«Ο κόσμος το ’χει τούμπανο και εμείς κρυφό καμάρι» λέει η λαϊκή παροιμία και οι δικοί μας πολιτικοί, όπως είδαμε στην προηγούμενη δημοσίευση επί του δημοσίου χρέους, εν έτι 2010 μετέτρεψαν σε δημοσιονομική κρίση την μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2007 από την Αμερική και μεταδόθηκε ραγδαίως στις οικονομίες του δυτικού κόσμου.
Το φυτίλι της παγκόσμιας κρίσης
Συγκεκριμένα, στην περίοδο μεταξύ Αυγούστου 2007 και Οκτωβρίου 2008, ο κόσμος έγινε μάρτυρας της μεγαλύτερης τραπεζικής κρίσης που έλαβε χώρα στον βιομηχανικό κόσμο.1 Οι μεγαλύτερες τράπεζες στα πιο φημισμένα κέντρα χρηματοοικονομικών υπηρεσιών του ανεπτυγμένου κόσμου χρεοκόπησαν, πυροδοτώντας μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση η οποία προκάλεσε τρις ευρώ ζημιές στις χρηματιστηριακές αγορές κι άλλα τόσα στους προϋπολογισμούς των κρατών που παρενέβησαν για τη διάσωση του συστήματος. Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης που επακολούθησε επέφερε την πιο βαθιά ύφεση από τη δεκαετία του 1930 – εξ ου και η περίοδος 2007- 2009 ονομάστηκε η «Μεγάλη Ύφεση».
Πως ‘έσκασε’ το τραπεζικό σύστημα της Ευρωπαικής Ενωσης
Το μέγεθος της καταστροφής του χρηματικού πλούτου που προκάλεσε η χρηματοπιστωτική κρίση στην Ευρώπη και οι παρεμβάσεις των κυβερνήσεων ευρωπαϊκών κρατών για να διασώσουν τις εθνικές τους τράπεζες και μαζί την κορωνίδα του συστήματος, το ευρώ, απεικονίζεται στο εδάφιο που ακλουθεί : «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τους κανόνες κρατικής βοήθειας, ασχολήθηκε με 20 εγγυήσεις τραπεζικού χρέους, 15 ανά- κεφαλαιοποιήσεις τραπεζών και 44 περιπτώσεις ατομικής τραπεζικής βοήθειας».2
Οι Ελληνες banksters, και ο ρόλος τους
Πρέπει να εκλείψει πάσα αμφιβολία ότι η βασική αιτία της σημερινής επώδυνης ελεγχόμενης χρεοκοπίας της χώρας υπήρξε πρωταρχικώς η χρεοκοπία του ‘γιγάντιου’ για την ελληνική οικονομία τραπεζικού συστήματος. Το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα κατέρρευσε ως κεραυνός εν αιθρία, διότι η τεράστια τραπεζική φούσκα που δημιουργήθηκε στα go-go years της ανέμελης δεκαετίας της πιστωτικής επέκτασης 1998- 2008 έσκασε ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση. Και οι ‘ελληνικές’ τράπεζες ήταν απροετοίμαστες και υπερβολικά δανεισμένες όταν ξέσπασε η δεύτερη φάση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετετράπη σε συστεμική κρίση με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο 2008.3
Πώς η κρίση αντιμετωπίστηκε διαφορετικά σε άλλες χώρες
Στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης που έλαβε χώρα με τη χρεοκοπία της Lehman πολλές τράπεζες αντιμετώπισαν το ενδεχόμενο αθέτησης. Τα χρέη των τραπεζών χρηματοδοτούσαν το 97 % των περιουσιακών στοιχείων.4 Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης των συστημικών τραπεζών ήταν με μορφή βραχυπρόθεσμου χρέους από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσω της διατραπεζικής αγοράς ιδίως από αμοιβαία κεφάλαια διαθεσίμων (money market funds).5 Η χρεοκοπία της Lehman προκάλεσε σοβαρή διαταραχή σ’ όλο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, οι επενδυτές απέσυραν τα χρήματά τους από τα κεφάλαια διαθεσίμων, κι αυτά αρνήθηκαν να ανανεώσουν τα δάνεια προς τις τράπεζες, που με τη σειρά τους σταμάτησαν να δανείζουν η μια την άλλη γιατί δεν ήξεραν ποιά είχε τη «γεροντοκόρη».
