[Σκοτεινές βλέπει, ο σχολιαστής της ιστοσελίδας των πετρελαίων, τις προοπτικές, για τον -υπό τριπλή υποτίθεται ελληνο-κύπριο-ισραηλινή περιφρούρηση-, σχεδιαζόμενο υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου Ανατολικής Μεσογείου -εάν δεν ανακαλυφθούν εντός του νέου έτους δύο ακόμη γιγάντια κοιτάσματα όπως του Λεβιάθαν, στην ΑΟΖ του Ισραήλ…
Και εξηγεί την δυσοίωνη πρόβλεψη με δυο λόγους κυρίως: 1.- Ότι οι προβλεπόμενες ποσότητες φυσικού αερίου προς πώληση, από τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί ως τώρα, δεν φτάνουν για την κάλυψη της δαπάνης εγκατάστασης του αγωγού, σε μεγάλη έκταση και βάθος, σε μια ενεργά σεισμογενή περιοχή και 2.- Οι απειλητικές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου και η αβεβαιότητα και ανασφάλεια που δημιουργούν έχει απωθήσει τις μέγιστες των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου από του να επενδύσουν στην πραγματοποίηση του έργου.
Η εξόφθαλμη θετική προσφορά του άρθρου, στους αναγνώστες Ελλάδας και Κύπρου, συνίσταται στο ότι εισάγει μιαν ένεση νηφαλιότητας, ρεαλισμού και υγιούς σκεπτικισμού -αντιστάθμισμα σε πυρετικά όνειρα πακτωλών υγρού χρυσίου, υπό την ασφαλή σκέπη τριπλής συντριπτικής ιπτάμενης συμμαχίας .]
Παρουσίαση : Μιχαήλ Στυλιανού
Υπήρξε σημαντική κινητικότητα τελευταία στην Ανατολική Μεσόγειο, με το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα να προωθούν την πραγματοποίηση του αγωγού EastMed, ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου, προοριζόμενου να διαφοροποιήσει τις πηγές ευρωπαϊκού εφοδιασμού σε φυσικό αέριο και να βρει μια μακροπρόθεσμη αξιόπιστη αγορά για όλες τις πρόσφατες ανακαλύψεις πηγών αερίου στην Μεσόγειο. Οι τρεις πλευρές συμφώνησαν στα τέλη Νοεμβρίου, (σχεδόν ένα χρόνο μετά την υπογραφή του Μνημονίου Ομοφωνίας( MoU) να εγκαταστήσουν τον αγωγό, το προβλεπόμενο κόστος του οποίου κυμαίνεται γύρω στα 7δις (περίπου το ίδιο όπως το κόστος εγκατάστασης του ανταγωνιστή του Turk-Stream. Αλλά, πίσω από την αποφασιστική πρόσοψη, είναι πολύ νωρίς να μιλάμε για τον Αγωγό Ανατολικής Μεσογείου (ΑΑΜ) ως ένα βιώσιμο και κερδοφόρο έργο, επειδή αντιμετωπίζει έναν ανηφορικό αγώνα με τις παραδοσιακά δύσκολες λεβαντίνικες γεωπολιτικές καθώς και με τα γεωλογικά δεδομένα.
Ο ΑΑΜ αναμένεται να αρχίζει κάπου 170 χιλιόμετρα νοτίως της Κύπρου και να φθάνει στο Οτράντο, στα παράλια της Απουλίας, στην Ιταλία, περνώντας από την Κρήτη και την ηπειρωτικήν Ελλάδα. Δοθέντος ότι το υποθαλάσσιο τμήμα του αναμένεται να τοποθετηθεί σε βάθος τριών έως τριάμισι χιλιομέτρων, θα είναι, εάν κατασκευαστεί, ο βαθύτερος υποθαλάσσιος αγωγός αερίου και επίσης ίσως ο μακρύτερος, με υπολογιζόμενη έκταση 1900χλμ. Οι συμμετέχουσες χώρες εκκινούν από την εκτίμηση ότι η μεταφορική ικανότητα του αγωγού θα είναι 20 δις. κυβικά μέτρα (ΔΚΜ)τον χρόνο , μολονότι προηγούμενες εκτιμήσεις κινούνταν μεταξύ 12-16 ΔΚΜ με διάλειμμα έτους. Σύμφωνα με τον Ισραηλινό υπουργό Ενέργειας Yuval Steinitz, οι μέτοχοι θα χρειαστούν ένα χρόνο για να ξεκαθαρίσουν τα εναπομένοντα διοικητικά θέματα και 4-5 χρόνια για να εγκαταστήσουν τον αγωγό, που σημαίνει πως δεν θα λειτουργήσει πριν το 2025.
