Τους πρώτους μήνες μετά την ανακοίνωση της πανδημίας του κορονοϊού από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η Ινδή μυθιστοριογράφος Arundhati Roy έγραψε για την ελπίδα της ότι η πανδημία θα ήταν μια «μια πύλη μεταξύ του ενός κόσμου και του άλλου». Ελπίζει, με άλλα λόγια, ότι ο κόσμος θα αναγνωρίσει τα σοβαρά προβλήματά του, τα οποία επιδεινώνονται από την πανδημία, και ότι θα υπάρξει άνοιγμα προς την αναδιοργάνωση των κοινωνικών δομών. Τίποτα τέτοιο δεν είναι δυνατό αν δεν αλλάξει ο ταξικός χαρακτήρας των κρατών στην πλειονότητα του κόσμου.
Η απλή αναγνώριση του προβλήματος δεν θα έχει ως αποτέλεσμα την επιφοίτηση σε μέρη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και τα μεγαλύτερα κράτη του αναπτυσσόμενου κόσμου όπως η Βραζιλία και η Ινδία. Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους ήταν τα εξής: οι κυρίαρχες τάξεις σε αυτές τις χώρες επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν το δημόσιο χρήμα για να διασώσουν το μαστιζόμενο από την κρίση και αντι-λαϊκό καπιταλιστικό σύστημα, αντί να μεταμορφώσουν το σύστημα για να θέσουν τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του λαού πάνω από τα κέρδη της μειοψηφίας.
Μια πρόσφατη έκθεση του Oxfam μας δείχνει ότι «οι δέκα πλουσιότεροι άνδρες του κόσμου έχουν δει τη συνολική αύξηση του πλούτου τους κατά μισό τρισεκατομμύριο δολάρια από τότε που ξεκίνησε η πανδημία – περισσότερο από αρκετό για να πληρώσουν για ένα εμβόλιο COVID- 19 για όλους και να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα οδηγηθεί στη φτώχεια λόγω της πανδημίας». Αντί να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα αυτά για το εμβόλιο και την εξάλειψη της φτώχειας, τα χρήματα πηγαίνουν σε παράνομους φορολογικούς παραδείσους και φουσκωμένους τραπεζικούς λογαριασμούς. Ο εθνικισμός των εμβολίων και η αυξημένη πείνα ορίζουν την καπιταλιστική κοινωνία.
Εν τω μεταξύ, στην Κίνα, ο σοσιαλιστικός σχεδιασμός κατήργησε την απόλυτη φτώχεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τον Νοέμβριο του 2020, οι αρχές στην επαρχία Guizhou στη νοτιοδυτική Κίνα ανακοίνωσαν ότι οι τελευταίες εννέα φτωχές κομητείες διαγράφηκαν από τον κατάλογο της φτώχειας, πράγμα που σημαίνει ότι και οι 832 φτωχές κομητείες της χώρας έχουν πλέον απομακρυνθεί από τη φτώχεια. Σε επτά χρόνια, οι πολιτικές στην Κίνα επέτρεψαν σε 80 εκατομμύρια ανθρώπους (σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό της Γερμανίας) να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Συνολικά, περίπου 850 εκατομμύρια Κινέζοι έχουν βγει από τη φτώχεια τις δεκαετίες μετά την Επανάσταση του 1949. Έχουν υπάρξει τρεις δείκτες γι’ αυτόν τον μετασχηματισμό: πρώτον, ότι κάθε κινεζική οικογένεια δεν θα βρίσκεται πλέον κάτω από το όριο της αγροτικής φτώχειας· δεύτερον, ότι το κομμουνιστικό σχέδιο θα έδινε τέλος στις «δύο ανησυχίες» της πείνας και της ένδυσης· τρίτον, ότι το κινεζικό κράτος θα διασφάλιζε τις «τρεις εγγυήσεις» εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης και στέγασης. Όλα αυτά συνέβησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σοσιαλιστικό σχέδιο, το οποίο αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό στις φτωχές χώρες, είναι πολύ ανώτερο από το καπιταλιστικό σχέδιο, το οποίοι έχει οδηγήσει σε κρίση παρά τον πλούτο των χωρών του. Για να δώσει μόνο ένα στοιχείο για να δείξει την καταστροφική φύση αυτού του συστήματος, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) υπολογίζει ότι το συνολικό εισόδημα από την εργασία που χάθηκε ήταν κατά μέσο όρο 10,7% κατά τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2020, που αντιπροσωπεύει 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε απολεσθέν εισόδημα από την εργασία (περίπου 5,5% της παγκόσμιας παραγωγής το 2019). Αυτό σημαίνει ότι η εργατική τάξη στα καπιταλιστικά κράτη έχει χάσει την ικανότητά της να πληρώσει για να αντιμετωπίσει τις δύο ανησυχίες (πείνα και ρουχισμό) και τις τρεις εγγυήσεις (εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και στέγαση), που συνήθως ιδιωτικοποιούνται.