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον εφιάλτη της χρεοκοπίας και διασώθηκαν από τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται, ξεκινώντας από τις ΗΠΑ με την AIG (American International Group) 6 και περνώντας στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, πρώτα στην Αγγλία με την RBS (Royal Bank of Scotland), Lloyds Banking Group και HBOS (Halifax and Bank of Scotland).7 Στην Ηπειρωτική Ευρώπη, εξέχουσες περιπτώσεις διάσωσης των κρατών αποτελούν, η Dexia στο Βέλγιο και Γαλλία, η Hypo Real Estate στην Γερμανία, και η UBS στην Ελβετία.8
Συμπέρασμα
Το συνολικό ποσό που δόθηκε από τα κράτη -μέλη της ΕΕ στον τραπεζικό τομέα κατά τη διάρκεια της κρίσης αναφέρει η Έκθεση της Ειδικής Ομάδας (Task Force), ανέρχεται στα € 4.1 τρις ή στο ένα τρίτο του ΑΕΠ της ΕΕ. 9 Η Έκθεση επίσης αναφέρει ότι τον Νοέμβριο 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη βοήθεια της κυβέρνησης στις ‘ελληνικές’ τράπεζες υπό μορφή κεφαλαίου με την έκδοση προνομιούχων μετοχών αξίας € 5 δις, € 15 δις σε εγγυήσεις, και την έκδοση κρατικών ομολόγων έναντι τραπεζικού ενεχύρου (collateral). Έτσι γεννήθηκε ο νόμος 3723 της 9ης /12/ 2008 της παροχής € 28 δις στις τράπεζες.
Συνεπώς, το πρόβλημα προϋπήρχε και ήταν άκρως σοβαρό. Οι τράπεζές μας επλήγησαν και αυτές μέσα στη θύελλα της κρίσης. Τι το μεμπτό όταν όλο το σύστημα κλυδωνίζεται και τρισεκατομμύρια ευρώ θυσιάζονται για να το διασώσουν, να αναγνωρίσεις με παρρησία το πρόβλημα αντί να το συγκαλύπτεις και δη κατακριτέα και να καταστρέφεις οικονομικώς το λαό που εκπροσωπείς.
1 Mervyn King, The End of Alchemy, Abacus 2017, p.1
2 Bank State Aid in the Financial Crisis, A CEPS TASK FORCE REPORT, Brussels, October 2010
3 Όταν η Lehman Bros ανακοίνωσε την χρεοκοπία της είχε ενεργητικό $ 639 δις και χρέος $ 613 δις.
4 Στην Αγγλία όπου η σχέση του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών με το ΑΕΠ ήταν άνω του 500%, οι τράπεζες κρατούσαν £ 1.25 σε αποθεματικά για κάθε £ 100 αξίας δάνειο την περίοδο της κρίσης. (Where Does MONEY Come From? J. Collins, T. Greenham, R. Warner, A. Jackson, nef, 2011).
5 Η μορφή βραχυχρόνιου δανεισμού των τραπεζών λόγω μεγάλης μόχλευσης δημιουργεί κινδύνους. Γι αυτό είναι συνήθως μιας μέρας (overnight). Ούτως είναι ευπαθής και να προκληθεί επιδημία, εάν αρνηθούν να ανανεώσουν (rollover) τα δάνεια τους. Αυτό συνέβη με την Bear Stearns και Lehman.
6 Στις 16 Σεπτεμβρίου 2008, το Federal Reserve χορήγησε $ 85 δις δάνειο να αποτρέψει την χρεοκοπία της.
7 Η HBOS την 18η Σεπτεμβρίου 2008, με τη μεσολάβηση της Βρετανικής κυβέρνησης εξαγοράστηκε από την Lloyds και στις 13/10/2008 η κυβέρνηση χορήγησε £ 37 δις για τη διάσωση όλων και της RBS.
8 Η Βελγικό- Γαλλική τράπεζα Dexia ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό θύμα της κρίσης και εθνικοποιήθηκε από την κυβέρνηση του Βελγίου τον Οκτώβριο 2011. Το 2008 οι τρεις κυβερνήσεις, Βέλγιο- Γαλλία- Λουξεμβούργο της χορήγησαν € 150 δις σε εγγυήσεις και € 6 δις σε νέα κεφάλαια. Το 2011 τα ίδια κράτη κατέβαλαν € 4 δις σε νέα κεφάλια και € 90 δις σε εγγυήσεις. Το ενεργητικό της ήταν € 605 δις και το χρέος € 588 στα τέλη 2007. (Spiegel, Belgium Nationalizes Troubled Bank, October, 10 2011; A. Admati & M. Hellwig, The Bankers’ New Clothes, Princeton University Press, 2014, pp. 236-7). Η Hypo Real Estate είχε € 400 δις ενεργητικό και χρέος € 394 δις στα τέλη 2007 και αντιμετώπισε κρίση φερεγγυότητας στα τέλη Σεπτεμβρίου 2008. Αρχικώς, η Γερμανική κυβέρνηση στήριξε την Hypo με κεφάλαια € 7.4 δις και € 124 δις σε εγγυήσεις. Τελικά την εθνικοποίησε τον Οκτώβριο 2009. Η UBS είχε SF 2.27 τρις ενεργητικό και SF 2.23 τρις χρέος τέλη 2007. Στις 16/10/ 2008 η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας διέσωσε την UBS με χορήγηση κεφαλαίου SF 6 δις και πιστωτική γραμμή SF 60 δις.
9 Το κόστος ανήλθε στα € 4.5 τρις (Οκτώβριος 2011). European Commission, memo, 6 June 2012.
*Πηγή: new-economy.gr
