Της Άννας Κορσάνου
Μπορεί να μην έχει γίνει κατανοητό από κάποιους δανειολήπτες αλλά τα περισσότερα από τα δάνεια που πριν χρόνια είχαν αναλάβει από κάποια Τράπεζα, πλέον δεν ανήκουν στην Τράπεζα αλλά σε εταιρείες του εξωτερικού. Οι τιτλοποιήσεις των δανείων έχουν γίνει εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα, (ίσως όλοι αυτοί οι οικονομικοί όροι να μην οικείοι στο μυαλό των δανειοληπτών για αυτό και στο παρόν άρθρο θα τα εξηγήσουμε με απλά λόγια), πλέον τα δάνεια έχουν μεταβιβαστεί σε ξένες εταιρείες, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν αναθέσει τη διαχείριση των δανείων σε servicers, δηλαδή σε εταιρείες διαχείρισης δανείων. Η πώληση των δανείων των Ελλήνων έγινε νομίμως καθώς στις συμβάσεις δανείων που υπέγραψαν υπήρχε σχετικός όρος και νόμιμο δικαίωμα του τραπεζικού ιδρύματος, αλλά εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της αρχικής σύμβασης. Βέβαια τα δάνεια δεν είναι μόνο νούμερα, είναι άνθρωποι, είναι οικογένειες, είναι περιουσίες ανθρώπων για αυτό και το θέμα είναι τόσο σοβαρό. Δεν έγινε μόνο μεταβίβαση δανείων έγινε μεταβίβαση της οικονομικής ζωής χιλιάδων δανειοληπτών.
Ο δανειολήπτης μπορεί να νοιώθει ότι έχει επαφή με την τράπεζα από την οποία κάποτε πήρε το δάνειο, μπορεί να νοιώθει ότι χρωστά ακόμα εκεί, καθώς εκεί προσφεύγει για να πληρώσει τη δόση του δανείου, ή με κάποιον υπάλληλο του καταστήματος θα συνομιλήσει, εν τούτοις πλέον οι υπάλληλοι των καταστημάτων λειτουργούν σαν ενδιάμεσα πρόσωπα, απλά εξυπηρετούν δηλαδή, ανάμεσα στους δανειολήπτες και τις εταιρείες διαχείρισης των δανείων που ουσιαστικά διαπραγματεύονται και χειρίζονται τα δάνεια. Ήδη δανειολήπτες έχουν λάβει έγγραφα ενημερωτικά για τη μεταβίβαση των δανείων τους και την αρμόδια εταιρεία διαχείρισης του δανείου τους. Ήδη υπάλληλοι των εταιρειών διαχείρισης τηλεφωνούν άμεσα και κατευθείαν στους δανειολήπτες που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προτείνοντας ρυθμίσεις δανείων.
Ο νόμος που διέπει τη λειτουργία των εταιρειών διαχείρισης είναι ο νόμος 4354/2015. Αδειοδοτούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος και υπόκεινται θεωρητικά τουλάχιστον σε κανονισμούς και νόμους όπως τον Κώδικα Δεοντολογίας. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 5 του νόμου 4354/2015, οι εταιρείες διαχείρισης δεν δρουν ανεξέλεγκτα, αλλά υποχρεούνται να συμμορφώνονται με το νόμο 3758/2009 δηλαδή το νόμο για τις εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών, (απλά για να γίνει κατανοητό για τις εισπρακτικές εταιρείες, όπως ονομάζονταν παλαιότερα), δηλαδή όχι συνεχή τηλεφωνήματα στους δανειολήπτες, όχι ψυχολογική πίεση, όχι προσβλητική συμπεριφορά (βλέπε άρθρο 5 νόμου 3758/2009). Στην πραγματικότητα αυτοί οι όροι δεν τηρούνται πάντα, καθώς υπάρχουν δανειολήπτες που παραπονούνται για τέτοιου είδους συμπεριφορές για παράδειγμα υπάρχουν καθημερινά τηλεφωνήματα, αντί για ένα κάθε δεύτερη μέρα.
