Μια φορά κι έναν καιρό ήταν… η Ανατολική Γερμανία…

1945… Η Γερμανία έχει ηττηθεί, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος Τελειώνει. Το μόνο που έχει μείνει από το άλλωτε πανίσχυρο και θηριώδες ναζιστικό καθεστώς είναι μόνο ερείπια. Οι σύμμαχοι χωρίζουν το πλέον συρρικνωμένο γερμανικό κράτος σε 4 τομείς: Τον Αμερικανικό, το Βρετανικό, το Γαλλικό, και τον Σοβιετικό. Οι 3 πρώτοι σχημάτισαν με την βοήθεια των Η.Π.Α. το 1948 την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας-ΟΔΓ [Bundesrepublik Deutschland], αφού πρώτα ήρθαν σε οικονομική ενοποίηση, υιοθετώντας ως νόμισμα το γερμανικό μάρκο [Deutsche Mark-DM]. Ήταν ένα “χτύπημα κάτω από τη ζώνη” στην γερμανική ενότητα και στην επιθυμία των Σοβιετικών, οι οποίοι επιθυμούσαν ένα ενιαίο δημοκρατικό γερμανικό κράτος. Έτσι, το νέο κράτος που δημιουργήθηκε, αποτελούσε σύμμαχο των Η.Π.Α. , καθώς και μία οντότητα η οποία έδωσε “άφεση αμαρτιών” σε πολλούς πρώην ναζί.
Έτσι, στον Σοβιετικό τομέα, ιδρύθηκε στις 7 Οκτώβρη του 1949, το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος σε γερμανικό έδαφος μετά τη Βαυαρική Σοβιετική Δημοκρατία του 1919. Ήταν η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας-ΛΔΓ [Deutsche Demokratische Republik-DDR].
Πρίν από όλα αυτά βέβαια, στον Σοβιετικό τομέα, είχε ήδη προηγηθεί μία ενωτική κίνηση από πλευράς των εργατικών κομμάτων. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας [ΚPD] και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας [SPD] του Σοβιετικού τομέα, με πρωτοβουλία των ηγετών τους Wilhelm Pieck και Otto Grotewohl, ενώθηκαν στις 21 Απρίλη του 1946 στο Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας [Sozialistische Einheitspartei Deutschlands-SED].
Παράλληλα,και στους 2 πλέον τομείς της Γερμανίας ιδρύθηκαν νέα κόμματα από όλο το πολιτικό φάσμα [Χριστιανοδημοκράτες, Φιλελεύθεροι κλπ]…

Η οικοδόμηση του Σοσιαλισμού στη ΛΔΓ.

Στο Ανατολικογερμανικό κράτος, ο σοσιαλισμός οικοδομήθηκε μέσω του Ενιαίου Μετώπου. Αυτό σχηματίστηκε, όχι μόνο από το SED, αλλά και από όλα τα ανατολικογερμανικά κόμματα, όπως το χριστιανοδημοκρατικό CDU κ.α. , καθώς και από τα εργατικά συνδικάτα. Σχηματίστηκε δηαδή μία κυβέρνηση με εκπροσώπηση από όλους τους χώρους με κύριο σκοπό την σοσιαλιστική οικοδόμηση στο νέο αυτό κράτος.

Επιτεύγματα αλλά και λάθη του σοσιαλισμού.

Η ΛΔΓ κατάφερε να προσφέρει στους πολίτες της ένα πολύ υψηλό βιοτικό επίπεδο, με εξασφαλισμένο το δικαίωμα στην εργασία για όλους. Η παιδεία και η υγεία ήταν δωρεάν. Τα παιδιά και οι νέοι απολάμβαναν χωρίς κανένα χρηματικό αντίτιμο υπηρεσίες κατάρτισης, εκγύμνασης και άθλησης.
Επίσης, ο πνευματικός κόσμος στη ΛΔΓ ήταν σε πλήρη ανάπτυξη. Το θέατρο και ο κινηματογράφος βρισκόντουσαν σε πλήρη άνθηση – ας μην ξεχνάμε τον μεγάλο συγγραφέα και δραματουργό Bertolt Brecht, ο οποίος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εγκαταστάθηκε, εργάστηκε και έζησε ως το θάνατό του το 1956 στη ΛΔΓ-.
Με λίγα λόγια, η καθημερινότητα ήταν σε γενικές γραμμές άνετη, χωρίς να υπάρχει πείνα και ανεργία για κανέναν κάτοικο. Όμως, υπήρχαν και
κάποια μειονεκτήματα…

Το τείχος του Βερολίνου.

