«Οι νησίδες να γίνουν Αρχιπέλαγος»

Ο Α. Αλαβάνος για το βιβλίο της Ν. Βαλαβάνη
Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και τη Νάντια και τις εκδόσεις Λιβάνη για την πρόσκληση. Και να κάνω τέσσερις παρατηρήσεις.
Πρώτο: Αισθάνομαι να είμαι η εξαίρεση σε αυτό το τραπέζι της παρουσίασης, σε σχέση με τους άλλους πέντε συμπαρουσιαστές.
Οι πέντε αυτοί συντρόφισσες και σύντροφοι, που εκτιμώ βαθιά γιατί την κρίσιμη στιγμή έσωσαν την τιμή της αριστεράς με την πλήρη διαφοροποίηση και αποστασιοποίησή τους από τον ΣΥΡΙΖΑ του τρίτου μνημονίου, γνωρίζουν από κοντά τη σειρά των γεγονότων που αφηγείται η Νάντια, ως επί ένα εξάμηνο υπουργός αναπληρώτρια οικονομικών. Έχουν ζήσει από μέσα τις μέρες και τους μήνες μιας μεγάλης ελπίδας, μιας ιστορικής αποστολής. Κι είναι φυσικό ίσως να διαβάζουν το βιβλίο και με μια αίσθηση νοσταλγίας. Έχουν υπάρξει στο ίδιο σκάφος. Σε αυτή την κρίσιμη και παράξενη περίοδο για την Ελλάδα είχαν βρεθεί στην ίδια όχθη.
Αρκετοί όμως μέσα σε αυτή την κατάμεστη αίθουσα, ανάμεσά τους κι εγώ, ήμασταν στην άλλη όχθη. Είχαμε κάνει άλλες εκτιμήσεις για το αδύνατο της εφαρμογής των αφειδών υποσχέσεων του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ και για την ανυπαρξία οιασδήποτε διαπραγματευτικής στρατηγικής. Επιμέναμε στην ανάγκη ρήξης με τους δανειστές, παύσης πληρωμών για το χρέος, άμεσης αποχώρησης από την Ευρωζώνη. Όταν οι υποσχέσεις ΣΥΡΙΖΑ έβρισκαν στήριξη καθολικά σχεδόν από τον λαό, εμείς επιμέναμε σε μια διαφορετική πολιτική κόντρα στο ρεύμα. Για αυτό και η δική μου ανάγνωση του βιβλίου συναισθηματικά είχε πόνο και λύπη.
Ο υπότιτλος του βιβλίου «Προσωπικά Τεκμήρια μιας Συλλογικής Διάψευσης» μου προκάλεσε αυτομάτως ένα βασανιστικό ερώτημα: Τι είναι το σωστό; Όταν αναπτύσσεται ένα εγχείρημα σαν αυτό που βιώσαμε με τον ΣΥΡΙΖΑ, να συμμετέχεις από μέσα, να μην είσαι απών, να ενισχύσεις τις εσωτερικές δυνάμεις αντίστασης και μετασχηματισμού απέναντι στον πόλο της υποχώρησης και υποταγής, να κάνεις πιθανότερες τις δυνατότητες επιτυχίας; Ή να είσαι απέξω, να επιμένεις σε μια ριζοσπαστική πολιτική που πιστεύεις παρότι εκείνη τη στιγμή είναι εντελώς εκτός μόδας, να μην αφήσεις να σβήσει η φλόγα του μετασχηματισμού από μια αναμενόμενη κατάρρευση του κυβερνητικού εγχειρήματος;
Υπάρχουν δύο απαντήσεις. Ίσως υπάρχουν και δύο αλήθειες.
Προσωπικά είμαι με τη δεύτερη. Και πάντα με απασχολεί, μέσα από τα βιώματα στην πολιτική, πώς άνθρωποι καλών προθέσεων, ανυστερόβουλοι, με ηθικούς κώδικες μπορούν να εγκλωβισθούν και να συγκαλύψουν άνομα εγχειρήματα. Αυτό το θέμα το αναδείχνει εύστοχα ο Σέκσπιρ στον «Ιούλιο Καίσαρα» μέσα από τα λόγια του Αντώνιου πάνω από το νεκρό σώμα του Βρούτου: «Οι συνωμότες όλοι, έξω από τούτον μόνο, / έκαμαν ότι έκαμαν από φθόνο / για τον μεγάλον Καίσαρα- / μόνο αυτός , / από μια τίμια γενική ιδέα, και / για το κοινό καλό για όλους, έγιν’ ένας / απ’ αυτούς».