Οι εταιρείες διαχείρισης δανείων ουσιαστικά έχουν υπαλλήλους-στελέχη που τηλεφωνούν στους δανειολήπτες που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές και τους προτείνουν ρυθμίσεις των δανείων τους, ή τους τηλεφωνούν για να κάνουν κατάθεση ποσών. Υπάρχουν δανειολήπτες που με δική τους πρωτοβουλία επιθυμούν να έλθουν σε διαπραγμάτευση για το δάνειο τους καθώς θέλουν μια μακροπρόθεσμή, στέρεη λύση και όχι βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις όπως είναι το πρόγραμμα Γέφυρα που προσφέρει επιδότηση δόσης αλλά για διάστημα 9 μηνών, ή ρυθμίσεις λόγω της πανδημίας.
Και εδώ αρχίζει το μπέρδεμα για τους δανειολήπτες. Πού να απευθυνθούν; Σε κατάστημα τράπεζας, ή απευθείας στην εταιρεία διαχείρισης; Οι περισσότεροι απευθύνονται σε τραπεζικό κατάστημα, όπου ο υπάλληλος συνεννοείται με τον υπάλληλο της εταιρείας διαχείρισης και φυσικά δεν θα αφιερώσει χρόνο ή ενέργεια σε ένα δανειολήπτη που μπορεί να μην καταλαβαίνει πολλά, να μην έχει οικονομικές γνώσεις για να του εξηγήσει τους όρους της ρύθμισης. Τις περισσότερες φορές δεν γίνεται καν υποτυπώδης διαπραγμάτευση. Οι ρυθμίσεις είναι τύπου “take it or leave it” δηλαδή ή το δέχεσαι ή το αφήνεις, ή υπογράφεις, ή δεν γίνεται ρύθμιση.
Άλλες εταιρείες διαχείρισης προτείνουν τηλεφωνικά λύσεις ρύθμισης του δανείου χωρίς φυσικά και υπό την αιτία της πανδημίας να δέχονται κατ ιδίαν επικοινωνία, ή έστω τηλεδιάσκεψη. Δηλαδή η ρύθμιση της οικονομικής ζωής και της περιουσίας ενός προσώπου γίνεται από το τηλέφωνο με ένα άγνωστο άτομο και με το πλαίσιο take it or leave it. Οι υπάλληλοι των εταιρειών πιέζονται για να πετύχουν “στόχους” και θέλουν όπως-όπως και άμεσα να υπογραφεί μία δανειακή ρύθμιση. Εδώ μπαίνουν ζητήματα ελέγχου και οργάνωσης του προσωπικού των εταιρειών, όπου άλλες εταιρείες το πετυχαίνουν καλύτερα και άλλες όχι και τόσο.
Το ζήτημα όμως είναι αυτή η ρύθμιση να γίνει κατανοητή από το δανειολήπτη, να βρίσκεται στα πλαίσια των δυνατοτήτων του και κυρίως να τηρηθεί σε βάθος χρόνου. Παρατηρείται επίσης αποδεδειγμένα το φαινόμενο οι υπάλληλοι των εταιρειών να προτρέπουν τους δανειολήπτες να μην έχουν δικηγόρο, ή αν έχουν να διώξουν το νομικό τους σύμβουλο κατά την υπογραφή της ρύθμισης φοβούμενοι ότι ο δικηγόρος θα επηρεάσει αρνητικά το δανειολήπτη και δεν θα μπορέσουν να πάρουν την υπογραφή του και να δείξουν ότι πέτυχαν τη ρύθμιση ότι πέτυχαν το στόχο. Πριν υπογράψει οποιαδήποτε ρύθμιση δανείου, καλό είναι ο οφειλέτης να έχει κατανοήσει τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει. Οι δανειολήπτες που δεν επιθυμούν, ή δεν μπορούν για οικονομικούς λόγους να έχουν δικηγόρο μπορούν να απευθύνονται στα κέντρα ενημέρωσης και υποστήριξης δανειοληπτών της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους που παρέχουν δωρεάν συμβουλευτική σε οφειλέτες.