Το τείχος χτίστηκε τον Αύγουστο του 1961, χωρίζοντας το Βερολίνο και αποκόπτοντας τα 2 τμήματα μεταξύ τους. ‘Ηταν ένα μέτρο που από την κοινή γνώμη χαρακτηρίστηκε βάρβαρο, και προκάλεσε το θάνατο σε αρκετούς ανατολικογερμανούς που προσπάθησαν παράνομα να διαφύγουν στο Δυτικό Βερολίνο -καθώς η κυβέρνηση της ΛΔΓ είχε δώσει εντολή να πυροβολούνται όσοι προσπαθούν να διασχίσουν παράνομα τη διαχωριστική ζώνη-. Επίσης, ακόμα και αν γινόταν αίτηση ταξιδίου ή μεταναστεύσεως προς την ΟΔΓ ή άλλη χώρα της Δύσης νόμιμα, ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο να εγκριθεί η αίτηση αυτή. Τα ταξίδια βέβαια επιτρεπόντουσαν κανονικά προς όλες τις σοσιαλιστικές χώρες του κόσμου [όπως η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία, η ΕΣΣΔ, η Κούβα κλπ].
Η ανέγερση του τείχους όμως δε πραγματοποιήθηκε χωρίς λόγο.
Από το 1949 και ύστερα, που τα γερμανικά κράτη ήταν de facto 2, στο Βερολίνο συνέβαινε το εξής παράδοξο: Υπήρχαν 2 κράτη στην ίδια πόλη, εφόσον με συμφωνία των συμμάχων η πόλη είχε χωριστεί σε 4 τομείς όπως και ολόκληρη η Γερμανία. Έτσι και εκεί δημιουργήθηκαν 2 τομείς, με το Δυτικό Βερολίνο να έχει προσαρτηθεί κατ’ ουσίαν από την ΟΔΓ. Δημιουργήθηκε δηλαδή ένας δυτικός θύλακας στην καρδιά της Ανατολικής Γερμανίας.
Με όλα αυτά, ξεκίνησαν να συμβαίνουν φαινόμενα κατασκοπίας και από τα 2 “στρατόπεδα” (το σοσιαλιστικό και το καπιταλιστικό).
Αυτό όμως που έφερε την απόφαση για την ανέγερση του τείχους ήταν ένα άλλο φαινόμενο:Η συνεχής ροή ανθρώπων (κυρίως νέων, οι οποίοι είχαν σπουδάσει και διαπαιδαγωγηθεί ΔΩΡΕΑΝ στη ΛΔΓ) από το Ανατολικό προς το Δυτικό Βερολίνο. Νέοι οι οποίοι θαμπώνονταν από τα αμερικανικά τζιν και τα “φώτα” του δυστικού κόσμου, μη αναλογιζόμενη την πραγματική ουσία, η οποία δεν είναι ο υλισμός, αλλά η αξιοπρέπεια.