Λόγω της αδυναμίας των σοσιαλιστικών κρατών και του παγκόσμιου σοσιαλιστικού κινήματος, τα πλεονεκτήματα αυτού του εγχειρήματος υποβαθμίζονται σε έναν εντατικοποιημένο πόλεμο πληροφοριών και η λογική που θέτει τους ανθρώπους πάνω από το κέρδος δεν ήταν σε θέση να κατευθύνει μια παγκόσμια πολιτική. Αντιθέτως, η παρούσα στιγμή καθορίζεται από τρία απαρτχάιντ.
- Οικονομικό Απαρτχάιντ. Το εξωτερικό χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών είναι υψηλότερο από 11 τρισεκατομμύρια δολάρια, με προβλέψεις ότι οι πληρωμές εξυπηρέτησης χρέους θα ανέλθουν σε περίπου 4 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος αυτού του ημερολογιακού έτους. Το προηγούμενο έτος, εξήντα τέσσερις χώρες δαπάνησαν περισσότερα για εξυπηρέτηση χρεών παρά για υγειονομική περίθαλψη. Έγινε περιορισμένη συζήτηση για αναστολή της εξυπηρέτησης του χρέους, με λίγη βοήθεια από διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Αυτή η συζήτηση για την αναστολή του χρέους έρχεται παράλληλα με την οδηγία του ΔΝΤ για τα κράτη να δανειστούν περισσότερα χρήματα, καθώς τα επιτόκια είναι χαμηλά. Αντί να δανειστούν περισσότερα, γιατί να μην ακυρώσουμε απλώς το συνολικό εξωτερικό χρέος και -ταυτόχρονα- να ενσωματώσουμε τα τουλάχιστον 37 τρισεκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται σε παράνομους φορολογικούς παραδείσους; Η λέξη που χρησιμοποιείται συχνά για τον ορισμό της ακύρωσης του χρέους είναι «άφεση». Ωστόσο, δεν υπάρχει τίποτα να συγχωρέσει κανείς, καθώς αυτό το χρέος είναι συνέπεια μιας μακράς ιστορίας αποικιακής κλοπής και λεηλασίας. Οι πλουσιότερες χώρες είναι σε θέση να δανείζονται με χαμηλά έως μηδενικά επιτόκια, ενώ ο αναπτυσσόμενος κόσμος χρεώνεται με τοκογλυφικά επιτόκια και έχει απεχθή χρέη για να αποπληρώσει με πολύτιμα κεφάλαια που θα έπρεπε να κατευθύνονται προς τη διάσπαση της αλυσίδας της μόλυνσης από COVID-19.
