Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, το «Ελλάδα 2.0» όπως το ονόμασε η κυβέρνηση, θα μπορούσε να είναι ένα μικρό ελληνικό New Deal: Με πραγματική δύναμη πυρός 32 δις ευρώ, και με δυναμική για κινητοποίηση επενδυτικών πόρων έως τα 57 δις ευρώ – όπως τουλάχιστον είπε ο πρωθυπουργός – θα μπορούσε να αποτελέσει πράγματι την αφετηρία για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, για τον επαναπροσδιορισμό της χώρας στον ευρωπαϊκό επενδυτικό χάρτη, και για μια νέα αναδιανομή ευκαιριών και ευημερίας την επόμενη μέρα της πανδημίας.
Η ενδελεχής ανάγνωση των 67 σελίδων του, όπως και η αποκωδικοποίηση των όσων είπαν κατά την χθεσινή παρουσίασή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι αρμόδιοι υπουργοί, δεν προϊδεάζει για τίποτα απ’ όλα αυτά.
Σε ό,τι αφορά την φιλοσοφία του σχεδίου ο πρωθυπουργός ήταν εξ αρχής σαφής: Μίλησε για «ένα πραγματικό εθνικό σχέδιο που πατά πάνω στις προτεραιότητες του σχεδίου Πισσαρίδη» – δηλαδή, πατά πάνω στο απόλυτο manual του ακραιφνούς νεοφιλελευθερισμού.
Σε ό,τι αφορά την διανομή – και όχι αναδιανομή – του πλούτου και των κοινοτικών πόρων, είναι εξίσου σαφείς οι προτεραιότητες του σχεδίου όπως αποτυπώνονται στους ίδιους τους αριθμούς: Ο πρώτος πυλώνας, η «πράσινη μετάβαση» παίρνει και την μερίδα του λέοντος των πόρων με 6 δις ευρώ. Ο δεύτερος πυλώνας εκείνος της «ψηφιακής μετάβασης» παίρνει 2,1 δις ευρώ, ο τρίτος που αφορά την «απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή» παίρνει 5,2 δις ευρώ και ο τέταρτος, εκείνος των «επενδύσεων και του μετασχηματισμού της οικονομίας», παίρνει 4,8 δις.
Θα μπορούσε να πρόκειται για μια σχετικά ισορροπημένη κατανομή εάν όντως τα 5,2 δις του δεύτερου πυλώνα αφορούσαν άμεσα την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Όμως, από την αναλυτική κοστολόγηση του σχεδίου προκύπτει το εντελώς αντίθετο: Απ’ ευθείας για τις «ενεργητικές» και «παθητικές» πολιτικές απασχόλησης προϋπολογίζονται, από το σύνολο των 32 δις, 641 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, μόνον τα 162 εκατομμύρια πηγαίνουν στις «παθητικές» πολιτικές απασχόλησης – δηλαδή στην στήριξη των ανέργων και σε πολιτικές κοινωνικης προστασίας – και, μάλιστα, στην κατεύθυνση «μεταρρυθμίσεων που θα κάνουν πιο δίκαιη την κατανομή των παροχών ανεργίας». Το κύριο, και μεγάλο πακέτο από το συγκεκριμένο κονδύλι – πάνω από 1 δις ευρώ – πάει σε προγράμματα «δια βίου μάθησης» και «κατάρτισης» τα οποία θα αναλάβουν «πάροχοι που θα τελούν υπό διαρκή αξιολόγηση».
Ο ιδιωτικός τομέας, και δη μια πολύ περιορισμένη ομάδα επιχειρηματικών συμφερόντων, μοιάζει να είναι ο κύριος αποδέκτης και των κονδυλίων από τους τρεις άλλους πυλώνες του προγράμματος. Ειδικά στην «πράσινη μετάβαση» και στις επενδύσεις για τον «μετασχηματισμό της οικονομίας», όλη η δομή του Εθνικού Σχεδίου κατευθύνει τους πόρους αποκλειστικά σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που είναι ήδη τοποθετημένοι – και προετοιμασμένοι – προνομιακά στη ελληνική αγορά.
Σ’ αυτή την «τοποθέτηση», όσοι παρακολουθούν στενά την αγορά επισημαίνουν τόσο την πορεία συγκεκριμένων μετοχών το τελευταίο διάστημα όσο και – κυρίως – επιχειρηματικές κινήσεις στα πεδία της ενέργειας, του κατσκευαστικού κλάδου και των υποδομών. Σ’ αυτές τις κινήσεις καταγράφουν μεταξύ άλλων, την απόκτηση, μόλις προχθές 11 εν λειτουργία αιολικών πάρκων στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα, δυναμικότητας 220 MW, από την Motor Oil Hellas, την είσοδο στην ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ της Μαριάννας Λάτση με ποσοστό 7,5% μέσω ενός νεοσύστατου χαμηλής φορολογίας family office, την υπερσυγκέντρωση μετοχών επίσης της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στα χέρια του βασικού της μετόχου Γιώργου Περιστέρη, καθώς και το ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον για τον Ελλάκτωρ.
Ολες αυτές οι κινήσεις, και πολλές ακόμη που γίνονται ή κυοφορούνται στο παρασκήνιο, μάλλον δείχνουν και την ουσία πίσω από την κατανομή των πόρων και την δομή του «Ελλάδα 2.0»: την δομή ενός σχεδίου που προετοιμάζει πάρτι για λίγους.
Ο τίτλος είναι της Iskra