Επίσης συνέβαιναν και άλλα παράδοξα, όπως η εύρεση εργασίας στο δυτικό τομέα από άτομα που ζούσαν στον ανατολικό, αλλά και το φαινόμενο με την αγορά των ειδών πρώτης ανάγκης: Tα προϊόντα πρώτης ανάγκης στη ΛΔΓ ήταν εξίσου ποιοτικά με αυτά της Δύσης, μα πολύ φθηνότερα (εφόσον ο σοσιαλισμός δε στοχεύει στο κέρδος, αλλά στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών). Συνεπώς, πολλοί δυτικογερμανοί διέσχιζαν τα σύνορα προς τη ΛΔΓ, αγοράζοντας με ανατολικογερμανικό Μάρκο φθηνά αυγά, ψωμί, κρέας, βούτυρο και άλλα τρόφιμα.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η γερμανική οικονομία βρισκόταν σε μεταπολεμικό επίπεδο, και η ΛΔΓ μοχθούσε για να καλύπτει με απόλυτη επάρκεια τις λαϊκές ανάγκες. Έτσι, οι ανατολικογερμανικές επιχειρήσεις, με τη φυσγή των νέων προς τη Δύση, έμεναν δίχως “αξιόμαχο” εργατικό δυναμικό, και η αγορά απογυμνωνώταν από τρόφιμα και άλλα καταναλωτικά αγαθά εξαιτίας των δυτικοβερολινέζων αγοραστών.
Όλα τα παραπάνω, έφεραν σε πολύ δύσκολη θέση την ανατολικογερμανική κυβέρνηση του Walter Ulbricht, καθώς και τα οικονομικά στοιχεία έδειχναν πως η εκροή πληθυσμού θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία της ΛΔΓ. Έτσι, τον Αύγουστο του 1961 αποφασίστηκε η ανέγερση του τείχους του Βερολίνου για να σταματήσει το φαινόμενο αυτό. Οι διαβάσεις προς το Δυτικό Βερολίνο έκλεισαν με συρματοπλέγματα, και αμέσως ξεκίνησε η ανέγερση ενός τείχους μήκους 165 χιλιομέτρων, το οποίο “έκλεινε” μέσα του το Δυτικό Βερολίνο.
Οικογένειες και φίλοι χωρίστηκαν, καθώς ζούσαν σε διαφορετικές πλευρές του τείχους. Ήταν ένα λάθος από πλευράς της κυβέρνησης της ΛΔΓ, καθώς απαγόρευε τη δυνατότητα κάθε είδους ταξιδίου προς τη Δύση. Όμως δεν ήταν φαινόμενο αδικαιολόγητο, καθώς ο σκοπός του τείχους δεν ήταν να “φυλακίσει” τους κατοίκους της χώρας, αλλά να εμποδίσει την καταστροφική για την οικονομία εκροή πληθυσμού, καθώς και να σταματήσει φαινόμενα κατασκοπίας από αμερικανικής πλευράς, πράγμα που ήταν αρκετά συχνό πριν την ανέγερση του τείχους.

