Ο πρωθυπουργός του Λιβάνου στις 2 Νοεμβρίου βρισκόταν στην Σαουδική Αραβία, στα πλαίσια επίσημου ταξιδιού, με πρόγραμμα να περάσει αμέσως μετά στις χώρες του Κόλπου, όπως το Μπαχρέιν, και τελικά να επιστρέψει στον Λίβανο. Στις 4 Νοεμβρίου ο Σαάντ Χαρίρι, μέσω μαγνητοσκοπημένου διαγγέλματος από την Σαουδαραβική τηλεόραση, ανακοίνωσε την παραίτησή του από την πρωθυπουργία του Λιβάνου, κατηγορώντας το Ιράν ότι θέλει να τον σκοτώσει. Ο πρόεδρος του Λιβάνου, Μισέλ Αούν, δεν έκανε δεκτή την παραίτηση. Η εκτίμηση που επικρατεί στον Λίβανο, μετά από αυτό το γεγονός, είναι ότι είτε ο Χαρίρι αποφάσισε να φέρει την χώρα σε πολιτικό αδιέξοδο –πιεζόμενος από τους Σαουδάραβες είτε ότι είναι επί της ουσίας αιχμάλωτος της κυβέρνησης του Ριάντ.
Η πολιτική κατάσταση στον Λίβανο
Στον Λίβανο, τα τελευταία χρόνια, υπήρχαν δύο βασικοί συνασπισμοί: ο ένας ήταν υπέρ της Συρίας και της στενής σχέσης με το Ιράν και ο άλλος εναντίον της Συρίας και υπέρ της συνεννόησης με την Σαουδική Αραβία. Οι κυρίαρχες φιγούρες των δύο σχηματισμών ήταν, για τον πρώτο, ο Μισέλ Αούν, που κατά βάση στηρίζεται από τους χριστιανούς και τους Σιίτες μουσουλμάνους του Λιβάνου (μεταξύ των οποίων και η Χεζμπολάχ), και για τον δεύτερο, ο Σαάντ Χαρίρι που στηρίζεται από τους Σουνίτες μουσουλμάνους.
Από τον Οκτώβριο του 2016 επήλθε συμβιβασμός μεταξύ των δύο και η εξουσία χωρίστηκε ως εξής, η προεδρία ανατέθηκε στον φιλοσύριο Μισέλ Αούν και η πρωθυπουργία στον Χαρίρι του φιλοσαουδαραβικού σχηματισμού. Από τότε μέχρι και πριν από 10 μέρες ο Λίβανος είχε μία από τις πιο σταθερές περιόδους της Ιστορίας του. Όλα αυτά όμως άλλαξαν μετά την απόφαση(;) του Σαάντ Χαρίρι να παραιτηθεί.
Ο πόλεμος στην Συρία επηρεάζει όλη την περιοχή
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις έχουν άμεση σχέση με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί λόγω του πολέμου στην Συρία που μαίνεται επί 7 χρόνια. Στο τέλος του πολέμου, το οποίο εκτιμάται πως πλησιάζει, οι Κούρδοι του Βορείου Ιράκ φαίνεται να στηρίζονται από τους Αμερικάνους, πράγμα που έχει οδηγήσει σε εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας. Η Συριακή αντιπολίτευση, για την οποία τόσος λόγος είχε γίνει στην αρχή, έχει εξαφανιστεί από το προσκήνιο. Ο Άσαντ έχει συμμαχήσει με τους Ρώσους και η Χεζμπολάχ του Λιβάνου έχει επίσης στείλει στρατό στο πλευρό του Άσαντ. Τέλος, ο ISIS μετά την πτώση του Χαλεπιού χάνει την μία πόλη μετά την άλλη. Ο ISIS γίνεται κοινά αποδεκτό πλέον ότι εξοπλιζόταν επί χρόνια από την Σαουδική Αραβία και με την ανοχή των Αμερικάνων, αφότου προέκυψε ως η κυρίαρχη δύναμη εναντίον της φιλοϊρανικής κυβέρνησης Άσαντ στην Συρία και της Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Όλες οι υπόλοιπες ομάδες της Συριακής αντιπολίτευσης που στηρίχθηκαν διεθνώς και εξοπλίστηκαν από του Αμερικάνους είτε απορροφήθηκαν από τον ISIS, είτε συμμάχησαν μαζί του, είτε διαλύθηκαν.
