Η προεκλογική περίοδος του Β’ γύρου των λεγόμενων προεδρικών «εκλογών» στην Ουκρανία έκλεισε επίσημα τα μεσάνυχτα της Παρασκευής προς Σάββατο και, πλέον, έχει μείνει μόνο η διαδικασία της ψηφοφορίας της Κυριακής 21/4, ώστε να μάθουμε εάν ο απερχόμενος «Πρόεδρος» Πετρό Ποροσένκο θα διατηρήσει τον θώκο του για άλλα 5 χρόνια ή θα τον διαδεχθεί ο Βλαντίμιρ (ή Βολοντίμιρ, στα Ουκρανικά) Ζελένσκι, ήδη διάσημος κωμικός ηθοποιός και, πλέον, ανερχόμενος «αστέρας» της ουκρανικής πολιτικής σκηνής.
Εάν τα πράγματα εξελιχθούν ομαλά (και θα εξηγήσουμε πιο κάτω γιατί το λέμε αυτό), ο Ζελένσκι αναμένεται να καταγάγει μια θριαμβευτική νίκη έναντι του Ποροσένκο, αφού οι τελευταίες σφυγμομετρήσεις που δημοσιεύθηκαν το βράδυ της Παρασκευής (19/4) του έδιναν ποσοστό άνω του 72%, όταν ο αντίπαλός του μόλις και μετά βίας έφτανε το 25%.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυσή μας, θεωρούμε χρέος μας να εξηγήσουμε για άλλη μία φορά, ότι η λέξη «εκλογές», όπως και οι λέξεις που σημαίνουν διάφορα κρατικά αξιώματα («Πρόεδρος», «πρωθυπουργός» κτλ.) τίθενται εντός εισαγωγικών, καθώς οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία συμβαίνει στην Ουκρανία μετά το νεοναζιστικής-νεοφιλελεύθερης έμπνευσης πραξικόπημα της 22ης Φεβρουαρίου 2014, κατά την αντίληψη του γράφοντος στερείται κάθε νομιμοποίησης, όπως πχ συμβαίνει αντίστοιχα με τα κατεχόμενα του βορείου τμήματος της Κύπρου μετά τον «Αττίλα-2», τον Ιούλιο του 1974.
Οι τρεις εβδομάδες που μεσολάβησαν από την διεξαγωγή του Α’ γύρου των προεδρικών «εκλογών» χαρακτηρίστηκαν από παντελή έλλειψη ουσιαστικού πολιτικού διαλόγου για τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν τον ουκρανικό λαό. Οι δύο ανθυποψήφιοι εξάντλησαν την προεκλογική ρητορική τους σε αλληλοκατηγορίες, επικοινωνιακά τρικ και, σε αρκετές περιπτώσεις, «χτυπήματα κάτω από τη ζώνη», αποφεύγοντας επιμελώς να θίξουν ζητήματα όπως το τι μέλλει γενέσθαι με τον πόλεμο στο Ντονμπάς, ποια θα είναι η μελλοντική σχέση της Ουκρανίας με την Κριμαία (αφού κάθε προσπάθεια να πειστεί ο οποιοσδήποτε ότι η περιοχή θα επιστρέψει καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην Ουκρανία φαντάζει ολοένα και πιο γελοία), τι θα γίνει με τη διέλευση ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου από το έδαφος της χώρας, πώς θα λυθούν τα τεράστια οικονομικά προβλήματα των πολιτών κοκ.
Αντίθετα, τόσο ο απερχόμενος «Πρόεδρος» Ποροσένκο, όσο και ο διαφαινόμενος «διάδοχός» του Ζελένσκι εξάντλησαν την επιχειρηματολογία τους στη «μαύρη προπαγάνδα» ο ένας εναντίον του άλλου. Όπως εύστοχα χαρακτήρισε την κατάσταση αυτή η εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα, επρόκειτο μάλλον για «λασπομαχία» και όχι για προεκλογικό αγώνα… Ο μεν Ποροσένκο κατηγορούσε όλο το προηγούμενο διάστημα τον Ζελένσκι ως «άπειρο» και «ανίκανο» ως πολιτικό, αλλά και ως «ναρκομανή» και «πιόνι του Κολομόισκι». Να υπενθυμίσουμε, ότι ο Ίγκορ Κολομόισκι (περί αυτού ο λόγος) είναι Ουκρανός ολιγάρχης με εβραϊκές ρίζες (ο Ζελένσκι, εν παρόδω, επίσης έχει εβραϊκή καταγωγή) και θανάσιμος εχθρός το Ποροσένκο σε επιχειρηματικό και πολιτικό επίπεδο. Εδώ και μερικά χρόνια ζει «αυτοεξόριστος» στην Ελβετία, απ’ όπου συντονίζει τις επιχειρήσεις του, ενώ είναι κάτοχος τριών, τουλάχιστον, διαβατηρίων, ουκρανικού, ισραηλινού και… κυπριακού!
