Από την απόσταση που εξασφαλίζει ο Ατλαντικός Ωκεανός μερικά πράγματα φαίνονται απλά. Εξ ού και η Washington Post σε ανάλυσή της για τη σύγκρουση Μακρόν-Ερντογάν με αφορμή τα σκίτσα του Μωάμεθ κάνει λόγο για σύγκρουση αμοιβαία επωφελή, επιθυμητή και από τους δύο ηγέτες.
Σε ό,τι αφορά τον Τούρκο πρόεδρο, τα κίνητρά του δεν είναι δύσκολο να αποκρυπρογραφηθούν. Η έκκλησή του για μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων ήρθε σε μία μέρα όπου η συναλλαγματική ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος ξεπέρασε για πρώτη φορά στα χρονικά τις 8 λίρες ανά δολάριο. Ό,τι εμπνέει εθνική έξαρση και βοηθά να ξεχαστούν τα προβλήματα εντός συνόρων είναι ευπρόσδεκτο. Οι αναπόφευκτες αντιδράσεις από το εξωτερικό έχει ήδη αποδειχθεί ότι δεν είναι τέτοιες ώστε να υποχρεώσουν τον Τούρκο ηγέτη σε χαμήλωμα των τόνων.
Άλλωστε ο Ταγίπ Ερντογάν δεν απευθύνεται μόνο στο εγχώριο ακροατήριο. Οι φιλοδοξίες του αφορούν την ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγεμόνα και εκφραστή όλου του ισλαμικού κόσμου (τουλάχιστον του σουνιτικού), όπως γνωρίζουμε καλά και από άλλες πρόσφατες κινήσεις του σαν τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος.
Ειδικότερα ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας ενδιαφέρεται να αναδειχθεί σε πολιτικό καθοδηγητή των μεταναστευτικής προελεύσεως μουσουλμανικών πληθυσμών της Ευρώπης (όπως εν μέρει το έχει καταφέρει στην περίπτωση της Γερμανίας), πολλαπλασιάζοντας τα διαπραγματευτικά χαρτιά του έναντι των “27”.
Φυσικά είναι υποκριτικό να καταγγέλλει για διαδόχους του ναζισμού τους σημερινούς Ευρωπαίους πολιτικούς ο ηγέτης μιας χώρας που απουσίασε επιδεικτικά, ως “επιτήδειος ουδέτερος”, από το αντιφασιστικό μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πόσο μάλλον να υπεραμύνεται της ελευθερίας του λόγου ο ηθικός αυτουργός της φυλάκισης περισσότερων δημοσιογράφων στον κόσμο. Όμως το αγαπημένο λεξιλόγιο της “Δύσης” γνωρίζουν να το αντιγράφουν και παίκτες εκτός αυτής, όπως έδειξε όλη η διαδρομή του Ερντογάν. Άλλωστε οι δικές της αντιφάσεις τραυματίζουν την αξιοπιστία της.
Αποτελεί πάντως ένα από τα παράδοξα της παγκοσμιοποίησης, ότι επεισόδια τέτοιου τύπου γίνονται λόγω της πυκνότητας των επαφών και των συναλλαγών όλο και πιο συχνά, αλλά για τους ίδιους λόγους αποδεικνύονται συνήθως βραχύβια και “άσφαιρα”, όπως έχει φανεί και σε προηγούμενους γύρους αναστάτωσης, με αφορμή και πάλι τα “σκίτσα του Μωάμεθ”. Οι μουσουλμανικές κοινωνίες δεν κινούνται ως μπλοκ, οι συμπεριφορές τους κρίνονται από διαφορετικές κατά τόπους παραμέτρους, οι οικονομικοί δεσμοί με την Δύση δεν μπορούν εύκολα να καταλυθούν και οπωσδήποτε στα αραβικά κράτη δεν περισσεύουν αυτοί που θα ήθελαν να αναγνωρίσουν στην Τουρκία τον ρόλο της “εμπροσθοφυλακής”.
Τι κέρδη έχει ωστόσο ο Εμανουέλ Μακρόν από αυτή την αντιπαράθεση; Ο ένοικος των Ηλυσίων χρωστά χάριτες στον Τούρκο ομόλογό του που με την πύρινη ρητορική του υποχρεώνει τους “27” να σταθούν αλληλέγγυοι σε μία Γαλλία, η οποία, αναμετρώμενη με την Τουρκία, δίνει τη μάχη των ιδιαίτερων συμφερόντων της στη Μεσόγειο και τις πρώην αποικιακές της κτήσεις. Η “Ευρώπη της ασφάλειας” και της γεωπολιτικής αυτοπεποίθησης, όπως την προβάλλει η Μακρόν, με το Παρίσι οδηγό, εννοείται, καθίσταται έτσι αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Οπωσδήποτε δεν λείπουν και οι ιδιοτελείς βλέψεις από την άποψη της εσωτερικής πολιτικής. Οι εκλογές του 2022 δεν απέχουν πολύ και ο Μακρόν προσπαθεί να υπερκεράσει προκαταβολικά την Μαρίν Λεπέν σε “ρεπουμπλικανικό” οίστρο. Αλλά και το πρόβλημα της τραυματισμένης κοινωνικής συνοχής προσπερνιέται ευκολότερα εξαπολύοντας “πολέμους αξιών”. Το να εστιάζει κανείς στην “αδυναμία ενσωμάτωσης” των μεταναστευτικής καταγωγής κατοίκων των γαλλικών προαστίων δεν θα πρέπει να υποκρύψει την προϊούσα “αδυναμία ενσωμάτωσης” των ίδιων των γηγενών, όπως έδειξε το κίνημα των “κίτρινων γιλέκων”.