Η Στάζι.

Μία άλλη υπερβολή της ανατολικογερμανικής κυβέρνησης ήταν το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας [Ministerium für Staatssicherheit-Stasi εν συντομία]. Η Στάζι βέβαια προϋπήρχε του τείχους (ιδρύθηκε το 1950) και αποτελούσε τη μυστική υπηρεσία της ΛΔΓ, πράγμα απολύτως φυσιολογικό, εφόσον σχεδόν κάθε χώρα διαθέτει τις δικές της μυστικές υπηρεσίες ασφαλείας -βλέπε τη δική μας Ε.Υ.Π.-, πόσω μάλλον μία χώρα που μαστιζόταν από δυτικούς κατασκόπους.
Όμως ο Erich Mielke, αρχηγός της από το 1957, το παράκανε. Η Στάζι λοιπόν, έστησε ένα πανίσχυρο δίκτυο από πληροφοριοδότες, το οποίο κατασκόπευε κάθε κάτοικο της ΛΔΓ, δημιουργώντας φακέλους ακόμη και για στελέχη του κόμματος, και στρατολόγησε πράκτορες από κάθε επάγγελμα και τομέα που υπήρχε. Έτσι δημιουργήθηκε ένα ασφυκτικό δίκτυο παρακολούθησης. Κάθε αναφορά που δεν ήταν θετική προς την κυβέρνηση, ή οποιαδήποτε άλλη πράξη -όπως η ανάγνωση ενός δυτικού βιβλίου- μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνη για το καθεστώς, και ο “θύτης” της πράξης αυτής μπορούσε να βρεθεί να βαραίνεται με κατηγορίες, και να καταλήξει με τά από εξαντλητική ανάκριση σε κάποια ανατολικογερμανική φυλακή.
Το τείχος, η Στάζι, και η στέρηση ταξιδίων, ήταν τα αρνητικά στοιχεία της ΛΔΓ.
Ώσπου έφτασε η περεστρόικα, οι μεταρρυθμίσεις δηλαδή στο Σοβιετικό Μπλοκ, που προωθήθηκαν από τον ηγέτη της Ε.Σ.Σ.Δ. Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσώφ [Mikhail Sergeyevich Gorbachev], ο οποίος προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις, με σκοπό τον εκδημοκρατισμό της Σοβιετικής Ενώσεως (τελικά βέβαια η υπερβολή στις μεταρρυθμίσεις έφερε την κατάρρευση του σοσιαλισμού, αλλά αυτό αποτελεί μία άλλη,πονεμένη ιστορία).
Η Περεστρόικα λοιπόν δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από την κυβέρνηση της ΛΔΓ, επειδή η κυβέρνηση του Erich Honecker τη θεωρούσε επικίνδυνη για τη βιωσιμότητα της χώρας.
Όμως στις 18 Οκτώβρη του 1989, ο Honecker αντικαταστάθηκε από τον Egon Krenz σε συνεδρίαση της κεντρικής Επιτροπής του SED. Η νέα κυβέρνηση Krenz, σε παράδειγμα άλλων σοσιαλιστικών χωρών, οι οποίες ήδη αποδέχονταν τις μεταρρυθμίσεις, αποφάσισε να εξετάσει την άρση του νόμου σχετικά με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς. Ήταν κάτι που έπρεπε επειγόντως να συμβεί, διότι από το καλοκαίρι του 1989 είχε ξεκινήσει η φυγή κατοίκων της ΛΔΓ προς τη Δυτική Γερμανία, μέσω των επίσης σοσιαλιστικών κρατών της Ουγγαρίας και Τσεχοσλοβακίας, οι οποίες είχαν ήδει άρει κάθε ταξιδιωτικό περιορισμό. Η κυβέρνηση της ΟΔΓ έσπευσε να παραχωρήσει άσυλο στους “φυγάδες” σε μία κίνηση προπαγάνδας κατά της ανατολικογερμανικής κυβέρνησης.
Στο εσωτερικό, η ΛΔΓ έμοιαζε με καζάνι που βράζει, με απλούς ανθρώπους, αλλά και πάστορες και διανοούμενους, να διοργανώνουν πορείες σε Ανατολικό Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία αλλά και άλλες πόλεις, με αίτημα τον εκδημοκρατισμό της Ανατολικής Γερμανίας, τη “χαλάρωση” της Στάζι, και την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών, το άνοιγμα δηλαδή των περασμάτων του τείχους.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, και παρ’ όλους τους μεγαλειώδεις εορτασμούς για τα 40 χρόνια από την ίδρυση της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας που πραγματοποιήθηκαν στις 7 Οκτώβρη του 1989, η κυβέρνηση βρισκόταν σε προβληματισμό. Ήδη στα τέλη του Οκτώβρη ο Krenz εξέταζε το σχέδιο για το άνοιγμα των περασμάτων του τείχους.

Το άνοιγμα του τείχους.

