Πολύ καλή ταινία "Το τελευταίο σημείωμα"

Πολύ καλή η τελευταία ταινία του Παντελή Βούλγαρη, “Το τελευταίο σημείωμα” που έγραψε με την σύζυγό του συγγραφέα Ιωάννα Καρυστιάνη και παίζεται αυτή την εβδομάδα στο “Κολοσσαίον”, στο “Βακούρα” και στο “Ολύμπιον”.

Ελπιδοφόρα και η παρουσία πολλών νέων στην προβολή της, είτε ήταν μαθητές Λυκείου είτε από πολιτικές νεολαίες. Σημαίνει ότι θέλουν να μάθουν για την πρόσφατη ιστορία τους από τον μεγαλύτερο εν ζωή Έλληνα σκηνοθέτη, που επεξεργάστηκε το θέμα του με πολύ σεβασμό στους ήρωες, τους 200 της Καισαριανής, σε μία άρτια ταινία.

Απέδωσε με πειστικότατο τρόπο την ζωή των κρατουμένων στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου (επέλεξε το Ιτζεδίν των Χανίων), τις ανατριχιαστικές ανακρίσεις και τα βασανιστήρια. Ανέδειξε τον ηρωισμό, την νεανική φλόγα, την αγνότητα των ηρώων και σε αντίθεση την βάρβαρη συμπεριφορά των κατακτητών από τον δήθεν καλλιεργημένο διοικητή μέχρι τους στρατιώτες. Παρουσίασε όλη την γκάμα της βαρβαρότητάς τους από την δολοφονία των αμάχων, την σύλληψη των παιδιών, την αγριότητα έναντι των γέρων και των αναπήρων, το πλιάτσικο των περιουσιών, τον θαυμασμό για τις αρχαιότητες, με σκοπό την μεταφορά τους στο Βερολίνο. Και από την άλλη τονίστηκε ο ηρωισμός των κρατουμένων, η ανθεκτικότητα στα βασανιστήρια, οι αντιστασιακές πράξεις, όπως των μαγείρων που τροφοδοτούσαν με πληροφορίες ή του δεκατριάχρονου που έκλεβε γερμανικά πιστόλια, το ακατάβλητο του νεαρού Γλέζου, που ήθελε να τουφεκιστεί με τους 200 και της νεαρής αγαπημένης του κρατούμενου που υπέμενε τα βασανιστήρια, γιατί έκρυβε Εβραίους.

Και βέβαια στα πλεονεκτήματα της ταινίας είναι η επιλογή των ηρώων, του Ανδρέα Κωνσταντίνου με το καθάριο βλέμμα και το υψηλό (και συμβολικά) παράστημα σε αντιπαράθεση με τον διοικητή του στρατοπέδου (Αντρέ Χένικε), της αγνής ερωτευμένης Μελία Κράιλιγκ, του κομμουνιστή καθοδηγητή, που απέδιδε με αισθαντικότητα ο Τάσος Δήμας, του καχύποπτου συναγωνιστή Αινεία Σταμάτη. Εντυπώνονταν στην μνήμη εξαιρετικές σκηνές που προκαλούσαν αβίαστη συγκίνηση, όπως ο χορός και το τραγούδι των αγωνιστών, πριν από την εκτέλεσή τους, η πορεία των κρατουμένων προς το εκτελεστικό απόσπασμα, η στάση του Σουκατζίδη την στιγμή που του δινόταν η επιλογή της απελευθέρωσης ή στο γραφείο του διοικητή σε αντιπαράθεση με την μνηστή του που της μετέφραζε επίτηδες λάθος, για να μην την ταράξει και να μην προκαλέσει την συναίνεση εκ μέρους της στην γερμανική παγίδα. Πρέπει επίσης να μνημονευθεί η πολύ καλή μουσική υπόκρουση του Αλέξανδρου Βούλγαρη (The boy), που συνόδευε ταιριαστά συγκινητικές ή ηρωικές σκηνές του έργου.

Τέλος δεν θα υπεισέλθω στην αντιπαράθεση, αν το φιλμ τόνιζε ότι οι 200 του Χαιδαρίου ήταν κομμουνιστές, παρόλο που σε τέσσερεις σκηνές φαινόταν ότι ήταν, τουλάχιστον πολλοί από αυτούς και παρόλο που κι εγώ θα ήθελα μεγαλύτερη ευκρίνεια. Μένω στο ότι το έργο προσπάθησε να παρουσιάσει όλες τις ηρωικές πράξεις της Ελληνικής Αντίστασης, όπως επιχείρησα να πω, μέσα από ένα μόνο αξιομνημόνευτο ες αεί γεγονός, προκαλώντας συγκίνηση και χωρίς το έργο να χάσει σε δραματουργική δομή. Και καλό είναι να αποδοθούν τα εύσημα στον κύριο Βούλγαρη και την κυρία Καρυστιάνη, που είναι οι μόνοι που τόλμησαν να ασχοληθούν με ένα σημαντικό γεγονός της Ιστορίας του αριστερού κινήματος, για να θυμηθούν οι πιο μεγάλοι και να μάθουν οι νέοι ποιοι αντιστάθηκαν στην Κατοχή.