Η δήλωση του Μοαχάμεντ Ταχέρ Σιγιάλα, υπουργού Εξωτερικών της εδρεύουσας στην Τρίπολη διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, ότι η χώρα του επιθυμεί να οριοθετήσει “με φιλικό τρόπο και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο” τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες της με την Ελλάδα και τη Μάλτα εικονογραφεί τις καλειδοσκοπικές αλλαγές προτεραιοτήτων και συμμαχιών που συντελούνται τόσο εντός της πολύπαθης βορειοαφρικανικής χώρας όσο και σε σχέση με τον διεθνή περίγυρο.
Η δήλωση αυτή θα πρέπει να ερμηνευτεί ως μία κίνηση ανεξαρτητοποίησης (ή μάλλον εκβιαστικής διαπραγμάτευσης) απέναντι στην Άγκυρα, στην οποία η κυβέρνηση Σάρατζ στήριζε μέχρι πρότινος την επιβίωσή της, πληρώνοντας ως αντίτιμο την υπογραφή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου οριοθέτησης θαλάσσιων δικαιοδοσιών.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Σάρατζ τελεί πλέον υπό προθεσμία, μετά την ανακοίνωση του επικεφαλής της ότι πρόκειται να παραδώσει εντός του Οκτωβρίου την εξουσία σε έναν νέο σχήμα που θα αντικατροπτρίζει τις προσπάθειες πολιτικής επίλυσης της λιβυκής κρίσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Υπενθυμίζεται ότι η ανακοίνωση αυτή “αναστάτωσε”, κατά δήλωση του Ταγίπ Ερντογάν, την Άγκυρα, ενώ το προηγούμενο διάστημα οι τριβές των δύο πλευρών είχαν πολλαπλασιαστεί, όπως έδειξε και το βαρύ κλίμα που επικράτησε στην τελευταία επίσκεψη Σάρατζ στην Τουρκία, κατά τη διάρκεια της οποίας μάλιστα ο Λίβυος ηγέτης ανακοίνωση την απομπομπή του υπουργού του των Εσωτερικών, για να υποχρεωθεί να ανακαλέσει με την επιστροφή του στην Τρίπολη.
Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη εικόνα έχει ήδη αλλάξει και δεν προσδιορίζεται τόσο από την αντιπαράθεση της κυβέρνησης της Τρίπολης με το εδρεύον στο Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης κοινοβούλιο και τον προσκείμενο σε αυτό Εθνικό Λιβυκό Στρατό του στρατάρχη Χάφταρ. Αφότου η μία πλευρά απαλλάχθηκε, χάρη και στην τουρκική στρατιωτική βοήθεια, από τον εφιάλτη της πολιορκίας της Τρίπολης από τις δυνάμεις του Χάφταρ και η άλλη είδε να μην προχωρά η προέλαση των αντιπάλων της πέρα από την στρατηγικά κρίσιμη γραμμή Σύρτης-Τζούφρα, διαμορφώθηκε μια ισορροπία που έφερε στην επιφάνεια τις εσωτερικές διαιρέσεις των δύο στρατοπέδων.
Τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική Λιβύη πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα οι διαδηλώσεις των πολιτών που καταγγέλλουν την διαφθορά, την ανεπάρκεια των υπηρεσιών και την κατάρρευση του επιπέδου διαβίωσης, ενώ το μεν κοινοβούλιο δείχνει να παραγκωνίζει τον Χάφταρ, η δε κυβέρνηση Χάφταρ να επικεντρώνει περισσότερο στην απειλή που συνιστούν οι ισχυρές φιλοτουρκικές πολιτοφυλακές της Μισράτα.
Το μήνυμα του Σιγιάλα προς την Άγκυρα είναι ότι η Τουρκία έχει πολλά να χάσει, αν επιμείνει να δυσκολεύει, δια των πολιτοφυλακών της Μισράτα, τον έλεγχο της κυβέρνησης στην δυτική Λιβύη. Άλλωστε η τουρκολιβυκή “οριοθέτηση” θαλασσίων δικαιοδοσιών έλαβε την μορφή μνημονίου, και όχι διεθνούς συμφωνίας, λόγω των συνταγματικών εκκρεμοτήτων στο εσωτερικό της Λιβύης, όπου θα ήταν αδύνατη η επικύρωσή της από το κοινοβούλιο.
Όλα αυτά θα πρέπει να τοποθετηθούν στα συμφραζόμενα της στάσης των δυτικών δυνάμεων, για τις οποίες αποτελεί πρώτη προτεραιότητα η ανάσχεση της επιρροής οποιουδήποτε “τρίτου”, όπως η Τουρκία στα δυτικά ή η Ρωσία στα ανατολικά. Οι κύριοι πρωταγωνιστές της λιβυκής κρίσης δεν αναζητούν μόνο νέες συμμαχίες μεταξύ των φυλών και πολιτοφυλακών της χώρας, αλλά και στον διεθνή παράγοντα. Ειδικότερα για τον Σάρατζ η αποστασιοποίηση από την Τουρκία αποτελεί έναν τρόπο να ενισχύσει την σχέση του με την Ιταλία (η οποία πλέον ανησυχεί για την υπονόμευση των συμφερόντων της από την τουρκική παρεμβολή) και να βρει ερείσματα προς την κατεύθυνση της Γαλλίας. Αντίστοιχα η προαναγγελία παραίτησής του, προς διευκόλυνση της πάγιας (αλλά όχι απαραίτητα ρεαλιστικής) επιθυμίας του ΟΗΕ να δρομολογήσει πολιτική λύση μέσω εκλογών, είναι μια προσπάθεια του Σάρατζ να ανεβάσει τις μετοχές του στο διεθνές στερέωμα.
Καθόλου τυχαία, πάντως, οι δηλώσεις του Λίβυου υπουργού Εξωτερικών πραγματοποιήθηκαν μετά από συνάντησή του με τον επικεφαλής της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) Μουσταφά Σανάλα. Ο τελευταίος μάλιστα τόνισε ότι δεν θα πραγματοποιηθούν έρευνες υδρογονανθράκων σε αμφισβητούμενα ύδατα.
Αντί για μία συμφωνία οριοθέτησης με την οποία η Άγκυρα προσπαθούσε να δελεάσει το Κάιρο τις προηγούμενες μέρες, η τουρκική πλευρά βλέπει να τίθεται εν αμφιβόλω το “κεκτημένο” του τουρκο-λιβυκού μνημονίου. Αλλά βέβαια, στην “κινούμενη άμμο” της Λιβύης, είναι ακόμη πολλές οι ανατροπές που ενδεχομένως παραμονεύουν, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Σημειώνεται ότι προηγήθηκε η απόφαση του Χάφταρ (ο οποίος, μετά την αποτυχία του στο πεδίο των μαχών, αναζητεί πολιτικό ρόλο για την “επόμενη μέρα” και επισκέφθηκε την Τετάρτη μαζί με τον πρόεδρο του Λιβυκού Κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ τον Αιγύπτιο πρόεδρο Άμπντελ-φάταχ αλ Σίσι) να επιτρέψει την επαναλειτουργία των πετρελαιοπηγών τις οποίες είχε μπλοκάρει προ μηνών, προς μεγάλη αναστάτωση του διεθνούς παράγοντα.