Από το απόγευμα της 9ης Νοέμβρη του 1989, η κυβέρνηση της ΛΔΓ και η κεντρική επιτροπή του SED συνεδρίαζαν, με κύριο θέμα στην ημερήσια διάταξη την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Αποφασίστηκε λοιπόν το άνοιγμα των συνόρων τις επόμενες ημέρες με μία απλή αίτηση και σφραγίδα από τα checkpoints (τις διαβάσεις εξόδου) του τείχους. Όμως συνέβη μία παράλειψη: ο τρόπος και η έναρξη ισχύος της εξόδου δε γράφτηκαν στην σχετική εγκύκλιο, ούτε στην ανακοίνωση της απόφασης.
Έτσι, η ανακοίνωση δόθηκε ελλιπής στον Günter Schabowski, επικεφαλής του SED στο Ανατολικό Βερολίνο, για να αναγνωστεί στη συνέντευξη τύπου προς γερμανούς και ξένους δημοσιογράφους η οποία θα ακολουθούσε. Στη συνέντευξη τύπου λοιπόν, ανακοινώθηκε η μεγάλη αυτή απόφαση, και αμέσως μετά την έκπληξη που ακολούθησε, ένας παρευρισκόμενος δημοσιογράφος ρώτησε από πότε θα αρχίσει να ισχύει η εγκύκλιος αυτή. Ο Schabowski τότε έψαξε τα χαρτιά του και την απόφαση και απάντησε διστακτικά εφόσον η διάταξη δε το ανεγραφε, παίρνοντας ουσιαστικά την ευθύνη επάνω του “Απ’ όσο ξέρω, από τώρα”… Ήταν η κουβέντα που έκανε τους ασκούς του Αιόλου να ανοίξουν. Εκατοντάδες βερολινέζοι κατέκλυσαν τις συνοριακές διαβάσεις, ζητώντας να ανοίξουν οι μπάρες και να επιτραπεί η ελεύθερη διέλευση προς τον Δυτικό τομέα του Βερολίνου. Οι συνοριακοί φρούροι ήταν αμήχανοι, καθώς δεν είχαν λάβει καμία εντολή από τους ανωτέρους τους. Η κατάσταση ήταν έκρυθμη, καθώς οι συνοριοφύλακες δεν ήξεραν αν πρέπει να εμποδίσουν, ή ακόμη και να πυροβολήσουν βάσει του κανονισμού, ή απλά να ανοίξουν τις μπάρες. Οι αξιωματικοί που βρίσκονταν στις συνοριακές διαβάσεις, και οι οποίοι είχαν ενημερωθεί από την τηλεόραση για την απόφαση, αποφάσισαν να δώσουν εντολή να σηκωθούν οι μπάρες, ώστε να μην υπάρξει καμία αιματοχυσία, καθώς δεν ήθελαν να επιτεθούν σε άοπλους πολίτες.
Έτσι οι μπάρες άνοιξαν και πλήθος κόσμου ξεχύθηκε στο Δυτικό Βερολίνο. Η συγκίνηση των Βερολινέζων και από τις 2 πλευρές ήταν απίστευτη. Η νύχτα έοιαζε με μία απέραντη γιορτή…
Τις επόμενες ημέρες, με εντολή της ανατολικογερμανικής κυβέρνησης, άρχισε η κατεδάφιση του τείχους, καθώς και η ελεύθερη και απεριόριστη διέλευση ανάμεσα στα 2 γερμανικά κράτη. Παράλληλα, το SED μετονομάστηκε σε “Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού” [Partei des Demokratischen Sozialismus-PDS] υιοθετώντας το δημοκρατικό σοσιαλισμό στο πρόγραμμά του, και σε συννενόηση με τα άλλα κόμματα, συναποφασίστηκε η διεξαγωγή εκλογών για τις 18 Μάρτη του 1990.
Ολόκληρη η Γερμανία έμοιαζε να γιορτάζει εκείνες τις ημέρες… Όμως τα φώτα της γιορτής για τους ανατολικογερμανούς θα έσβηναν αργότερα…

Η νομισματική ένωση, η επανένωση, και το “ξεπούλημα”.