Ο Ζελένσκι, με τη σειρά του, κατηγορεί τον Ποροσένκο ως, «αλκοολικό», «διεφθαρμένο» και ως τον «Πρόεδρο» που ευθύνεται για την κατηφόρα που έχει πάρει το ουκρανικό κράτος σε όλα τα επίπεδα τα τελευταία χρόνια. Διακηρύσσει ότι ο αντίπαλός του είχε 5 ολόκληρα χρόνια για να αποδείξει ότι μπορεί να κυβερνήσει τη χώρα, αλλά απέτυχε παταγωδώς. Έχει δηλώσει, μεταξύ άλλων, ότι το 2014 και το 2015 είχε στηρίξει και ψηφίσει τον Ποροσένκο και το κόμμα του, αλλά έχει μετανιώσει γι’ αυτή του την επιλογή. Ωστόσο, όσες φορές βρέθηκε απέναντι στους εκπροσώπους του Τύπου και ρωτήθηκε για τις θέσεις του γύρω από τα φλέγοντα ζητήματα που αναφέραμε και πιο πάνω, οι απαντήσεις που έδωσε ήταν από ελάχιστα πειστικές έως απογοητευτικές, τουλάχιστον για όσους/-ες περίμεναν ότι η έλευσή του στο «ύπατο αξίωμα» της χώρας θα φέρει κάτι καινούργιο και ρηξικέλευθο. Το χειρότερο απ’ όλα, ήταν ότι ο Βλαντίμιρ Ζελένσκι επί της ουσίας δεν είπε τίποτε το διαφορετικό από αυτά που διακηρύσσει και προσπαθεί να κάνει πράξη την τελευταία πενταετία ο αντίπαλός του Πετρό Ποροσένκο, ειδικά μάλιστα στα ζητήματα του πολέμου στο Ντονμπάς και τις σχέσεις με τη Ρωσία, εκεί που η διάθεση του ουκρανικού λαού βρίσκεται σε πλήρη διάσταση και αντίθεση με την πολεμοχαρή στάση των συστημικών πολιτικών της χώρας.
Το γελοίον του πράγματος, βεβαίως, είναι ότι και οι δύο «υποψήφιοι» έχουν μάλλον… δίκιο, όταν κατηγορούν ο ένας τον άλλον!!! Ο μεν Ζελένσκι είναι «και στις πέτρες» γνωστό ότι αποτελεί «άνθρωπο του Κολομόισκι», αφού όλη του η καριέρα μέχρι σήμερα, καλλιτεχνική και πολιτική, συνδέεται άμεσα με τον συγκεκριμένο Ουκρανό ολιγάρχη. Από τα κανάλια του Κολομόισκι έγινε γνωστός με την δημιουργική ομάδα «Studio Kvartal 95» και το τηλεοπτικό σίριαλ «Ο υπηρέτης του λαού», όπου υποδύεται έναν… «φτωχό πλην τίμιο» δάσκαλο, τον Βασίλι Γκολομπορόντκο, που μέσα από μια αλληλουχία συμπτώσεων βρίσκεται να καταλαμβάνει το προεδρικό αξίωμα της Ουκρανίας. Και είναι γεγονός, ότι σε πολλούς Ουκρανούς πολίτες είναι δύσκολο, ενίοτε, να ξεχωρίσουν εάν απέναντί τους βρίσκεται ο «πραγματικός» Βλαντίμιρ Ζελένσκι ή ο ήρωας που υποδύεται στο τηλεοπτικό σίριαλ. Για τον Ζελένσκι, επίσης, είναι δεδομένο ότι δεν διαθέτει απολύτως καμία πρότερη πείρα από κρατικά αξιώματα, γεγονός που τον καθιστά ευάλωτο και, φυσικά, ενισχύει την άποψη ότι εάν, τελικά, εκλεγεί ως «Πρόεδρος», την πραγματική εξουσία θα την ασκεί ο Κολομόισκι, πιθανόν μαζί με όσους ακόμη Ουκρανούς ολιγάρχες έχουν συσπειρωθεί εναντίον του Ποροσένκο σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, ο Ποροσένκο στα 5 χρόνια της διακυβέρνησής του έχει οδηγήσει την Ουκρανία στο χείλος της καταστροφής. Η Κριμαία χάθηκε οριστικά και αμετάκλητα για τη χώρα του. Το Ντονμπάς αντιστέκεται στη δολοφονική πολιτική της χούντας του Κιέβου και απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο η πιθανότητα επανένωσής του με την υπόλοιπη Ουκρανία. Οι σχέσεις με τη Ρωσία έχουν φτάσει στο χειρότερο σημείο τους