Τι αποτυπώνει η συμφωνία Πούτιν-Ερντογάν για τη Συρία

Αντιστρέφοντας την γνωστή ρήση του θεωρητικού του πολέμου Καρλ φον Κλάουζεβιτς, ο Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Χσιάο Πινγκ υποστήριξε ότι “η διπλωματία είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα”.

Ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ τόλμησε κάτι που ούτε ο πατέρας του είχε διανοηθεί σε καλύτερους καιρούς για τη Συρία: να αναμετρηθεί ευθέως με τον τουρκικό στρατό. Μπροστά στην απειλή πολέμου από πλευράς Τουρκίας, ο Χάφεζ αλ Άσαντ υποχρεώθηκε το 1998 να διακόψει τις σχέσεις του με το ΡΚΚ, να εκδιώξει τον Αμπντουλάχ Οτζαλάν από τη Δαμασκό και να υπογράψει το Πρωτόκολλο των Αδάνων.

Μετά από εννέα χρόνια ασταμάτητου πολέμου, ο σημερινός συριακός στρατός απέδειξε ότι έχει την εμπειρία, το κίνητρο και ασφαλώς τους συμμάχους, για να μην υποχωρήσει μπροστά σε τελεσίγραφα σαν αυτά που απηύθυνε ο Ταγίπ Ερντογάν και κλιμακώθηκαν με την έναρξη της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης “Ανοιξιάτικη Ασπίδα”.

Άλλωστε, το εκ πρώτης όψεως συντριπτικό πλεονέκτημα του τουρκικού στρατού, του δεύτερου μεγαλύτερου στο ΝΑΤΟ, μετρίαζε κατά πολύ το γεγονός ότι η υπεροχή του έχει κριθεί τα τελευταία χρόνια αποκλειστικά απέναντι σε μη κρατικούς δρώντες (λ.χ. το ΡΚΚ), και ότι οι εκκαθαρίσεις στο εσωτερικό του μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 έπληξαν αναπόφευκτα την αποτελεσματικότητα και το ηθικό του. Και το κυριότερο: οι πολιτικοί στόχοι της επιχείρησης στην Ίντλιμπ δεν είχαν επαρκή υποστήριξη στο εσωτερικό της Τουρκίας, οι ισλαμιστές συμπολεμιστές αποδείχθηκαν αναξιόπιστοι στο πεδίο της μάχης, ενώ οι Δυτικοί σύμμαχοι κράτησαν αποστάσεις ασφαλείας, την ώρα που η σχέση της Δαμασκού με τη Μόσχα (και την Τεχεράνη) παρέμεινε ακλόνητη, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο του εναέριο χώρου της Συρίας.

Άρκεσε ένα και μόνο πολύνεκρο πλήγμα της συριακής αεροπορίας ώστε το αγέρωχο αφήγημα του Ερντογάν να κλονιστεί – την ώρα που οι δυνάμεις του Άσαντ προωθούνταν, ανακαταλάμβαναν την πόλη Σαράκεμπ και ανακάλυπταν αιφνιδίως (χάρη προφανώς στη ρωσική συνδρομή) την ικανότητά τους να καταρρίπτουν τα τουρκικά drones. Ο Ερντογάν κινδύνευε να ρουφηχτεί σε μια πολεμική “κινούμενη άμμο”.

Όλα αυτά επικυρώθηκαν στην συνάντηση της Μόσχας – με όλα τα σημειολογικά παίγνια στα οποία αρέσκεται ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Με την τουρκική αντιπροσωπεία παραταγμένη στο Κρεμλίνο κάτω από το άγαλμα της Μεγάλης Αικατερίνης, ασυμφιλίωτης αντιπάλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Ρώσος πρόεδρος και ο Τούρκος ομόλογός του ανακοίνωσαν, μετά από εξάωρο διπλωματικό μαραθώνιο, την επίτευξη εκεχειρίας, επί τη βάσει δύο συμπληρωματικών μνημονίων τα οποία παρουσίασαν οι δύο υπουργοί Εξωτερικών.

Με βάση τα όσα συμφωνήθηκαν, Ρωσία και Τουρκία επανέλαβαν την επί της αρχής δέσμευσή τους στην ακεραιότητα της Συρίας, την επιθυμία τους να δημιουργήσουν συνθήκες αποκατάστασης των προσφύγων, καθώς και την πεποίθησή τους ότι η συριακή κρίση δεν επιδέχεται στρατιωτική λύση και ότι εναπόκειται στους ίδιους τους Σύρους να καθορίσουν το μέλλον της χώρας τους.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η εκεχειρία, που ισχύει από τα μεσάνυχτα, σημαίνει ότι οι αντιμαχόμενες πλευρές θα μείνουν στο σημείο αντιπαράταξης που βρίσκονται ήδη – συνεπώς απορρίπτεται η προηγούμενη τουρκική απαίτηση να αναδιπλωθούν οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις στις θέσεις που κατείχαν πριν την έναρξη της προέλασής τους, ήτοι εκτός της περιμέτρου της “ζώνης αποκλιμάκωσης” που είχε ορισθεί στο Σότσι.

Αντιθέτως, η Δαμασκός καταγράφει περαιτέρω κέρδη, επιτυγχάνοντας τον κύριο στόχο των τελευταίων στρατιωτικών επιχειρήσεών της: την απελευθέρωση των δύο αυτοκινητοδρόμων που συνδέουν το Χαλέπι με την πρωτεύουσα (M5) και τα παράλια (Μ4). Και ο μεν Μ5 έχει ήδη περάσει στα χέρια των συριακών κυβερνητικών στρατευμάτων – όμως για τον Μ4 οι νέες συμφωνίες που συνήφθηκαν στη Μόσχα προσθέτουν το άνοιγμά του με την ευθύνη κοινών ρωσο-τουρκικών περιπόλων, οι οποίες θα ξεκινήσουν στις 15 Μαρτίου. Βορείως και νοτίως του αυτοκινητοδρόμου δημιουργείται ζώνη ασφαλείας συνολικού πλάτους 12 χιλιομέτρων οι όροι λειτουργίας της οποίας θα ρυθμιστούν από τα υπουργεία Άμυνας Ρωσίας και Τουρκίας τις επόμενες επτά ημέρες.