Η ιδέα του Αγωγού Ανατολικής Μεσογείου προβλήθηκε αρχικά γύρω στο 2009—2010, όπως και η πρώτη λίγο-πολύ ουσιαστική ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πεδίο Ταμάρ, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του Ισραήλ, άνοιξε τον δρόμο για υποθέσεις περί επικείμενης αφθονίας αερίου. Έπειτα ήρθαν τα 553 δις κυβικά μέτρα τον χρόνο του Λεβιάθαν το 2010 και τα 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα του κοιτάσματος Ζορ, που ανακαλύφθηκε στην ΑΟΖ της Αιγύπτου, πέντε χρόνια αργότερα. Και ξαφνικά φάνηκε ότι η επέκταση της παραγωγής φυσικού αερίου στην Μεσόγειο είναι εξασφαλισμένη.
Αλλά με το πέρασμα του χρόνου οι διαχειριστές του Λεβιάθαν αφιέρωσαν ήδη μέρος του συνολικού όγκου του αερίου τους στις εντόπιες εταιρείες παραγωγής ενέργειας και ειδικότερα στην NEPCO, την Ιορδανική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (1,6- 2 δις κυβικά μέτρα τον χρόνο). Η Αίγυπτος επικεντρώθηκε στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της και βάζει τέλος στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) και επιπλέον, όταν θα επιστρέψει το 2019 στην ιδιότητα εξαγωγέα φυσικού αερίου, θα χρησιμοποιεί τους δικούς της 2 τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ στην Νταμιέτα και στο Ιντκού.
Έτσι εγείρεται ένα εύλογο ερώτημα: Ποιανού το αέριο θα χρησιμοποιηθεί για να γεμίσει τον αγωγό της Ανατολικής Μεσογείου; Εάν ο αγωγός ξεκινά ανοικτά της Κύπρου, ώστε λογικό είναι να αναμένει κανείς ότι η άφθονη παραγωγή της Κύπρου θα χρησιμοποιηθεί κατά κάποιο τρόπο. Ωστόσο η Κύπρος καθυστερεί, πίσω από το Ισραήλ και την Αίγυπτο στις εξορυκτικές ενέργειές της και μέχρι τώρα δεν διαθέτει ένα ξεκάθαρο γιγάντιο κοίτασμα, στο οποίο να βασίσει το εξαγωγικό μέλλον της. Οι δύο ανακαλύψεις που έχουν εκτιμηθεί μέχρι σήμερα, η Καλυψώ με περιεκτικότητα 8 Τρισεκατομμυρίων τετραγωνικών ποδών, ( όπου απασχολείται η ΕΝΙ) και η Αφροδίτη 4,5 ΤΤΠ, την οποία λειτουργεί η Noble Energy, δεν φτάνουν για να καλύψουν το κόστος εγκατάστασης ενός σχετικά δαπανηρού αγωγού αερίου –τόσο δε περισσότερο όσο η Noble έχει υπογράψει μια προσωρινή συμφωνία να στέλνει το αέριο της Αφροδίτης στους δυο τερματικούς ΥΦΑ της Αιγύπτου, προφανώς με έναν υποθαλάσσιο αγωγό αερίου.