με απόλυτη ευθύνη του ίδιου του Ποροσένκο και της κλίκας του, η οποία βεβαίως εφαρμόζει υπάκουα και με πίστη το σχέδιο «αντι-Ρωσία» που έχουν εκπονήσει οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, φυσικά για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων. Οι ρωσικοί υδρογονάνθρακες, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, παρακάμπτουν πλέον την Ουκρανία στη διαδρομή για την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ από την 1/1/2020 σταματάει οριστικά κάθε πώλησή τους από τη Ρωσική Ομοσπονδία προς την Ουκρανία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πλήρες «κραχ» όχι μόνο την οικονομία της τελευταίας, αλλά και τη στοιχειώδη διαβίωση των πολιτών της. Η πλήρης «ουκρανοποίηση» του δημόσιου βίου, με την απαγόρευση χρήσης άλλων γλωσσών πλην της ουκρανικής όχι μόνο στον κρατικό μηχανισμό και στη δημόσια παιδεία, αλλά και στην σφαίρα παροχής υπηρεσιών και τον τουρισμό (!!!), όπως και η προσπάθεια «ανεξαρτητοποίησης» της ουκρανικής ορθόδοξης εκκλησίας από το Πατριαρχείο Μόσχας με την αναγνώριση ως «αυτοκέφαλης» μιας σχισματικής και μη κανονικής, επί της ουσίας, εκκλησίας, επέφερε έναν αχρείαστο εσωτερικό διχασμό στην ουκρανική κοινωνία. Το γεγονός ότι όλη την τελευταία πενταετία οι νεοναζιστικές συμμορίες, είτε υπό τη μορφή παραστρατιωτικών ομάδων και οργανώσεων, είτε με τη «νόμιμη προβιά» της Ουκρανικής Εθνοφρουράς και άλλων κρατικών Σωμάτων Ασφαλείας, χρησιμοποιούνταν ως «μακρύ χέρι» της εξουσίας για την επιβολή της πολιτικής της στην ουκρανική κοινωνία, έχει προκαλέσει εκνευρισμό και οργή σε μεγάλη μερίδα, αν όχι στην πλειονότητα του ουκρανικού λαού, που αναζητεί όλα αυτά τα χρόνια τρόπους για ν’ αντιδράσει. Τέλος, η εξάρτησή του από το αλκοόλ (με ό,τι αυτή συνεπάγεται για την επάρκεια κάποιου να ασκεί εξουσία) είναι γνωστή όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά ακόμη και στην… Ουάσιγκτον!…
Υπό αυτή την έννοια, η υπερψήφιση σε αυτόν τον Β’ γύρο των εκλογών του Βλαντίμιρ Ζελένσκι επέχει, στην πραγματικότητα, θέση καταψήφισης του Ποροσένκο και των πεπραγμένων του. Οι δυνάμει ψηφοφόροι του Ουκρανού «Μπέπε Γκρίλο» (που πολιτικά, ωστόσο, θυμίζει περισσότερο Μακρόν) χωρίζονται, επί της ουσίας, σε δύο κατηγορίες: Η πρώτη είναι αυτοί που θεωρούν ότι ο Ζελένσκι θα είναι σε κάθε περίπτωση καλύτερος του προκατόχου του και έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους σε αυτόν. Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτοί που, κουρασμένοι έως και αηδιασμένοι από την πενταετία Ποροσένκο (ο οποίος έχει φτάσει πλέον σε ρεκόρ αντιδημοφιλίας και σχέσης μίσους των Ουκρανών πολιτών εναντίον του), είναι ικανοί να ψηφίσουν οποιονδήποτε, αρκεί ο Ποροσένκο να τους «αδειάσει τη γωνιά», κατά το κοινώς λεγόμενο. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ένας ψηφοφόρος-κάτοικος του Κιέβου σε ρωσικό κανάλι πριν 2 μέρες, «ακόμη κι αν έβαζαν απέναντι στον Ποροσένκο ένα σκουπόξυλο, εγώ θα ψήφιζα το σκουπόξυλο»!!!