Ο ψυχρός πόλεμος της Μέσης Ανατολής
Σήμερα οι δύο βασικοί «παίκτες» στην περιοχή φαίνεται να είναι από την μία το Ιράν και οι συν αυτώ (η κυβέρνηση Άσαντ στην Συρία και η Χεζμπολάχ) οι οποίοι ονομάζουν εαυτούς «άξονα της αντίστασης» –ενάντια στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ. Από την άλλη, η Σαουδική Αραβία μαζί με όλα τα κρατίδια του Κόλπου που διαθέτουν την στήριξη των ΗΠΑ. Οι εξελίξεις στο μέτωπο της Συρίας οδήγησαν τους τελευταίους 6 μήνες σε μία επιθετική στάση των Σαούντ στη Σαουδική Αραβία. Το καλοκαίρι που μας πέρασε άλλαξε ο πρίγκιπας διάδοχος και προωθήθηκε ο 32χρονος Μωχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος έχει τις καλύτερες σχέσεις με τους Αμερικάνους. Στις 6 Ιουνίου με την επίσκεψη Τραμπ υπογράφηκε συμφωνία εξοπλισμών ύψους 110 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τις ΗΠΑ, και τον ίδιο μήνα η Σαουδική Αραβία έκλεισε τα σύνορά της με το Κατάρ, επειδή το τελευταίο έφτασε κοντά στο να κλείσει εμπορική συμφωνία με το Ιράν.
Εκτιμάται ότι η Σαουδική Αραβία, μέσω της παραίτησης Χαρίρι, πιθανόν πιέζει τον Λίβανο και το Ιράν προκειμένου να συμπεριφερθούν βεβιασμένα και να προξενήσουν μια νέα σύρραξη δι’ αντιπροσώπων. Αυτή τη φορά είτε μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ είτε μεταξύ των ΗΠΑ του Τραμπ και του Ιράν.
Στο ίδιο μήκος κύματος αλλά από διαφορετική αφετηρία ο Γ.Γ. της Χεζμπολάχ, Χασσάν Νασράλα, πριν από μήνες ανέφερε ότι «ο άξονας της αντίστασης», στον οποίο η Χεζμπολάχ συμμετέχει, νίκησε μεν αλλά τώρα θα υποστεί το κόστος τής νίκης. Η ήττα έχει ξεκάθαρο τίμημα, αλλά και η νίκη έχει τίμημα επειδή οι ηττημένοι θα προσπαθήσουν, είτε να περιορίσουν τα οφέλη των νικητών είτε να επανέλθουν με δεύτερο γύρο πολεμικής αναμέτρησης.
Έκρυθμη κατάσταση στην περιοχή
Όλα αυτά δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι ο πόλεμος είναι προ των πυλών. Η Χεζμπολάχ είναι πολύ έμπειρη οργάνωση για να πέσει εύκολα σε μία τέτοια παγίδα. Το Ισραήλ αντιλαμβάνεται ότι η Χεζμπολάχ είναι πολύ δυνατότερη από την τελευταία μεταξύ τους αναμέτρηση, το 2006. Τέλος, η δημοτικότητα του Τραμπ είναι στο ναδίρ και ο ίδιος φαίνεται αρκετά ανεύθυνος, ώστε να παίξει το πολεμικό χαρτί προκειμένου να επανεκλεγεί. Ωστόσο μετά το στραπάτσο του Ιράκ την προηγούμενη δεκαετία, η αμερικάνικη κοινωνία δεν είναι σε κατάσταση να υποστηρίξει μία νέα ευρείας κλίμακας πολεμική αναμέτρηση.
Το σίγουρο είναι ότι η κατάσταση στην Μέση Ανατολή είναι πολύ σοβαρή. Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις άλλωστε, οι ΗΠΑ έχουν αρνηθεί να πάρουν ξεκάθαρη θέση, ενώ η Χεζμπολάχ μιλά ξεκάθαρα για «απαγωγή» του πρωθυπουργού του Λιβάνου και de facto κήρυξη πολέμου από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας. Από την στιγμή όμως που ο Λίβανος και η Σαουδική Αραβία δεν έχουν κοινά σύνορα, αυτό από μόνο του δεν μπορεί να σημαίνει πραγματική σύγκρουση, τουλάχιστον σε χερσαίο επίπεδο.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε κομβικό σημείο σε σχέση με την Μ. Ανατολή. Αφού ένας εμφύλιος, όπως αυτός της Συρίας, επηρέασε την κατάσταση της χώρας σε μεγάλο βαθμό, είναι προφανές ότι μια σύρραξη μεταξύ κρατών στην περιοχή, που σίγουρα θα εμπλακεί και η Τουρκία, θα οδηγήσει σε κατακλυσμιαίες εξελίξεις και η χώρα μας δεν θα μπορέσει να τις αποφύγει σε ένα βαθμό. Ας μην ξεχνάμε, δε, πως ότι είμαστε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και έχουμε αμερικάνικες βάσεις. Μπορεί οι κυβερνήσεις και οι δημοσιολόγοι να υποστηρίζουν ότι είμαστε, επί της ουσίας, πάντα …αθώοι σε ό,τι συμμετέχουμε στα πλαίσια των συμμαχιών μας, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να μην το βλέπει ακριβώς έτσι.
*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός
**Πηγή: Σταμάτης Ρήγας, imerodromos.gr