Η Σύνοδος της Αστάνα που συγκαλείται με ρωσο-τουρκική πρωτοβουλία σήμερα Δευτέρα στην πρωτεύουσα του Καζακστάν (χώρας της τουρανικής ομοεθνίας, αλλά και με σοβιετικό παρελθόν) αποτελεί σημείο καμπής στην κρίση που μαστίζει την Συρία εδώ και έξι χρόνια – όμως ο αντίκτυπος δεν προβλέπεται να είναι απλώς περιφερειακός.
Το γεγονός ότι η Σύνοδος διοργανώνεται στην Αστάνα έρχεται να υπενθυμίσει την ολοένα και μεγαλύτερη σημασία που θα αποκτούν οι υποθέσεις της Κεντρικής Ασίας – περιοχής στην οποία κρίνονται σχέδια διηπειρωτικής ολοκλήρωσης όπως η Ευρασιατική Ένωση του Putin ή ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού του Xi Jinping. Άλλωστε η διαιώνιση της συριακής κρίσης μπορεί να ερμηνευθεί και ως ένας τρόπος να διαταραχθεί το σχέδιο του Νέου Δρόμου του Μεταξιού στην φυσική γεωγραφική του κατάληξη. Από αυτή την έννοια η Αστάνα αποτελεί τον συμβολικά καταλληλότερο τόπο για να φιλοξενηθεί η προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης στη Συρία.
Οι συμβολισμοί γίνονται πυκνότεροι από το γεγονός ότι η Σύνοδος διοργανώθηκε ερήμην της Ουάσιγκτον – αν και οι διοργανωτές, στο πρώτο τους “ρουσφέτι” προς την κυβέρνηση Trump, απηύθυναν πρόσκληση συμμετοχής στις ΗΠΑ, η οποία επισήμως κατέφθασε μόλις την Πέμπτη, τελευταία ημέρα πριν από την αποχώρηση της διοίκησης Obama. Πάντως, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της μεταβίβασης της εξουσίας, οι ΗΠΑ δεν θα εκπροσωπηθούν με ειδική αποστολή, παρά, ως παρατηρητής, με τον πρεσβευτή τους στην Αστάνα.
Υπενθυμίζεται ότι στη Σύνοδο συμμετέχει και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη συριακή κρίση Staffan de Mistura, ενώ οι αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Τουρκίας αποτελούνται από μικτά κλιμάκια των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας. Κυριότερη διαφορά σε σύγκριση με προηγούμενες προσπάθειες είναι το γεγονός ότι από την πλευρά της συριακής αντιπολίτευσης συμμετέχουν 14 οργανώσεις δια των στρατιωτικών τους διοικητών (με επικεφαλής τον Mohammed Alloush της Jaysh al-Islam) και όχι εξόριστων πολιτικών εκπροσώπων που περισσότερο αναφέρονται στις χώρες-σπόνσορές τους παρά στην τοπική πραγματικότητα.
Μόνη προϋπόθεση συμμετοχής είναι η τήρηση της εκεχειρίας που προέκυψε κατόπιν ρωσοτουρκικής πρωτοβουλίας τον Δεκέμβριο, ενώ οι χαρακτηρισμένες διεθνώς ως τρομοκρατικές οργανώσεις “Ισλαμικό Κράτος” και “Μέτωπο αλ Νούσρα” αποκλείονται εξ ορισμού.
Στόχος είναι η εμπέδωση σε πανεθνικό επίπεδο του μοντέλου των κατά τόπους συμφωνιών συμφιλίωσης που συνάπτει η Δαμασκός με τις δημογεροντίες περιοχών που έχουν ξεφύγει από την εξουσία της. Η ίδια η Ρωσία έχει εμπλακεί ιδιαίτερα σε αυτή την προσπάθεια λειτουργώντας Κέντρο Συμφιλίωσης στην αεροπορική της βάση στο Hmeimim.
Η στροφή στις επιλογές της Τουρκίας φαίνεται πως έχει κάνει τη διαδικασία αυτή ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς η Άγκυρα “πλοηγεί” αντάρτικες δυνάμεις υπό την προστασία της στην τήρηση της κατάπαυσης του πυρός. Άλλωστε και πολιτικά λέει πολλά η πρόσφατη τουρκική παραδοχή ότι οι “πραγματικότητες έχουν αλλάξει” και η απομάκρυνση του Asssad δεν μπορεί να τίθεται ως προϋπόθεση επίλυσης της κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση, το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι η επίδραση της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ επί της ένοπλης συριακής αντιπολίτευσης σχεδόν εκμηδενίζεται, ενώ αντίθετα οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνεπιχειρούν στη βόρεια Συρία με τις ρωσικές, που τους προσφέρουν αεροπορική υποστήριξη. (Γίνεται πάντως αντιληπτό ότι η Άγκυρα εγκαταλείπει, μετά από αλλεπάλληλες αποτυχίες, τον στόχο της κατάληψης της κατεχόμενης από τους τζιχαντιστές πόλης al-Bab και εναποθέτει αυτό τον στόχο στον συριακό κυβερνητικό στρατό. Παράλληλα, το νέο πολιτικό κλίμα διευκολύνει τη ρωσική αεροπορία να ζητήσει την χρήση του τουρκικού εναέριου χώρου από τα αεροσκάφη της που κατευθύνονται στη Συρία, ώστε να αποφεύγει μεγάλες παρακάμψεις).
Το κυριότερο ζήτημα πάντως είναι ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία έχουν το βλέμμα τους πρωτίστως στην Ουάσιγκτον του Trump και χρησιμοποιούν τη μεταξύ τους συνεργασία ως “μοχλό” για την αποκατάσταση της ευρύτερης συνεργασίας της κάθε μίας με την υπερατλαντική δύναμη. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov μίλησε ανοιχτά για την “ανειλικρίνεια” της κυβέρνησης Obama στις υποσχέσεις της προς τη Μόσχα για κοινή δράση κατά των τρομοκρατών, ενώ ο Τούρκος ομόλογός του Mevlut Cavusoglu μετέβη στην αμερικανική πρωτεύουσα για την ορκωμοσία του νέου προέδρου.
Παράλληλα, η Τεχεράνη, αρχικώς συνανάδοχος της τριμερούς πρωτοβουλίας με την Τουρκία και τη Ρωσία, κατήγγειλε την πρόκληση των ΗΠΑ στην Αστάνα και αμφισβητεί ανοιχτά (π.χ. μέσω των ημιεπίσημων Tehran Times) την ειλικρίνεια και την προβλεψιμότητα της ρωσικής στάσης.
*Του Κώστα Ράπτη, πηγή: capital.gr