Φέτος είναι η χρονιά που κρίνεται η τύχη των ρεμάτων της Αττικής. Πολίτες, σύλλογοι και κινήματα για την προστασία των ρεμάτων έχουν προχωρήσει σε προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας προκειμένου να σταματήσουν τα καταστροφικά για τα ρέματα έργα που προωθούνται από την Περιφέρεια Αττικής και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Τα έργα αυτά, με το πρόσχημα της αντιπλημμυρικής προστασίας στερούν τη βασανισμένη Αττική από τους τελευταίους ανοιχτούς φυσικούς δρόμους του νερού απ’ τα βουνά που περιβάλλουν το Λεκανοπέδιο προς τη θάλασσα. Η Περιφέρεια Αττικής και το Υπουργείο Υποδομών προωθούν πανάκριβα έργα που καλύπτουν τις κοίτες, φτωχαίνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, στεγνώνουν την αττική γη, επιδεινώνουν το κλίμα και στενεύουν τους φυσικούς ελεύθερους χώρους που λειτουργούν ευεργετικά για την ποιότητα ζωής μας και όπου ζει σημαντική χλωρίδα και πανίδα.
Ήδη έχουν εκδικαστεί οι προσφυγές για Ποδονίφτη, Ερασίνο και Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και στις 4/12 εκδικάζεται για πολλοστή φορά αίτηση ακύρωσης που αφορά την Πικροδάφνη. Ήδη έγιναν αποδεκτές από το ΣτΕ οι προσφυγές κατά του έργου στον Ποδονίφτη, ενώ αναμένονται οι αποφάσεις για Ερασίνο και Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας.
Ο Ποδονίφτης νίκησε! Η παρέμβαση που είχε δρομολογηθεί στο τελευταίο ανοιχτό τμήμα του που δεν είχε πλημμυρίσει ποτέ ήταν τσιμεντοποίηση, καταστροφή όλης της βλάστησης και αποστέρηση του από τους ζωντανούς οργανισμούς που ζούνε σε αυτόν. Το ΣτΕ έκρινε απαράδεκτο το σχέδιο της Περιφέρειας Αττικής κι αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα! Κόβει τη φόρα στα σχέδια εγκιβωτισμού των ρεμάτων με συνοπτικές διαδικασίες που κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια. Ελπίζουμε να ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα ρέματα. Συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε να αλλάξουν οι πολιτικές διαχείρισης των ρεμάτων και να ακολουθήσει η χώρα μας τα διεθνή παραδείγματα χωρών οι οποίες, έχοντας ήδη βιώσει τις αρνητικές συνέπειες μιας «τεχνικής/εργολαβικής» διαχείρισης, έχουν αρχίσει την προσπάθεια επαναφοράς των ρεμάτων στην πρότερη φυσική κατάσταση .
Στην Ελλάδα, παρά τον εργολαβικό πυρετό δεκαετιών, έχουμε την τύχη να έχουμε ακόμη αρκετά ρέματα και ποτάμια χωρίς μεγάλες κατασκευαστικές επεμβάσεις. Έχουμε την υποχρέωση να τα διατηρήσουμε σε φυσική μορφή και η οποιαδήποτε αντιπλημμυρική, αντιδιαβρωτική ή εξυγιαντική παρέμβαση να γίνεται με μεθόδους Φυσικής Διαχείρισης (Natural Flood Management-NFM) ή Βιώσιμης Διαχείρισης (Sustainable Flood Management-SFM), όπως άλλωστε προτείνουν και αρκετοί πλέον Έλληνες επιστήμονες.
Τα βασικά στοιχεία μιας φυσικής/βιώσιμης διαχείρισης ενός ρέματος είναι:
Α. Οι μελέτες να γίνονται σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης και όχι αποσπασματικά σε κάποιους κλάδους ή ακόμη χειρότερα σε κάποια τμήματα. Οι αποσπασματικές, σημειακές τεχνικές παρεμβάσεις (π.χ. για άρση καταπτώσεων πρανών) κατά κανόνα δε λύνουν, αλλά μεταφέρουν το πρόβλημα πιο ψηλά ή πιο χαμηλά στο ρέμα. Όχι τμηματικές οριοθετήσεις.
Β. Η ανάσχεση και συγκράτηση φερτών στα ορεινά με έργα ορεινής υδρονομίας με φυσικά μέσα (κορμοσειρές και κλαδοπλέγματα, λίμνες κατάκλισης, προστασία καμένων περιοχών για ενίσχυση των φυσικών αναδασώσεων κλπ.)
Γ. Ο σεβασμός στις φυσικές πλημμυρικές ζώνες των ρεμάτων που αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του ρέματος και επιτελούν την κύρια αντιπλημμυρική λειτουργία τους. Η οριοθέτηση των ρεμάτων πρέπει να περιλαμβάνει τις πλημμυρικές ζώνες, ενώ οι χρήσεις γης που σήμερα ισχύουν σ’ αυτές πρέπει να επανεξεταστούν. Οι πλημμυρικές ζώνες είναι ζώνες εκτόνωσης νερού και φερτών υλικών και σημαντικοί υγρότοποι για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας , ενώ επιτελούν καίριο ρόλο ενίσχυσης του υδροφορέα.
Δ. Η απαλλαγή των ρεμάτων από τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που στενεύουν τις κοίτες τους. Αυτό απαιτεί επισημάνσεις και καθαιρέσεις αυθαιρέτων, απαλλοτριώσεις «νόμιμων» κατασκευών (δρόμων, γηπέδων, αμαξοστασίων δήμων κλπ), διάνοιξη της κοίτης και αλλαγές χρήσεων γης.
Ε. Απελευθέρωση των εκβολών από οτιδήποτε προκαλεί στενώσεις και περιορίζει την απρόσκοπτη ροή του νερού προς τη θάλασσα με παράλληλη προστασία των υγροτόπων των εκβολών, οι οποίοι αποτελούν πολύτιμες εκτάσεις για τη μεταναστευτική ορνιθοπανίδα.
ΣΤ. Συγκράτηση και σταθεροποίηση πρανών με φυσικές μεθόδους όπου υπάρχει ανάγκη. Εφαρμογή Βιώσιμης και Φυσικής Διαχείρισης (SFM, NFM) στις προδιαγραφές των μελετών.
Τα ρέματα και τα ποτάμια δεν είναι εμπόδιο στην “ανάπτυξη” των πόλεων, δηλαδή στην πύκνωση του ασφυκτικού κτισμένου περιβάλλοντος, αλλά προϋπόθεση ώστε οι πόλεις μας να είναι βιώσιμες.
20/11/2019, Φορείς και Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων- Ρεματτική
remattiki@gmail.com, fb: Ρεματτική