Το έργο της Νάντιας συνιστά μια ελεγεία. Ένα πένθιμο εμβατήριο. Είναι ένα Μνημόσυνο για μια λαϊκή ελπίδα που κατέληξε σε ένα τρίτο Μνημόνιο. Δεν είναι η Μνήμη ενός προς ένα των χαμένων πολεμιστών, είναι το Μνήμα για μια μια από τις θαμμένες φορολογικές και δημοσιονομικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ.
Πρόκειται για μια τεκμηριωμένη, εντυπωσιακή και υπεύθυνη προσωπική μαρτυρία. Μόνο μέσα από ένα τέτοιο αξιόπιστο ιστορικό επί του συγκεκριμένου μπορούμε να κατανοήσουμε πόσο βαρύ είναι το πλήγμα που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ στην πατρίδα και τον κόσμο της εργασίας, πόσο βαθύ το πλήγμα κατά της αριστεράς, που κανείς αντίπαλός της δεν μπορεί σήμερα να το φτάσει.
Δεύτερο: Το βιβλίο όμως δεν περιορίζεται στην καταγραφή γεγονότων από την προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ. Περιλαμβάνει κάτι πιο σημαντικό, πολύτιμο κατά τη γνώμη μου. Την ανάδειξη ενός εναλλακτικού σχεδίου για τα στρατηγικής σημασίας θέματα της φορολογίας και της δημόσιας περιουσίας. Από την ομιλία της Νάντιας στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης του Γενάρη του 2015 μέχρι τα μεταγενέστερα, ακόμα πιο ώριμα, συμπεράσματά της από την εμπειρία που είχε.
Είναι μεγάλο όπλο ένα επαναστατικό αλλά την ίδια στιγμή ρεαλιστικό πρόγραμμα, οραματικό αλλά την ίδια στιγμή τεκμηριωμένο, φιλόδοξο αλλά την ίδια στιγμή πειστικό και κατανοητό, μακράς προοπτικής αλλά την ίδια στιγμή άμεσης κρούσης στα καυτά σημερινά προβλήματα του λαού είτε ο ΕΝΦΙΑ, είτε ο ΦΠΑ, είτε το αφορολόγητο. Μας λείπει ακόμα ένα τέτοιο όπλο, κι αυτό συνιστά αχίλλειο πτέρνα
Δεν αρκούν οι γενικές αξιωματικές θέσεις της αριστεράς υπέρ της δημόσιας περιουσίας ή της αναδιανεμητικής φορολογίας. Χρειάζεται καταγραφή συγκεκριμένων και απτών κινήσεων, που θα υπερασπίζονται την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιουσία του λαού, αλλά θα συμβάλλουν ταυτόχρονα στην αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών, στον παραγωγικό ανασχεδιασμό εκ βάθρων, στην τεχνολογική ανανέωση, στα κίνητρα για τη δημιουργία μαζικής απασχόλησης.
Εδώ θα ήθελα να κάνω τη μία από τις δύο παραινέσεις προς τη Νάντια. Να πάρει με την ευκαιρία του βιβλίου της την πρωτοβουλία να συσταθεί μια ομάδα ειδικών και επιστημόνων για την επεξεργασία ενός προγράμματος εναλλακτικής φορολογικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Το Σχέδιο Β διαθέτει μέλη που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό, αλλά και οι άλλοι ίσως περισσοτέρους ακόμη.
Τρίτο: Σήμερα δεν υπάρχει μόνο η αριστερά, κατακερματισμένη δυστυχώς και πληγωμένη, που ανησυχεί για το μέλλον της χώρας και καταρτίζει η κάθε ομάδα τα σχέδιά της για μια άλλη Ελλάδα. Υπάρχουν κι εκατοντάδες, χιλιάδες άλλες εστίες. Δυναμικές νεολαιίστικες πρωτοβουλίες, γνήσιες εργατικές κινήσεις, ομάδες πρωτοπόρων νέων αγροτών, κινήσεις για το περιβάλλον ή τον πολιτισμό, συσπειρώσεις επιστημόνων, περιπτώσεις μοναχικών διανοουμένων, δημοκρατικοί κύκλοι, πατριωτικές μη εθνικιστικές παρουσίες.
Μια ενωτική προσπάθεια της αριστεράς με τα σημερινά δεδομένα δεν εξαντλείται στον εαυτό της. Δεν είναι αρκετή. Δεν διαθέτει το απαραίτητο δίκτυο και γνώσεις. Έχει όμως την μεγάλη δυνατότητα να πυροδοτήσει, να γίνει ο καταλύτης κι ο εμπνευστής μιας πλατιάς, λαϊκής, μετωπικής και νικηφόρας συστράτευσης.
