Το αρνητικό μόριο που σημαδεύει την εθνική μας επέτειο της 28ης Οκτωβρίου έχει προκύψει, από το δίστηλο της πρώτης σελίδας της εφημερίδας Ελληνικό Μέλλον την 30ή Οκτωβρίου 1940. Από τη δημοσιογραφική περιγραφή των συνθημάτων του Αθηναϊκού Λαού στις διαδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου 1940, με τις οποίες στηρίχτηκε από το λαϊκό παράγοντα άρνηση του τελεσιγράφου του Μουσολίνι
Αποτελεί την επιτομή του “ηρωικού πνεύματος αντίστασης” που διατρέχει ως συστατικό τον πολιτισμό του ελληνικού λαού από αρχαιοτάτων χρόνων, όπως εύστοχα καταγράφει ο Νίκος Σβορώνος.
Οι διαδηλώσεις του “ΟΧΙ” ήσαν λαϊκές εκδηλώσεις που ξέσπασαν αυθόρμητα χωρίς κινητοποίηση από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου το οποίο και πρακτικά καταλύουν.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 τις δυνάμεις του Άξονα πολεμούσαν δύο κράτη στη γη η Μεγάλη Βρετανία και η μικρή Ελλάδα. Η πρώτη με τη βοήθεια της Αμερικής. Η δεύτερη χωρίς τη βοήθεια ούτε της Αμερικής, ούτε της Αγγλίας. Μέχρι τον Οκτώβρη του 1940 είχε καταληφθεί όλη η Ευρώπη από τους Γερμανούς, και η πανίσχυρη Γαλλία, ενώ οι Ιταλοί το καλοκαίρι του 1940 παρά λίγο να διώξουν τους Εγγλέζους από την Αίγυπτο. Η αντιμετώπιση της ιταλικής εισβολής από τις ελληνικές δυνάμεις είχε παγκόσμιο αντίκτυπο. Το περιοδικό “LIFE” θα κυκλοφορήσει με εξώφυλλο έναν τσολιά να σαλπίζει , ενώ στον “Πολίτη Κέην” του Όρσον Ουέλες, θα δούμε να τυπώνεται ως ορόσημο της εποχής, εφημερίδα που αναγγέλλει την κατάληψη της Κορυτσάς από τις ελληνικές δυνάμεις.
Ο πόλεμος βρήκε την Ελλάδα με ελλιπή υλικοτεχνική στρατιωτική υποδομή, με πρωτόγονη αεροπορία, χάρη στους αγγλοαμερικάνους και χωρίς τεθωρακισμένα,με πανάκριβη οχύρωση στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και όχι στην Ελληνοαλβανική που ξέσπασε ο πόλεμος, ανώμαλο πολιτικό περιβάλλον και σχέσεις ανηλεούς ανταγωνισμού ανάμεσα στα πρόσωπα της στρατιωτικής ιεραρχίας. Ο πρωταγωνιστής του έπους της Αλβανίας είναι ο πεινασμένος και κρυόπληκτος Έλληνας φαντάρος, που ανέπτυξε πρωτοβουλία και απίστευτο ηρωισμό απέναντι σε ένα απόλυτα αξιόμαχο αντίπαλο. Στο ορεινό περιβάλλον η επικράτηση της ελληνικής ομάδας πεζικού, της διμοιρίας , του λόχου απέναντι στους αντίστοιχους ιταλικούς, έφεραν τεράστια προβλήματα τη στήριξη των μεγάλων στρατιωτικών μονάδων και ώθησαν τους ελληνικούς αντεπιθετικούς ελιγμούς. Ο Ελληνικός Στρατός της εποχής έχει χαρακτηρισθεί ως το “απόσπασμα της κοινωνίας στο μέτωπο” αφού τα Ελληνικά Συντάγματα αποτελούνταν κυρίως από συντοπίτες και μακρινούς συγγενείς ενώ οι μικρές μονάδες είχαν επικεφαλής τους γραμματιζούμενους της κοινωνίας έφεδρους αξιωματικούς. Τους δασκάλους, γεωπόνους, καθηγητές, δικηγόρους, καθηγητές που έστησαν στα πόδια της την ελληνική κοινωνία ηθικά και πολιτιστικά στα πολύ δύσκολα χρόνια από το 1922 ως το 1940. Η κοινωνία των μετόπισθεν ήξερε ότι οι άντρες που πολεμούσαν ήταν σε καλά χέρια, με τους δικούς τους. Η κοινωνία των πρόσω ήξερε ότι πίσω υπήρχε μια κατσίκα και μία κότα, τουλάχιστο, και ότι οι γονείς , η οικογένεια, ήταν με τους γονείς και την οικογένεια του συμπολεμιστή συντρόφου.
