Το αυθόρμητο ξέσπασμα μεγάλου τμήματος της γαλλικής, και όχι μόνο, κοινωνίας με αφορμή την πρόθεση της κυβέρνησης Macron να αυξήσει τη φορολογία στα καύσιμα είναι ένα κομβικό επεισόδιο (μένει να φανεί το εύρος και η διάρκειά του) που εξελίσσεται μέσα στον ευρύτερο κύκλο της κρίσης που πλέον έχει μετεξελιχθεί σε πολιτική και σαρώνει διάφορες γωνιές της ηπείρου.
Όσοι από τους γκουρού του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού πίστεψαν ότι η οριακή βελτίωση των οικονομικών δεικτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η ασθενική ανάπτυξη αρκούν για να επανέλθει η ηρεμία και, κυρίως, για να διασωθούν πολιτικά κόμματα και πολιτικές που συμβολίζουν την πορεία του οικοδομήματος, είτε βιάστηκαν να πανηγυρίσουν είτε συνειδητά επιχείρησαν να αποκρύψουν τις θυελλώδεις εξελίξεις.
Είναι οι ίδιοι που προσπάθησαν να μας πείσουν ότι η ανταρσία του ελληνικού λαού το καλοκαίρι του 2015 ήταν απλώς μια δυστροπία των «ατίθασων Ελλήνων» η οποία τελείωσε έγκαιρα με την ταπεινωτική συμφωνία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως, η ηρωική μάχη του ελληνικού λαού ήταν αυτή, παίρνοντας το νήμα από τις ισπανικές και τις ελληνικές πλατείες, που εγκαινίασε στο πεδίο της πολιτικής ένα πανευρωπαϊκό ρεύμα αμφισβήτησης. Ένα ρεύμα που ήρθε στη συνέχεια να αποτυπωθεί σε ανατρεπτικά εκλογικά αποτελέσματα, σε καθοριστικά δημοψηφίσματα και σε τεκτονικά πολιτικά γεγονότα που συνεχίζονται ως σήμερα.
Η διαφορά φάσης στην εκδήλωση της αμφισβήτησης από χώρα σε χώρα ασφαλώς έχει να κάνει με τη διαφορετική έκθεση της καθεμιάς στην κρίση και με το βαθμό επιδείνωσης της οικονομίας όπως και με μια σειρά εσωτερικών παραγόντων όπως η εξέλιξη της ταξικής πάλης, ο βαθμός επιρροής της πολιτικής Αριστεράς κοκ
Η «εισβολή», ωστόσο, στο κοινωνικό πεδίο, των «κίτρινων γιλέκων» κατά βάση στη Γαλλία και δευτερευόντως στο Βέλγιο, συνιστούν μια σημαντική τομή στην εξέλιξη της κρίσης. Εκδηλώνονται με τον πιο άμεσο τρόπο και με τεράστια ένταση, όχι σε χώρες της ευρω-περιφέρειας αλλά του σκληρού πυρήνα της Ένωσης και της Ευρωζώνης. Έρχονται ως συνέχεια των μαζικών κινητοποιήσεων των προηγούμενων χρόνων (Nuit Debout, απεργίες ενάντια στο νόμο El Khomri, σιδηροδρομικών, φοιτητικές καταλήψεις της φετινής άνοιξης) και πλέον περνούν στο στάδιο της άρθρωσης συνολικών πολιτικών αιτημάτων ενάντια στην κυβέρνηση Macron. Η ένταση και η σπουδαιότητα των γεγονότων ξεπερνούν, κατά τη γνώμη μου, σε πολιτική σημασία, ακόμη και το πρωτοφανές αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2017 που για πρώτη φορά ούτε ο υποψήφιος των σοσιαλιστών ούτε της δεξιάς κατάφεραν να περάσουν στο δεύτερο γύρο.
Η συσσωρευμένη οργή των Γάλλων, και εν μέρει των Βέλγων, από τη συνεχή λιτότητα που συνεχίζεται επί μία δεκαετία, την αύξηση της ανεργίας που στη Γαλλία αγγίζει τα 5 εκ. ανθρώπους, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις περικοπές στο κράτος πρόνοιας, τις αυξήσεις του κόστους των αγαθών και των υπηρεσιών, τις σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές του μεγάλου κεφαλαίου αλλά και του σοκ από τα πρόσφατα τρομοκρατικά χτυπήματα, μοιάζει να μην είναι καθόλου παροδική. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν το «κίνημα» των «κίτρινων γιλέκων» χάσει τη δυναμική του, ακόμη και αν εκφυλιστεί έχει ήδη καταφέρει να δώσει συμβολισμό και περιεχόμενο στην αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια η οποία, καθώς έχει πια αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά, θα συνεχίσει να εκδηλώνεται με τον ίδιο ή διαφορετικούς τρόπους. Αυτό το γνωρίζει η κυβέρνηση Macron-Philippe γι’ αυτό και προσπαθεί σπασμωδικά να αντιμετωπίσει τη λαϊκή οργή είτε με πολιτικούς ελιγμούς (απόσυρση του νόμου για τα καύσιμα) είτε μέσω κλιμάκωσης της καταστολής όπως στις χθεσινές κινητοποιήσεις και εναντίον των μαθητών στη Mantes-la-jolie.
