Τα 81 του χρόνια συμπληρώνει σήμερα ο συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος, ένας από τους μεγάλους στυλοβάτες της έντεχνης λαϊκής μουσικής.
Έγραψε σπουδαία τραγούδια από τη δεκαετία του ’60, που θεωρούνται πλέον κλασικά στο είδος τους και στο προσωπικό του μουσικό ύφος η κριτική αναγνωρίζει κάτι από τον δυναμισμό του Θεοδωράκη και τη μελωδικότητα του Χατζιδάκι.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος, με καταγωγή από τη Μάνη, γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1939 στην Αθήνα.
Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με τη Νάντια Μπουλανζέ και στη σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης.
Αν και σκόπευε να ασχοληθεί με την κλασική μουσική, από πολύ νέος έγραψε μουσική και τραγούδια για το θέατρο και τον κινηματογράφο, γνωρίζοντας επιτυχία στις αρχές της δεκαετίας του 60.
Από τη μουσική και τα τραγούδια που έγραψε για θεατρικά έργα «Το Πάρτυ» (1961) και «Τα κόκκινα φανάρια» (1961), καθώς και για τις ταινίες «Ταξίδι» (1962) «Κόκκινα φανάρια» (1963), «Τρίτος δρόμος» (1963), «Λόλα» (1964), προέκυψαν οι πρώτες του μεγάλες επιτυχίες: «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά», «Τα δάκρυά μου είναι καυτά», «Όνειρο δεμένο» και «Χάθηκε το φεγγάρι».
Επιτυχίες της ίδιας δεκαετίας είναι τα τραγούδια «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή»,«Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» (μουσική για την σπονδυλωτή ταινία «Τετράγωνο», βασισμένη σε διηγήματα του Αντώνη Σαμαράκη), «Τα τρένα που φύγαν», «Τι έχει και κλαίει το παιδί», «Υπομονή», «Μάτια βουρκωμένα», «Άσπρη μέρα», «Στου Όθωνα τα χρόνια», πολλά από τα οποία ξεκίνησαν από το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Την περίοδο αυτή συνεργάστηκε στενά με το δημοσιογράφο Λευτέρη Παπαδόπουλο, που έκανε τα πρώτα του βήματα στη στιχουργική, ενώ τραγούδια του ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Βίκυ Μοσχολιού.
Συνέχισε να γράφει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, παραμένοντας ιδιαίτερα ενεργός στη δισκογραφία έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Χαρακτηριστικές δουλειές του αυτών των χρόνων οι δίσκοι: «Χρώματα», «6+6», «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» σε στίχους Λόρκα, «Διόνυσε καλοκαίρι μας», «Νυν και αεί», και «Συμφωνία της Γιάλτας».
Την ίδια περίοδο συνέθεσε τη μουσική της θρυλικής παράστασης των Καζάκου/Καρέζη «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1973) στα χρόνια της χούντας, μουσική για τα θεατρικά έργα «Πειρασμός», «Κόκκκινα τριαντάφυλλα για μένα» και «Κομέντια», καθώς και για τις ταινίες «Κορίτσια στον ήλιο» (1968) του Βασίλη Γεωργιάδη και «Γυμνοί στο δρόμο» (1969) του Γιάννη Δαλιανίδη.
Από τη δεκαετία του ’80 και εντεύθεν η παρουσία του στη δισκογραφία είναι αραιή, αλλά περιλαμβάνει μια κορυφαία στιγμή: τη μουσική και τα τραγούδια που έγραψε για την ταινία του Κώστα Φέρρη «Ρεμπέτικο» (1983).
Στις αρχές του 1995 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της νεοσύστατης Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής (KOEM), της μοναδικής ορχήστρας της Ελλάδας με αποκλειστικά ελληνικό ρεπερτόριο από όλο το φάσμα της μουσικής.