Οι παππούδες μας πολέμησαν κυρίως με τα στοιχεία της φύσης. Περισσότερες απώλειες είχαμε από κρυοπαγήματα παρά από σφαίρες και βόμβες. Και οι ανάπηροι της Αλβανίας θα είναι εκείνοι που θα συγκροτήσουν το μεγάλο αναπηρικό κίνημα, επί Κατοχής και μετά τον εμφύλιο, ένα κίνημα διεκδικητικό όπου οι τραυματίες του πολέμου ζητούσαν το μερίδιο στη ζωή.
Η πολεμική προσπάθεια του Ελληνικού Λαού ενέπνευσε τη λαϊκή και λόγια τέχνη. Από το Σακελλάριο έως το Μπαγιαντέρα, από τον Ευγένιο Σπαθάρη έως την Άννα Καλουτά. Είναι χιλιοτραγουδισμένη, από τη Βέμπο , μέχρι τον Παπασιδέρη και τον Τούντα.
Από πλευράς στρατιωτικής ιστορίας υπάρχουν ακόμα ανεξήγητα και σκοτεινά σημεία στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Η μεγάλη απογοήτευση είναι ότι οι ηρωικοί στρατιωτικοί ηγήτορες της πολεμικής προσπάθειας κατέληξαν οι Κουίσλιγκς των κατακτητών. Η φουστανέλα και το τσαρούχι των βαλκανικών πολέμων και του ‘40 κατέληξαν το μισητό σύμβολο των γερμανοτσολιάδων.
Δεν θα μιλήσουμε σήμερα ούτε για την αντίσταση, ούτε για την Κατοχή, ούτε για τον Εμφύλιο. Δεν θα μιλήσουμε για τις βαρειές συνέπειες που είχε η αντιφασιστική, πατριωτική προσπάθεια του Ελληνικού Λαού. Δεν θα μιλήσουμε για τη ρεβάνς που πήραν οι δωσίλογοι και οι συνεργάτες νεόπλουτοι μετά την απελευθέρωση. Έχουμε άλλες ώρες.
Σήμερα είναι ημέρα ανάτασης. Όπως και αυτή η εθνική επέτειος που από την 28η Οκτωβρίου 1941 και μετά, επιβλήθηκε από τα κάτω ως εθνική εορτή. Ήταν αντιστασιακή απαίτηση του Λαϊκού Κινήματος. Και παρά το ξέπλυμα του δωσιλογισμού στο οποίο μετεμφυλιακά προσπάθησαν να τη μετατρέψουν θα είναι πάντα η ημέρα που ξέσπασε η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε.
Στη μαγιά του έπους στήθηκε το ΕΑΜ και η Εθνική Αντίσταση.
Την μεγάλη αυτή ημέρα που ανήκει στους πατεράδες μας και τους παππούδες μας δεν τη χαρίζουμε σε κανένα. Την τιμάμε και την γιορτάζουμε. Τη γιορτάζουμε με τα μεγάλα “ΟΧΙ” που πρέπει να πούμε σήμερα.
Σήμερα δεν μας επιτίθενται τανκς και αεροπλάνα, ή σιδερόφραχτες στρατιές. Ο εχθρός δεν έχει για σημαία του τη σβάστικα. Σήμερα μας έχει καταλάβει ο ευρωατλαντισμός και η τραπεζοκρατία. Οι μέθοδοι και οι στόχοι είναι εξίσου απεχθείς και βάρβαροι με εκείνους του Ναζισμού.
Είναι η ώρα να πούμε και εμείς το δικό μας ΟΧΙ.