- Ιατρικό Απαρτχάιντ. Ο Γενικός Διευθυντής της ΠΟΥ, Tedros Adhanom Ghebreyesus, δήλωσε πρόσφατα ότι ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος μιας «καταστροφικής ηθικής αποτυχίας». Αναφερόταν στον εθνικισμό του εμβολίου και την συγκέντρωση εμβολίων που σημαδεύει το καπιταλιστικό εγχείρημα. Τα κράτη στον Βόρειο Ατλαντικό (Καναδάς, Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο και πολλά ευρωπαϊκά κράτη) έκαναν πέρα την έκκληση της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής να αναστείλουν τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας σχετικά με το εμβόλιο. Αυτές οι βόρειες χώρες έχουν υποχρηματοδοτήσει το πρόγραμμα COVAX, το οποίο ως αποτέλεσμα, διατρέχει υψηλό κίνδυνο αποτυχίας εν μέσω αυξανόμενων φόβων ότι πολλοί άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν θα δουν εμβόλιο πριν από το 2024, και έχουν συσσωρεύσει εμβόλια, με τον Καναδά να δημιουργεί απόθεμα πέντε εμβολίων ανά Καναδό, στερώντας αυτά τα εμβόλια από το COVAX. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ αυτού του είδους του εθνικισμού των εμβολίων και του σοσιαλιστικού διεθνισμού που επιδεικνύεται από Κουβανούς και Κινέζους γιατρούς. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να υποστηριχθεί η εκστρατεία για να απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το 2021 στη Διεθνή Ιατρική Ταξιαρχία Henry Reeve της Κούβας.
- Διατροφικό Απαρτχάιντ. Η παγκόσμια πείνα, η οποία είχε μειωθεί από το 2005 έως το 2014, έχει αρχίσει να αυξάνεται από τότε (παρά το γεγονός ότι η Κίνα έχει εξαλείψει την πείνα σε αυτήν την περίοδο). Η πείνα στον κόσμο βρίσκεται τώρα στα επίπεδα του 2010. Η έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) για την επισιτιστική ανασφάλεια το 2020 δείχνει ότι ο αριθμός των πεινασμένων θα υπερβεί τα 840 εκατομμύρια έως το 2030. Αλλά αυτή η πρόβλεψη είναι χαμηλή. Η μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των τροφίμων που διατίθενται στους ανθρώπους έχει επηρεάσει δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους (26% του παγκόσμιου πληθυσμού)· Αυτός ο μεγάλος τομέας του πληθυσμού έχει «υποφέρει από πείνα» και δεν είχε «τακτική πρόσβαση σε θρεπτικά και επαρκή τρόφιμα το 2019». Αυτά τα δεδομένα είναι από το 2019, πριν την πανδημία. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ προβλέπει ότι ο αριθμός των πεινασμένων μπορεί να διπλασιαστεί πριν περιοριστεί η πανδημία. Καθώς κλιμακώνεται αυτή η πανδημία πείνας, η λογική υποδεικνύει ότι οι πολιτικές θα στρέφονται στο να βοηθήσουν τους αγρότες και τους εργαζόμενους στη γεωργία, ώστε να μπορούν να παράγουν το είδος της καλής ποιότητας τροφής που απαιτείται κατά την περίοδο της πανδημίας. Το καθεστώς επιδοτήσεων θα έπρεπε να είχε ενισχυθεί για να είναι οικονομικά προσιτά τα τρόφιμα. Το ΔΝΤ και οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί, ωστόσο, δεν έχουν δείξει κανένα σημάδι ότι θα δώσουν το πράσινο φως στις αναπτυσσόμενες χώρες για την επιδότηση των δημόσιων συστημάτων διανομής τροφίμων. Στην Ινδία, η κυβέρνηση της άκρας δεξιάς επιθυμούσε να καταργήσει το σύστημα στήριξης των τιμών των επιδοτήσεων, το οποίο έπραξε, προκαλώντας μια μεγάλης διάρκειας εξέγερση των γεωργών. Το αποτέλεσμα της εξέγερσης απειλεί να δημιουργήσει μια νέα πολιτική πραγματικότητα στην Ινδία. Πίσω από τη σκληρή πολιτική για τη μείωση των επιδοτήσεων σε μέρη όπως η Ινδία βρίσκεται μια μεγάλη υποκρισία, η ουσία του απαρτχάιντ των τροφίμων: οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δαπανήσει 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία είκοσι χρόνια για να επιδοτήσουν τους αγρότες τους, κυρίως τις εταιρείες, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανά 65 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να επιδοτήσει τους αγρότες της. Αυτό που είναι καλό για τον Βόρειο Ατλαντικό δεν είναι καλό για τον Παγκόσμιο Νότο.