Ποιες είναι οι ρυθμίσεις που γίνονται και κυρίως το θέμα που απασχολεί τους δανειολήπτες, αν γίνονται διαγραφές οφειλών. Σε περιπτώσεις οφειλετών που δεν έχουν ακίνητη περιουσία, οι εταιρείες θέλουν να ξεμπερδεύουν άμεσα και κάνουν προτάσεις με τεράστια διαγραφή χρέους. Σε περιπτώσεις δανείων που υπάρχουν αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία το ενδεχόμενο διαγραφής εξαρτάται από το σχεδιασμό της κάθε εταιρείας. Από την εμπειρία στο χειρισμό υποθέσεων βλέπουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις διαγραφών και σημαντικών ποσών ακόμα και όταν υπάρχει ακίνητη περιουσία. Αληθινό παράδειγμα διαγραφής ποσού 35.000 ευρώ από συνολική οφειλή 62.000 ευρώ με μηνιαία δόση 148 ευρώ για δανειολήπτη με ακίνητο.
Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπως υποθέσεις τραπεζικών διαμεσολαβήσεων που δεν έγινε διαγραφή ούτε ενός ευρώ με την αιτιολογία της ύπαρξης αξιόλογης περιουσίας. Αληθινό παράδειγμα τραπεζικής διαμεσολάβησης για δάνειο 120.000 ευρώ με μηδενική διαγραφή παρόλη την καταβολή ποσού 60.000 ευρώ από το δανειολήπτη και άτοκη δόση 150 ευρώ μηνιαίως για τα πρώτα έτη με την αιτιολογία της μεγάλης ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Στις περιπτώσεις αυτές προσφέρεται μια βραχυπρόθεσμη λύση με προτεινόμενη βιώσιμη μηνιαία δόση. Στις τραπεζικές διαμεσολαβήσεις οι ισορροπίες μεταξύ των μερών είναι άνισες καθώς υπογράφονται ρυθμίσεις νομικού τύπου προσχώρησης με προδιατυπωμένους όρους και γίνεται διαπραγμάτευση μόνο των οικονομικών ποσών.
Και που καταλήγουμε ότι όλες οι εταιρείες διαχείρισης λειτουργούν λάθος και όλοι οι δανειολήπτες είναι καλοί; Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να γίνουν τέτοιες γενικεύσεις. Ασφαλώς και υπάρχουν στρατηγικοί κακοπληρωτές και ασφαλώς και υπάρχουν παραδείγματα εταιρειών διαχείρισης που τηρούν τους κανόνες λειτουργίας και έχουν οδηγήσει δανειολήπτες σε συμφέρουσες ρυθμίσεις και σε διατήρηση της περιουσίας τους. Άρα μεγάλος παράγοντας η τύχη και η συγκυρία για τους δανειολήπτες για το που βρίσκεται το δάνειό τους και τι οικονομικές προτάσεις κάνει η κάθε εταιρεία. Ποιες εναλλακτικές λύσεις έχει ένα δανειολήπτης εκτός της διαπραγμάτευσης; Ο πτωχευτικός νόμος που θα ισχύσει από 1/3/2021 για πρόσωπα με σύνολο περιουσίας άνω των 350.000 ευρώ και από 1/6/2021 για τα φυσικά πρόσωπα και νομικά πρόσωπα με σύνολο περιουσίας κάτω από 350.000 ευρώ παρέχει ολικές διαγραφές με αντιστάθμισμα την απώλεια περιουσίας. Εν τούτοις από 1/6/2021 θα λειτουργήσει και η πλατφόρμα για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών για το σύνολο των οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων σε τράπεζες, φορολογική αρχή και ασφαλιστικά ταμεία, με δυνατότητα ρύθμισης έως και 240 μηνιαίες δόσεις.
* Η κα Άννα Κορσάνου είναι Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
www.korsanou.gr