Αυτές τις πολυάριθμες, αλλά αλληλοαπομονωμένες νησίδες, να τις κάνουμε ένα ζωντανό Αρχιπέλαγος. Αυτή είναι η υποχρέωσή μας, αυτή είναι η δυνατότητά μας, αυτή είναι η ευθύνη μας.
Κάτι τέτοιο θα αλλάξει την πορεία του τόπου. Κι επειδή μερικές φορές τα πολιτικά πράγματα τα κατανοούμε με εκλογική γλώσσα θα το πω αλλιώς. Αν υπάρξει έγκαιρα αυτή η συνεργασία της αριστεράς, στις εκλογές που αργά ή πολύ γρήγορα θα έρθουν, δεν θα κυριαρχεί μονοπωλιακά το δίλημμα Τσίπρας – Μητσοτάκης, αλλά όλο και περισσότερο θα το επισκιάζει το πραγματικό δίλημμα, με τα κόμματα των δανειστών ή με το νέο μέτωπο της απελευθέρωσης.
Η ιστορία ενός βιβλίου δεν ολοκληρώνεται στο τυπογραφείο. Τότε ίσως αρχίζει. Και η παρουσία τόσου κόσμου εδώ, σε αυτή την αίθουσα, με την έκδηλα εκφρασμένη λαχτάρα για συνεργασία από όλους, είναι η συνέχεια του βιβλίου «Τρίτο Μνημόνιο, η Ανατροπή της Ανατροπής».
Κι εδώ είναι η δεύτερη παραίνεσή μου στη Νάντια. Να πάρει την πρωτοβουλία να καλέσει όλους εμάς στο τραπέζι, αλλά και άλλους που δεν είναι, όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σε μια πρώτη ειλικρινή συζήτηση για τη συνεργασία.
Τέταρτο: Υπάρχει μια δυσκολία στη συνεργασία. Ας μην κρυβόμαστε. Ας μη φοβόμαστε να την αντιμετωπίσουμε. Αν δεν το κάνουμε, οι επτά άνθρωποι που είμαστε σε αυτό το τραπέζι θα μείνουμε χωρισμένοι.
Η Νάντια σε δύο παρεμβάσεις που έχει κάνει σε συνδιασκέψεις της ΛΑ.Ε πέρυσι και φέτος εκφράζει επιφυλάξεις και αντιρρήσεις σχετικά με την αποχώρηση από την Ευρωζώνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και την άποψη αυτή συμμερίζεται ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που θέλει μια άλλη πορεία.
Άλλοι έχουν διαφορετική άποψη. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι αναγκαίο σε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα να συμπεριληφθεί η αποχώρηση από την Ευρωζώνη και η πρόβλεψη αναπόφευκτων συγκρούσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή είναι και η θέση του Σχεδίου Β. Και πολλών άλλων.
Από την άλλη μεριά όλοι αισθανόμαστε την ανάγκη μιας πλατιάς συσπείρωσης προκειμένου να πέσει η κυβέρνηση Τσίπρα και ο δρόμος που θα ανοίξει να μη είναι ο δρόμος του Μητσοτάκη αλλά ένας εναλλακτικός δρόμος ριζοσπαστικών εξελίξεων στην κατεύθυνση της αναγέννησης της χώρας.
Στην κατεύθυνση αυτή, μπορούμε να μιλήσουμε όχι ακόμα για ένα κοινό κυβερνητικό πρόγραμμα, αλλά για μια εκλογική και πολιτική συνεργασία. Που θα στηρίζεται όμως στη θέση ότι δεν πρόκειται για χάρη του ευρώ να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε το καταστροφικό πρόγραμμα των δανειστών.
Αυτή είναι μια αρνητική διατύπωση. Μπορεί να υπάρξει και μια θετική. Όλα τα ενδεχόμενα για μια νέα πορεία του τόπου μας είναι ανοικτά, συμπεριλαμβανομένης και της εξόδου από την Ευρωζώνη.
Εμπόδια για τη συνεργασία υπάρχουν και είναι φυσικό αυτό. Η μη υπέρβασή τους με οποιοδήποτε δικαιολογία συνιστά ασυγχώρητη ευθύνη για μας. Η υπέρβασή τους θα σημάνει ήττα της σημερινής ξενόδουλης κυβέρνησης όχι από την εξίσου αμαρτωλή δεξιά, αλλά από μια ανυπότακτη, δημιουργική και ενωτική αριστερά, άνοιγμα ενός πρώτου φωτεινού παράθυρου προς το μέλλον.