«Ο Πόντος εσταυρώθη. Τετέλεσται»
Λεωνίδας Ιασονίδης, 24 Απριλίου, 1922
«Ο Βυζαντινός Ελληνισμός, ακοίμητος φρουρός του Παγκοσμίου Πολιτισμού, με τον έναν οφθαλμόν, την Κωνσταντινούπολιν, έβλεπε τη Δύσιν, και με τον άλλον οφθαλμόν, την Τραπεζούντα, έβλεπεν όλη την Ανατολήν».
Η ιστορία δεν κάνει άλματα. Είναι μία συνεχής πορεία, μια εξέλιξη του ανθρώπινου δράματος μέσα στο χώρο και το χρόνο. Ως εκ τούτου, δεν έχουμε το δικαίωμα να διαγράφουμε – βάσει των δικών μας ιδεολογιών ή προκαταλήψεων – καμία ιστορική περίοδο. Εκεί, ακριβώς, ανθεί η προπαγάνδα, η οποία πάντοτε κοντράρεται με την παράδοση, και να ξεκαθαρίσουμε εδώ, ότι άλλο παράδοση κι άλλο συντήρηση…
Δεν έχω Ποντιακές ή Μικρασιατικές ρίζες. Όμως, έχω πολλούς συγγενείς εξ αίματος, οι οποίοι συγγένεψαν με Έλληνες 2ης γενιάς από τις Αλησμόνητες Πατρίδες. Έχω ακούσματα από γιαγιάδες και παππούδες που βίωσαν τη λαίλαπα της γενοκτονίας και του αφανισμού. Έχω φίλους των γονιών μου οι οποίοι, είναι παιδιά αυτών των ξεριζωμένων Ελλήνων. Μα, πάνω απ’ όλα, μέσα στην καρδιά μου, κρατάω το λόγο του πατέρα μου, όταν έφηβη του είπα, ότι διάλεξα θέμα για την έκθεση ιδεών στο λύκειο, το οδοιπορικό της καρδιάς και του νου στις Αλησμόνητες Πατρίδες. Μου είπε: «Ένα να θυμάσαι, η μνήμη δεν αρχειοθετείται, είναι θέμα ιστορίας…»
Η ιστορία, λοιπόν, είναι το πιο επικίνδυνο προϊόν της διανόησης κι έχει τη δυνατότητα να γεννάει αναμνήσεις, να ερεθίζει παλιές πληγές, να προκαλεί όνειρα και να κάνει ένα έθνος υπερήφανο ή καθόλου υπερήφανο…
Η ιστορία δια στόματος Πωλ Βαλερύ λέει: «Δουλεύω για κάποιον που θα’ρθει μετά».
Η Γενοκτονία των Ελλήνων στον Μικρασιατικό Πόντο, όπως και εν γένει η γενοκτονία των Ελληνικών πληθυσμών από τον Τουρκικό Εθνικισμό, αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα πλέον “επικίνδυνα” ζητήματα της Νεοελληνικής Ιστοριογραφίας. Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους επιχειρήθηκε η αποσιώπηση των τραγικών γεγονότων, η απώθηση της τραυματικής εμπειρίας, η απόκρυψη του κόστους της ήττας, ο εξωραϊσμός του Τουρκικού Εθνικισμού. Είναι ακατανόητο το γεγονός ότι, κάποια στιγμή στην Ελλάδα που προέκυψε από το ’22 – επελέγη η πολιτική της σιωπής των αμνών… και της λήθης… Η ένταση του Διχασμού, που “έκοψε” το Ελληνικό Έθνος στα δύο, οι ενοχές για την ανορθολογική διαχείριση της Μικρασιατικής πρόκλησης και ο κυνικός επαναπροσδιορισμός των νέων διεθνών προσανατολισμών της χώρας, προκάλεσαν την πολιτική της σιωπής και της λήθης.
Στις 8 Μαΐου του 1914, ο υπουργός Εσωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Μεχμέτ Ταλαάτ, εμπνεύστηκε τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Σε σύσκεψη που είχε με τους συνεργάτες του, έδωσε τις εξής εντολές: «Οι αρχές να μη δείχνουν κανένα έλεος για τους Χριστιανούς». Ήταν η αρχή του τέλους για τον Πόντο, την πανέμορφη παράλια περιοχή της Καππαδοκίας, στη βόρεια ακτή της Μ. Ασίας, στην οποία, τον 6ο π.Χ αιώνα, Έλληνες άποικοι, ίδρυσαν τις πόλεις Σινώπη, Αμισό, Κοτύωρα, Κερασούντα, Τραπεζούντα.
Από τον 6ο π.Χ αιώνα, μέχρι και την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου το 1922, ο Πόντος γνώρισε περιόδους δόξας και οικονομικής ευμάρειας, αλλά και δεινά από τις επιδρομές των Αράβων και των Σελτζουκιδών Τούρκων. Η περιοχή ανέδειξε μεγάλες βυζαντινές οικογένειες, όπως των Κομνηνών, των Γαβράδων, των Καραμάνων, των Ταρωνιτών κ.α.
Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η οικονομική κατάσταση του πληθυσμού ήταν πολύ ανθηρή και ο Ελληνισμός είχε παρουσιάσει εντυπωσιακή αύξηση (από 260.000 το 1865 έφτασε τις 330.000 μέσα σε λίγα χρόνια, χωρίς να υπολογίζονται όσοι έχασαν τη γλώσσα τους, αλλά διατήρησαν την εθνική τους υπόσταση και συνείδηση).