Η αυθόρμητη εξέγερση των «κίτρινων γιλέκων», όπως οι αντίστοιχες στις ισπανικές και τις ελληνικές πλατείες, αποτελεί την ίδια στιγμή ένα μεγάλο στοίχημα για την αριστερά όχι μόνο στη Γαλλία και το Βέλγιο αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρα η στάση τόσο της France Insoumise και του NPA όσο και του PTB στο Βέλγιο να στηρίξουν διακριτικά αλλά ξεκάθαρα τα «κίτρινα γιλέκα». Η αριστερά με όρους ιδεολογικούς, ιστορικούς αλλά και αποτελεσματικότητας δεν μπορεί να αντιμετωπίζει φοβικά τα αυθόρμητα και ετερόκλητα κοινωνικά ξεσπάσματα ούτε βέβαια να τα χαρίσει στην ακροδεξιά. Ή για να το πω διαφορετικά, οι κοινωνικές αυτές δυναμικές είναι το οξυγόνο για τους πολιτικούς στόχους της Αριστεράς. Όχι η εργαλειακή τους χρήση και η εκμετάλλευση με στενούς εκλογικούς σκοπούς απλώς για τη άνοδο στην εξουσία, όπως συνέβη τελικά με τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, αλλά γιατί κανένα πολιτικό σχέδιο της Αριστεράς δεν μπορεί να επιτύχει χωρίς την συνεχή και αδιάλειπτη ώσμωσή της με την κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα.
Η σημασία ωστόσο των γεγονότων στη Γαλλία οφείλει και πρέπει να χτυπήσει το καμπανάκι και στο σχεδιασμό της Αριστεράς πανευρωπαϊκά. Η συνολική πολιτική κρίση της Ε.Ε, που καθοδηγείται κατά βάση από τα συμφέροντα του γερμανικού κεφαλαίου, και οι επιμέρους κρίσεις που ξεσπούν με εξαιρετική πια συχνότητα σε αρκετά κράτη-μέλη, δημιουργούν ένα σύνθετο και πολύπλοκο πλέγμα πολιτικής δυσλειτουργίας το οποίο αναζητά διέξοδο τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με άλλα λόγια η γαλλική κρίση, όπως εκδηλώνεται σήμερα, στέλνει το σήμα ότι η αναταραχή στη χώρα είναι ένα δείγμα κλιμάκωσης των κοινωνικών εντάσεων γενικότερα στην Ευρώπη και εμβάθυνσης της κρίσης. Το καπάκι της ευρωπαϊκής κατσαρόλας χοροπηδάει και πάλι έτοιμο να τιναχτεί.
Η ριζοσπαστική αριστερά στην Ευρώπη χρειάζεται πια, ανοιχτά και ενόψει Ευρωεκλογών, να καταλάβει τα μηνύματα των καιρών και να θέσει χωρίς δισταγμούς το πρόταγμα της ανατροπής και της «πολύπλευρης ρηγμάτωσης» της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι οι επιμέρους ρήξεις και απεμπλοκές είναι ο μόνος δρόμος για τη δημιουργία της Ευρώπης του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα. Οποιοδήποτε άλλο σχέδιο αυτή την ώρα σημαίνει απλώς ότι οι κοινωνίες μπορεί να είναι πολύ πιο έτοιμες και αποφασισμένες για τις μεγάλες ρήξεις, αφήνοντας την αριστερά στο περιθώριο.
Τέλος, το γαλλικό καμπανάκι χρειάζεται να αφυπνίσει και την αριστερά στη χώρα μας. Τη χώρα της ιστορικής ειρωνείας όπου ο ΣΥΡΙΖΑ, που άνοιξε πρώτος πυρ στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της Ε.Ε μέχρι το καλοκαίρι του 2015, έχει μετατραπεί σε μία πολιτική σκιά υπεράσπισης ενός ευρωπαϊκού μοντέλου «των ιδρυτικών αξιών» που αγκομαχά να διασωθεί από τα συνεχή μέτωπα που ανοίγονται απέναντί του. Η δική μας αριστερά έχει χρέος να συμπεράνει ότι η κρίση του 2008 έχει συνέχεια, φτάνει μέχρι τις μέρες μας και μπορεί να παράξει κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα στη χώρα του αδικαίωτου αγώνα του λαού της. Απέναντι σ΄ αυτό το ενδεχόμενο δεν έχουμε την πολυτέλεια ούτε της πολυδιάσπασης, ούτε του μίζερου ανταγωνισμού του αριστερού μικρόκοσμου, ούτε της θόλωσης της ταξικής μας γραμμής.
Οι μάχες που έρχονται είναι σημαντικές στο κοινωνικό και στο πολιτικό πεδίο. Ο παλιός κόσμος όπως έγραφε ο Γκράμσι στα τετράδια της φυλακής, όντως πεθαίνει και ο καινούριος πασχίζει να γεννηθεί. Όμως στην «εποχή των τεράτων» κανείς από τους αντιμαχόμενους δεν έχει παραιτηθεί. Ούτε βέβαια η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει συγκροτήσει πανίσχυρες δομές και λειτουργίες εδώ και δεκαετίες, ούτε η ακροδεξιά που καραδοκεί. Σ΄ αυτή την κρίσιμη περίοδο κι εμείς δεν έχουμε να αναμετρηθούμε με τον ίσκιο μας αλλά με την ίδια την ιστορία.
*Ο Άλκης Αντωνιάδης είναι μέλος του Π.Σ της ΛΑ.Ε.
