Οι αγορές επιβράβευσαν την Ιταλία για την επανεκλογή του Σέρτζιο Ματαρέλα στην προεδρία της Δημοκρατίας με μια μείωση της απόδοσης του δεκαετούς ιταλικού ομολόγου κατά 5 μονάδες βάσης στο 1,3% και του spread με τους αντίστοιχους γερμανικούς τίτλους κατά 6,5 μονάδες βάσης. Όμως οι αγορές κοιτούν βραχυπρόθεσμα – το μεσομακροπρόθεσμο στοίχημα της Ιταλίας δεν έχει κριθεί.
Ο 80χρονος νυν πρόεδρος, που είχε ήδη νοικιάσει ιδιωτική κατοικία στη Ρώμη για να εγκαταλείψει το Κυρηνάλιο Μέγαρο, υπέκυψε με τα πολλά στις πιέσεις κομμάτων και περιφερειαρχών και τέθηκε “στη διάθεση της Ιταλίας” για άλλη μία επταετή θητεία, με αποτέλεσμα να αποσπάσει στην όγδοη κατά σειρά ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου 759 ψήφους επί συνόλου 1.005 εκλεκτόρων.
Υπενθυμίζεται ότι το εκλεκτορικό σώμα περιλαμβάνει τόσο τα μέλη των δύο σωμάτων του κοινοβουλίου όσο και αυτοδιοικητικούς, οι δε αλλεπάλληλες μυστικές ψηφοφορίες αποτελούν… πεδίο δόξης λαμπρόν για κάθε είδους “αντάρτες”, αλλά κάποτε και φίλους του χαβαλέ που δίνουν την προτίμησή τους σε καλλιτεχνικούς αστέρες κ.ο.κ. Η δε επανεκλογή προέδρου για δεύτερη θητεία είναι ασυνήθιστη με βάση τις ιταλικές παραδόσεις και υποδηλώνει βαθιά δυστοκία: Διόλου τυχαία, συνέβη για πρώτη φορά με τον προκάτοχο του Ματαρέλα, Τζόρτζιο Ναπολιτάνο.
Εν προκειμένω, ο Ματαρέλα αποτελούσε τον υποψήφιο που συγκέντρωνε σταθερά τις περισσότερες ψήφους μέσα στο χάος των πρώτων ψηφοφοριών, μολονότι ο ίδιος ήταν σαφής ότι δεν ενδιαφέρεται να παραμείνει στο Κυρηνάλιο. Εντέλει, όμως, αποδείχθηκε ότι αποτελούσε την μοναδική επιλογή στην οποία μπορούσε να ισορροπήσει το πολιτικό σύστημα.
Σε προηγούμενη φάση, πολύς λόγος γίνονταν για “προαγωγή” του πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι στην προεδρία, απ’ όπου με βάση της συνταγματικές του υπερεξουσίες θα επέβλεπε τη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής πορείας που δρομολόγησε η τεχνοκρατική κυβέρνησή του. Όμως, το σενάριο αυτό προσέκρουσε κυρίως στην αδυναμία των συγκυβερνώντων κομμάτων να φανταστούν μία βιώσιμη αυριανή κυβέρνηση, ώστε να μη χρειαστεί να πραγματοποιηθούν πρόωρες εκλογές. Αλλά αυτό ακριβώς αποτελεί δήλωση αδυναμίας του κατακερματισμένου ιταλικού πολιτικού συστήματος και μήνυμα απαισιοδοξίας ως προς τις δυνατότητές του να καθοδηγήσει τις μεταρρυθμίσεις, πρωτίστως θεσμικές και διοικητικές, που απαιτεί η μεταπανδημική ανάκαμψη.
Σε ένα ενδιάμεσο στάδιο, πολύς λόγος έγινε για την εκλογή για πρώτη φορά μίας γυναίκας στο ανώτατο αξίωμα, με βασική υποψήφια την επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Ελιζαμπέτα Μπελόνι. Όμως, ο πρώην πρωθυπουργός και επικεφαλής του μικρού κεντροαριστερού κόμματος Italia Viva, Ματέο Ρέντσι πολέμησε αυτήν την υποψηφιότητα ως “αντιθεσμική”, αντιπροτείνοντας τον πρώην πρόεδρο της Βουλής Πιερφεντινάντο Καζίνι, του οποίου το μικρό φιλελεύθερο κόμμα Civica Popolare φιλοδοξούσε προφανώς να απορροφήσει. Αλλά δεδομένων των υπόγειων καναλιών συνεννόησης που συνδέουν τον Ρέντσι με τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι πιθανότατα το παιχνίδι που παίχτηκε είχε περισσότερους ωφελούμενους.
Ο ακατάβλητος “Καβαλιέρε” πράγματι υπήρξε ο καθοριστικός παράγοντας για την επανεκλογή Ματαρέλα, την οποία προωθούσε από νωρίς, όντας προφανώς απρόθυμος, άπαξ και παρεμποδίστηκαν οι δικές του φιλοδοξίες για την προεδρία, να υποταχθεί σε έναν ισχυρό πρόεδρο σαν τον Ντράγκι. Και το παράδοξο της ιστορίας είναι ότι η λογική “οποιοσδήποτε εκτός του Μπερλουσκόνι”, που είναι τόσο προσφιλής αριστερότερα του κέντρου, διευκόλυνε ακριβώς τους σχεδιασμούς του πρώην πρωθυπουργού, οδηγώντας στη συμβιβαστική λύση Ματαρέλα.
Στον χώρο της λαϊκιστικής (ακρο)δεξιάς, σαφώς κερδισμένη βγαίνει η ηγέτιδα των Fratelli d’ Italia, Τζόρτζια Μελόνι, η οποία δεν στηρίζει την κυβέρνηση Ντράγκι και δεν υπερψήφισε τον Ματαρέλα, επιμένοντας σε μία επιλογή με σαφώς δεξιό προφίλ. Αναδεικνύεται έτσι σε μοναδικό πόλο αντιπολίτευσης και ενισχύει το προβάδισμά της στον ενδοπαραταξιακό ανταγωνισμό με τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος ελισσόμενος με διάφορους τρόπους επιχείρησε να γίνει ο kingmaker της προεδρικής εκλογής, χωρίς να τα καταφέρει. Τώρα, διεκδικεί τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης με την είσοδο στο υπουργικό συμβούλιο των αρχηγών των κομμάτων που τη στηρίζουν (όπως ο ίδιος), ώστε αυτή να αποκτήσει περισσότερο πολιτικά χαρακτηριστικά.
Εντέλει, το θρίλερ των οκτώ ψηφοφοριών αφήνει τον κυβερνητικό συνασπισμό με διαταραγμένες τις ισορροπίες του, με αποδεδειγμένη την αδυναμία των συγκυβερνώντων κομμάτων να εξεύρουν προωθητικές λύσεις και με ομολογημένο τον φόβο τους μπροστά στην αναμέτρηση με την κάλπη – που όμως ούτως ή άλλως δεν αργεί, διότι οι βουλευτικές εκλογές προβλέπεται κανονικά να διεξαχθούν το 2023.