Αυτά είναι τα τρία απαρτχάιντ που διαμορφώνουν το παγκόσμιο σύστημα εκτός των χωρών που κινούνται σε ένα σοσιαλιστικό πλαίσιο, οι οποίες εν τω μεταξύ αντιμετωπίζουν απειλές στρατιωτικής επίθεσης και συνεχιζόμενες υβριδικές πολεμικές τεχνολογίες (όπως πόλεμος των πληροφοριών, οικονομικός πόλεμος και διπλωματικός πόλεμος). Οι χώρες του Βόρειου Ατλαντικού ακολουθούν μια πολιτική αντιπαράθεσης και όχι συνεργασίας, καθοδηγώντας μια εικόνα του κόσμου που διαμορφώνεται γύρω από το στιγματισμό και όχι την αλληλεγγύη.
Η πανδημία μπορεί να είναι πύλη, αλλά όχι επειδή το αποτέλεσμά της θα ανοίξει αυτόματα τα μάτια των ελίτ. Διοχετεύουν χρήματα για τη στήριξη τραπεζών και διαφαλίζοντας ότι η ζήτηση δεν θα μειωθεί. Αυτό είναι το κίνητρό τους. Δεν πρόκειται να ακυρώσουν το χρέος, να παράγουν εμβόλιο ελεύθερο για τους ανθρώπους ή να διασφαλίσουν ότι τα συστήματα τροφίμων είναι ισχυρά με τους αγρότες και τους γεωργικούς εργαζόμενους να είναι κύριοι τους. Δεν πρόκειται να αναιρέσουν από μόνες τους τις δομές του απαρτχάιντ.
Ο αρνητικός αντίκτυπος της πανδημίας στους εργαζόμενους και τους αγρότες στον Παγκόσμιο Νότο, συγκεκριμένα, έχει την τάση να εμβαθύνει τον αποπληθωρισμό των μισθών, γεγονός που ενισχύει τη διαπραγματευτική ισχύ των πολυεθνικών εταιρειών. καθώς τα εισοδήματα και οι μισθοί αποπληθωρίζονται, και καθώς μειώνονται οι κοινωνικές παροχές, οι επιχειρήσεις μπορούν να δίνουν χαμηλότερους μισθούς από τους εργαζομένους. Αλλά αυτή η υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης που υπερβαίνει τα όρια της αντοχής αντιμετωπίζεται με σφοδρή αντίσταση.
Η εξέγερση των Ινδών αγροτών και των αγροτών, η απεργία των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στην Κένυα και το Περού, οι γενικές διαμαρτυρίες του λαού στην Αϊτή και την Τυνησία, οι αγώνες ενάντια στην απόλυτη αποτυχία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την πανδημία στη Βραζιλία, οι μαζικές διαδηλώσεις για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Αργεντινή: αυτά είναι τα περιγράμματα των εξεγέρσεων του λαού, αυτό που ο G.W.F Hegel αποκάλεσε «σοβαρότητα, οδύνη, υπομονή και εργασία του αρνητικού» στην Φαινομενολογία του Πνεύματος (1807). Αυτή η «εργασία του αρνητικού», αυτοί οι αγώνες που στηρίζονται από τις οργανώσεις, αυτά τα κινήματα που οικοδομούν την εμπιστοσύνη και τη δύναμη της εργατικής τάξης και της νεολάιας, θα μπορούσαν να προωθήσουν μια ατζέντα. Χτίζουν το δρόμο, προχωρώντας.
Οι ελίτ δεν είναι ικανές να επιλύσουν τα συνηθισμένα προβλήματα που δημιουργούνται από την κανονική κρίση του καπιταλισμού. σίγουρα δεν είναι σε θέση να επιλύσουν τα έκτακτα προβλήματα που θέτει η πανδημία. Εδώ είναι που μπαίνουν τα κινήματα. Προωθούν μια ατζέντα για να δημιουργήσουν την πύλη έξω από αυτήν την πανδημία ασφαλώς, αλλά -πέρα από αυτό- από την άθλια καπιταλιστική συμπεριφορά.