Κι ενώ η οικονομική και πληθυσμιακή άνοδος των Ελλήνων του Πόντου συνεχιζόταν, η είσοδος της Τουρκίας στον Α! Παγκόσμιο Πόλεμο της έδωσε την ευκαιρία να υλοποιήσει τα σχέδια της για των αφανισμό του Ποντιακού Ελληνισμού και αποτέλεσε την αφετηρία του ξεριζώματος. Εξαπολύθηκαν συστηματικοί και οργανωμένοι διωγμοί. Ακολούθησαν εμπρησμοί χωριών, σφαγές, ανασκαφές κοιμητηρίων, λεηλασίες περιουσιών, βιασμοί γυναικών, δολοφονίες, κάτω από την οργανωμένη καθοδήγηση του επίσημου Οθωμανικού Κράτους κι όλα αυτά, με την ευχέρεια της “νομιμοποίησης” που έδωσε στην Τουρκία η συμμαχία της με τη Γερμανία.
Στις 15 Μαΐου του 1914, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έκλεισε τις εκκλησίες και τα σχολεία και κατήγγειλε τα γεγονότα στις Μεγάλες Δυνάμεις. Δεν πέτυχε απολύτως τίποτα. Οι Μεγάλες δυνάμεις κώφευαν ηθελημένα.
Στις 20 Ιουλίου του 1914, η Τουρκία κήρυξε υποχρεωτική στράτευση όλων των εθνών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Πόντιοι αρνήθηκαν να πολεμήσουν εναντίον της Ελλάδας. Θεωρήθηκαν λιποτάκτες και καταδικάζονταν σε θάνατο. Όσοι δεν δολοφονήθηκαν, εστάλησαν στα τάγματα εργασίας. Ακολούθησαν οι εκτοπίσεις και οι απελάσεις (κατά τους μετριότερους υπολογισμούς, ο αριθμός των εκτοπισμένων αγγίζει τις 235.000, ενώ 80.000 κατέφυγαν στη Ρωσία).
Το 1923 υπεγράφη η Συνθήκη της Λοζάννης, την οποία το Τουρκικό κράτος ουδόλως σεβάστηκε. Πριν προλάβει να στεγνώσει το μελάνι από την υπογραφή, οι Τούρκοι έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία (όσα δεν είχαν καταστρέψει) και απαγόρευσαν τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας. Τα Ελληνόπουλα στάλθηκαν να φοιτήσουν σε τουρκικά σχολεία.
-Από το 1914 έως το 1922, οι Νεότουρκοι έσφαξαν 353.000 Έλληνες από τον Πόντο.
-Το 1928 έκαψαν τα Ταταύλα και τα βάφτισαν με το τουρκικό όνομα Κουρτουλούς.
-Το 1930 απαγόρευσαν την άσκηση πολλών επαγγελμάτων στους Έλληνες, για να εμποδίσουν την οικονομική τους πρόοδο.
-Το 1942 συμμαχούν με τη Γερμανία και επινοούν – για μία ακόμη φορά – για τους Έλληνες τα τάγματα εργασίας, με τις ευλογίες των Γερμανών.
-Το 1942, επίσης, επιβάλλουν τον Κεφαλικό Φόρο Περιουσίας, το Βαρλίκι και όσοι δεν μπορούσαν να τον πληρώσουν, τους έστελναν στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.
-Το 1955 προχώρησαν στην λεηλασία των περιουσιών των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολής, κάτω από την οργανωμένη καθοδήγηση του επίσημου Τουρκικού κράτους, του πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές (το όνομά του το πήρε από τον Μαίανδρο ποταμό, όταν το 1919 μπήκε στο Αϊδινί, επικεφαλής μιας ομάδας Τσετών και έσφαξε τους προσκόπους και τους υπόλοιπους τους έπνιξε στον Μαίανδρο, κάτω από τις ευλογίες των Ιταλών οι οποίοι, είχαν τα σύνορά τους εκεί).
-Το 1964 το έργο του αφανισμού του Ελληνισμού ολοκληρώθηκε με τις απελάσεις των Ελλήνων της Πόλης, με απάνθρωπες, συνοπτικές διαδικασίες.
Τί να θυμηθεί κανείς, τί να ξεχάσει από την Τουρκική-Εθνικιστική πολιτική απέναντι στον Ελληνισμό από εκείνη, τη μαύρη Τρίτη στις 29 Μαΐου του 1453 μέχρι και τις μέρες μας.
Ένα είναι βέβαιο ό,τι η εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου υπήρξε ηθελημένη, προσχεδιασμένη, μεθοδευμένη και συστηματική, σύμφωνα με την απόφαση που είχαν λάβει οι Νεότουρκοι στο συνέδριό τους το 1911 και η οποία έλεγε: «Η Τουρκία πρέπει να γίνει Μωαμεθανική χώρα… Η ύπαρξη της Αυτοκρατορίας εξαρτάται από τη δύναμη του Νεοτουρκικού κόμματος και από τη συντριβή όλων των ανταγωνιστικών σ’ αυτό ιδεολογιών… Οι εθνότητες είναι αμελητέες ποσότητες!»
Η 19η Μαΐου δεν είναι απλά Ημέρα Μνήμης, είναι η φωνή που ραπίζει τη σιωπή και τη λήθη της ιστορίας για ένα έγκλημα, για το οποίο, δεν υπάρχει παραγραφή!