Το Μάρτη του 1990, οι εκλογές της ΛΔΓ ανέδειξαν πρώτους τους Χριστιανοδημοκράτες του CDU, οι οποίοι σχημάτισαν κυβέρνηση υπό τον Lothar de Maizière. Η νέα κυβέρνηση αποφάσισε την νομισματική ένωση με τη Δυτική Γερμανία από την 1η Ιούλη 1990, και συνυπέγραψε με τον Δυτικογερμανό καγκελάριο Helmut Kohl την επανένωση των 2 γερμανικών κρατών, η οποία αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί στις 3 Οκτώβρη του 1990. Ήταν μία κίνηση αμφιλεγόμενη, καθώς η απόφαση πάρθηκε χωρίς να ζητηθεί η γνώμη των ανατολικογρμανών, και έτσι, εκφράστηκαν επιφυλάξεις, όχι μόνο από ανατολικοερμαούς, αλλά και από δυτικούς και άλλους Ευρωπαίους πολίτες και πολιτικούς σχετικά με το αν θα πρέπει ή όχι να επανενωθούν τα 2 γερμανικά κράτη.
Από την πλευρά της Δυτικής Γερμανίας, σχηματίστηκε το 1990 η Treuhandanstalt, μία εταιρία δηλαδή η οποία θα ιδιωτικοποιούσε και θα αναδιάρθωνε τις πρώην κρατικές επιχειρήσεις της ΛΔΓ. Η εταιρία αυτή ξεπουλούσε έναντι “πινακίου φακής” τις επιχειρήσεις αυτές σε δυτικογερμανικές, και έκλεινε όσες θεωρούσε πως είναι μη κερδοφόρες. Έτσι εισήχθη βίαια το μοντέλο της “ελεύθερης αγοράς”, το οποίο έβλεπε την παραγωγική μονάδα σαν μέσο απόκτησης κερδών, και όχι σαν μέσο ικανοποίησης βιωτικών αναγκών μέσω των παραγομένων προϊόντων. Σημειωτέον, επικεφαλής της Treuhandanstalt ήταν ο βουλευτής του CDU και οικονομολόγος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (ΝΑΙ, Ο ΓΝΩΣΤΟΣ).
Τα αποτελέσματα των ιδιωτικοποιήσεων και των μεταρρυθμίσεων στην οικονομία ήταν καταστροφικά για τους εργαζομένους των ανατολικογερμανικών επιχειρήσεων. Πολλοί άνθρωποι στη ΛΔΓ εν μία νυκτί έχασαν τις δουλειές τους, και οδηγήθηκαν στην ανεργία και την ανέχεια. Επίσης, λόγω της νομισματικής ένωσης του Ιούλη του 1990, είδαν τα καταναλωτικά αγαθά να ακριβαίνουν έως και 10 (!!!) φορές, και τους μισθούς να είναι πλέον πολύ χαμηλοί για μία αξιοπρεπή διαβίωση. Με λίγα λόγια, εργαζόμενοι που επί δεκαετίες δούλευαν σκληρά σε μία ανατολικογερμανική επιχείρηση, είδαν την επιχήρηση αυτή να κλείνει, και το νέο ομοσπονδιακό γερμανικό κράτος να τους πετάει στο δρόμο.

Οι επιπτώσεις σήμερα.

Οι διαφορές των μετάξύ των 2 γερμανικών κρατών και οι επιπτώσεις της πτώσης του τείχους, είναι εμφανείς ακόμη και σήμερα. Η ανεργία μαστίζει την πρώην Ανατολική Γερμανία, όπως επίσης οι αμοιβές και το μέσο ετήσιο εισόδημα είναι αρκετά χαμηλότερα από αυτά της Δυτικής Γερμανίας. Η απελπισία και η αγανάκτηση του πληθυσμού είναι έκδηλη, και έκανε πολλούς να στραφούν ακόμη και στην ακροδεξιά, βρίσκοντας “αποκούμπι” για τη χαμένη τους περηφάνεια σε νεοναζιστικούς και ξενοφοβικούς πολιτικούς σχηματισμούς (εξ’ ού και η “άνθηση” του αντιισλαμικού και άκρως ρατσιστικού κινήματος “PEGIDA” στην περιοχή της Δρέσδης).

Η προσπάθεια εξάλειψης του παρελθόντος, αλλά και η νοσταλγία.

