Ιταλία και κατά δεύτερο λόγο την Ισπανία.
Στην πραγματικότητα όμως αφορά ολόκληρη την Ευρωζώνη και βέβαια την Ελλάδα, η οποία εάν και εφόσον η κρίση παραταθεί για διάστημα πολύ μεγαλύτερο του προβλεπόμενου, μπορεί αναλόγως των συνθηκών να βρεθεί στο δίλημμα, είτε να θέσει θέμα χρήσης του “αποθεματικού” των 32 – 34 δισ. ευρώ (κάτι που καμία άλλη χώρα δεν διαθέτει), είτε να έχει στη διάθεσή της ένα χρηματοδοτικό “εργαλείο” χωρίς όρους και προϋποθέσεις από τον ESM που ήδη θα έχει χρησιμοποιηθεί από άλλους νωρίτερα και δεν θα την “στιγματίζει” η χρήση του… Πέραν αυτού και μόνο η νομιμοποιημένη δυνατότητα χρήσης αυτού του “εργαλείου” αλλάζει τα δεδομένα του αξιόχρεου, επιτρέποντας ένα “άλμα” το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες το ΥΠΟΙΚ θα έπρεπε να περιμένει τα μέσα του 2021 για να βρεθεί στην τελευταία βαθμίδα του investment grade από τους Οίκους αξιολόγησης.
Στην πραγματικότητα το δίλημμα σήμερα -ή το αργότερο την Πέμπτη στη Σύνοδο Κορυφής- είναι η ακύρωση της Ντοβίλ (δηλώσεις Μέρκελ – Σαρκοζί για το κρατικό αξιόχρεο) ή όχι.
Μέχρι στιγμής και με βάση κάποιες δηλώσεις του κ. Ντομπρόβσκις (Κομισιόν) ότι οι Συνθήκες με το άρθρο 122 έχουν τη δυνατότητα να νομιμοποιήσουν ένα αίτημα όπως αυτό της Ιταλίας και της Ισπανίας… υπάρχει αισιοδοξία, η οποία όμως είναι πολύ πιθανό να χρειασθεί να περιμένουμε μέχρι και την Πέμπτη για να επιβεβαιωθεί ή να …διαψευσθεί.
Στο μεταξύ πάντως πληροφορίες αναφέρουν ότι γίνονται προσπάθειες από τον Μακρόν για να συγκληθεί, όπως το 2019 (μετά την κατάρρευση της Lehman brothers), το G-20 και σ’ αυτό φαίνεται να υπάρχει η υποστήριξη και της Κίνας.