Το υποθαλάσσιο τμήμα από την: ΑΟΖ της Κύπρου ως την Κρήτη προορίζεται για βάθη τριών χιλιομέτρων και θα εκτείνεται σε μιαν ενεργό σεισμογενή ζώνη. Αλλά υπάρχουν ακόμη χειρότερα –εάν η Τουρκία διεκδικήσει δικαιώματα σε αποθέματα υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου (τον Φεβρουάριο του 2018 έστειλε πολεμικά για να διώξει το γεωτρύπανο της ΕΝΙ) το όλο σχέδιο είναι σχεδόν νεκρό . Και αυτό δεν είναι καθόλου ένα απίθανο σενάριο, δοθέντος ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε πως η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ την αρπαγή φυσικών πόρων από την Ανατολική Μεσόγειο, με την μέθοδο του αποκλεισμού της ΄Αγκυρας και της Βόρειας Κύπρου. Εν γνώσει των κινδύνων που συνοδεύουν έναν υποθαλάσσιο αγωγό στην Ανατολική Μεσόγειο, οι κορυφαίες εταιρείες πετρελαίου και αερίου δεν επέδειξαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο σχέδιο ΑΑΑΜ. Αυτό είναι ανησυχητικό, αφού τα 7 δισεκατομμύρια για την εγκατάσταση του αγωγού αναμένεται να διατεθούν από ιδιώτες επενδυτές, των οποίων υπάρχει αισθητή έλλειψη –παρά τα 35 εκατομμύρια χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θέλει να προαγάγει αυτό που θεωρεί ως Σχέδιο Κοινού Ενδιαφέροντος.
Αλλά ακόμη και για την Ευρωπαϊκή Ένωση ο Αγωγός Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί κάποιον πονοκέφαλο, αφού η πραγματοποίησή του θα καθιστούσε τον Νότιο Διάδρομο Αερίου, που ως τώρα απαρτίζεται μόνο από τον αγωγό της Αδριατικής (ΤΑΡ), περιττόν, με την δημιουργία ενός ανταγωνιστή του.
Η τιμή του φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται από τον ΑΑΑΜ μπορεί να καταστεί το μεγαλύτερο από τα εμπόδια –εάν το κόστος παραγωγής αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αποδειχτεί να είναι $4-5/MMBtu (τέσσερα έως πέντε δολάρια το εκατομμύριο μονάδες θερμότητας) όπως αναμένεται και με την προσθήκη του κόστους της μεταφοράς, θα απωθούσε το αέριο της Ανατ. Μεσογείου στην θέση της τελευταίας επιλογής, μεταξύ των φυσικών αερίων διαφόρων προελεύσεων στην ευρωπαϊκή αγορά. Το ρωσικής παραγωγής αέριο φέρεται να είναι οικονομικότερο, με επίπεδα τιμών στο χαμηλό των $4/MMbtu. Όλα αυτά θα μπορούσαν όμως να αλλάξουν εάν μια χώρα της Ανατολικής Μεσογείου ανακάλυπτε ένα γιγάντιο απόθεμα αερίου, αλλάζοντας τα κόστη της παραγωγής ή ακόμη και της υγροποίησης.
Πράγματι, εντός του 2019 πρόκειται να γίνουν πολλές γεωτρήσεις σε σημαντικά φρέατα στις οικονομικές ζώνες της Κύπρου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ. Οι δοκιμές της Exxon Mobil στο οικόπεδο 10 της Κύπρου θα μπορούσε να δείξει την γενική ελκυστικότητα της Κύπρου, ως μια χώρας παραγωγού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι γεωτρήσεις έχουν ήδη αρχίσει με τα αποτελέσματα να αναμένονται στο πρώτο τρίμηνο του 2019. Οι έρευνες της ΕΝΙ στο πεδίο Νουρ της αιγυπτιακής ΑΟΖ, παράπλευρα του Ζορ, είναι μια ακόμη θερμότερη προοπτική, με την Μπρίτις Πετρόλιουμ να αγοράζει μετοχές της τελευταίας –που πιθανότατα θα αποδειχτεί η λαμπρότερη όλων των άλλων πηγών φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο εάν μια μεγάλη ανακάλυψη επιβεβαιωθεί θα χρησιμοποιηθεί πιθανότατα για τους σκοπούς της Αιγύπτου, γεγονός που λειτουργεί αρνητικά για τον Αγωγό Ανατολικής Μεσογείου.
Έτσι, η μόνη ελπίδα του ΑΑΑΜ είναι ο 2ος κύκλος αδειοδότησης του Ισραήλ, του οποίου τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν τον Ιούλιο 2019, να οδηγήσει σε δύο ανακαλύψεις σαν το κοίτασμα Λεβιάθαν, που θα καθιστούσαν κερδοφόρα την εγκατάσταση του αγωγού. Στο μεταξύ οι προοπτικές του Αγωγού Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου είναι μάλλον σκοτεινές.