Το σημερινό γερμανικό κράτος καταβάλλει μία μεγάλη προσπάθεια για να δαιμονοποιήσει και να εξαλείψει κάθε στοιχείο της ιστορίας της ΛΔΓ. Έτσι, το άγαλμα του Λένιν διαλύθηκε και απομακρύνθηκε από το Βερολίνο, οδοί και πλατείες αλλάξανε ονόματα, “αποβάλλοντας” όποια θύμιζαν την εποχή του σοσιαλισμού. Η κυβέρνηση έφτασε μάλιστα στο σημείο να κατεδαφίσει το 2006 το κτήριο της Ανατολικογερμανικής Βουλής, το Palast der Republik, με το πρόσχημα πως για την κατασκευή του είχε χρησιμοποιηθεί αμίαντος και άλλα επικίνδυνα για την υγεία υλικά. Πραγματική αιτία ήταν η εξάλειψη του κτηρίου αυτού, το οποίο θύμιζε το ανατολικογερμανικό παρελθόν (απόδειξη αποτελεί πως τα δοκάρια του κτηρίου στάλθηκαν στο Ντουμπάι για την κατασκευή ουρανοξύστη).
Γενικότερα, η όλη αυτή προσπάθεια εξάλειψης της μνήμης, δεν έχει στεφθεί με επιτυχία. Στις περιοχές της πρώην ΛΔΓ αναπτύσσεται ραγδαία το κίνημα “ostalgie” (λογοπαίγνιο από τις γερμανικές λέξεις “ost-ανατολή” και “nostalgie-νοσταλγία”). Η τάση αυτή συναντάται όχι μόνο σε ηλικιωμένους που έχουν ζήζει τη ΛΔΓ, αλλά και σε νεότερα σε ηλικία άτομα. Τα 26 χρόνια ακραίου καπιταλισμού που επιβλήθηκε στην περιχή αυτή, έκαναν τους πληθυσμούς στις περιοχές αυτές να έχουν πλέον ένα “μέτρο σύγκρισης”.
Η νοσταλγία όμως αυτή δεν παραμένει σε επίπεδο ρομαντισμού και αναμνήσεων, αλλά πλέον έχει και πολιτική χροιά, περνώντας από το “χωνευτήρι” της κάλπης, και γίνεται ορατό κοιτώντας τα ποσοστά του κόμματος “Η Αριστερά [Die Linke] στα κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Το Die linke ιδρύθηκε το 2007 μετά από συγχώνευση του PDS [πρώην SED], και της “Εργατικής και Κοινωνικής Δικαιοσύνης” [Arbeit und soziale Gerechtigkeit – Die Wahlalternative-WASG], μίας πολιτικής οργάνωσης που δημιουργήθηκε το Γενάρη του 2005 από διάσπαση στελεχών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος [SPD]. Επικεφαλής μάλιστα του WASG ήταν ο πρώην υπουργός οικονοκικών της Γερμανίας και υποφήφιος καγκελάριος με το SPD στις εκλογές του 1990, Oskar Lafontaine.
To Die Linke κρατώντας την σοσιαλιστική παράδοση στο πρόγραμμά του, πετυχαίνει υψηλά ποσοστά στις εκλογές για τα τοπικά κοινοβούλια των γερμανικών κρατιδίων-τα υψηλότερά του είναι στα κρατίδια της πρώην ΛΔΓ-, αλλά και στις εθνικές εκλογές. Μάλιστα, στο κρατίδιο της Θουριγγίας το 2014 εκλέχθηκε πρωθυπουργός ο Bodo Ramelow, σημαίνον στέλεχος του Die Linke, σχηματίζοντας κυβέρνηση αριστερού συνασοισμού μαζί με το SPD και το κόμμα των Πρασίνων.
Τα γεγονότα αυτά αποδεικνύουν περίτρανα πως μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις περιοχές αυτές νοσταλγεί τη ΛΔΓ, και πιστεύει στα πλεονεκτήματα του κοινωνικού κράτους που έχει ο σοσιαλισμός. Βέβαια, κατά τη διάρκεια του σοσιαλισμού συνέβησαν και αρκετά λάθη. Όμως δεν παρατηρήσαμε κάτι…
Αν προσέξουμε τις διαμαρτυρίες (τις “ειρηνικές επαναστάσεις” κατά πολλούς) στις σοσιαλιστικές χώρες την περίοδο των αλλαγών 1989-1991, θα παρατηρήσουμε μία λεπτομέρεια: Tη λεπτομέρεια πως οι πολίτες διεκδικούσαν τον εκδημοκρατισμό των κυβερνήσεων και τη δυνατότητα να ταξιδεύουν ελεύθερα. Ζητούσαν δηλαδή να αναμορφωθεί, και όχι να ανατραπεί ο σοσιαλισμός.
Αν λοιπόν σε αυτά τα κράτη δεν υπήρχαν ποτέ οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και ο τόσο ασφυκτικός έλεγχος των πολιτών, τότε το σύστημα δεν θα κατέρρεε τη διετία 1989-1991, αλλά θα συνέχιζε να υπάρχει ακόμη και σήμερα, ίσως και πιο διευρυμένος σε σχέση με την εποχή εκείνη, αφού τα καλά που προσέφερε στους πολίτες του θα γίνονταν πιο εύκολα ορατά…
*Ο Γρηγόρης Καραγιαννίδης είναι μέλος της Π.Ε. Λαϊκής Ενότητας Ξάνθης.