Να πούμε, τέλος, δυο κουβέντες και για το περιώνυμο «ντιμπέιτ» που στήθηκε το βράδυ της Παρασκευής (19/4) και το οποίο αποτέλεσε την τυπική λήξη της προεκλογικής περιόδου. Η «ζωντανή» μάχη ανάμεσα στους δύο υποψηφίους αποτέλεσε την επιτομή και το επιστέγασμα της κενότητας και της αερολογίας που είχε προηγηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα, χωρίς κανένας από αυτούς να δώσει και πάλι συγκεκριμένες απαντήσεις στα ερωτήματα που τους τέθηκαν. Το όλο σκηνικό έμοιαζε περισσότερο με (όχι και τόσο καλοστημένο) σόου, παρά με πολιτική αναμέτρηση. Από τις 60 χιλιάδες κόσμο που περίμεναν στις εξέδρες του σταδίου «Ολιμπίισκι» («Ολυμπιακού») του Κιέβου, προσήλθαν τελικά μόλις 22 χιλιάδες, εκ των οποίων περίπου τα 2/3 ήταν οπαδοί του Ποροσένκο, κυρίως μεταφερμένοι στο Κίεβο με πούλμαν από διάφορες περιοχές της χώρας!… Ωστόσο οι οπαδοί του Ζελένσκι ήταν αυτοί που έκαναν μάλλον τον περισσότερο θόρυβο, ενώ όταν τον λόγο έπαιρνε ο Ποροσένκο, ακούγονταν μαζικά από το συγκεντρωμένο πλήθος φράσεις αποδοκιμασίας όπως «Ντροπή!» και «Φύγε!».
Οι κάλπες ανοίγουν σε λίγες ώρες από την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές. Το αποτέλεσμα μοιάζει προδιαγεγραμμένο. Προδιαγεγραμμένες, δυστυχώς, μοιάζουν και οι προσδοκίες που μπορεί να έχει κανείς ως προς την πιθανότητα αλλαγής της πολιτικής πορείας της Ουκρανίας, σε περίπτωση διαδοχής του Ποροσένκο από τον Ζελένσκι, η οποία, δυστυχώς, μοιάζει από ελάχιστη έως μηδαμινή…
Και κάτι τελευταίο, ως στοιχείο πιθανής έκπληξης: Αρκετοί πολιτικοί επιστήμονες, στην Ουκρανία, στη Ρωσία αλλά και σε άλλες χώρες, θεωρούν ότι ο Ποροσένκο είναι τόσο λάτρης της «καρέκλας», που θα δώσει τη μάχη μέχρις εσχάτων, ώστε να μην εγκαταλείψει την εξουσία. Τι θα μπορούσε να κάνει σε αυτή την περίπτωση; Να δώσει απλώς τη μάχη των βουλευτικών «εκλογών» του προσεχούς Σεπτέμβρη, ποντάροντας στην ανικανότητα του Ζελένσκι και προσπαθώντας να διατηρήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία;;; Ή μήπως να δημιουργήσει μία προβοκάτσια την τελευταία στιγμή, που θα του δώσει το πάτημα να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να παρατείνει, επί της ουσίας δικτατορικά, την ούτως ή άλλως παράνομη εξουσία του;;;
Κυριακή – κοντή γιορτή, που λένε… Κυριολεκτικά και μεταφορικά…
*Ο Βασίλης Μακρίδης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής ρωσικής γλώσσας, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Ροστόβ-να-Ντονού (Ρωσία) και μέλος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής της ΛΑ.Ε.
