Μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες σκηνοθέτιδες των τελευταίων χρόνων, η Λένα Κιτσοπούλου ανέβασε στη Μικρή Σκηνή της Στέγης την παράσταση Αντιγόνη – Lonely Planet. Επρόκειτο για τη δεύτερη έλευσή της σε αυτόν τον χώρο με την ιδιότητα του σκηνοθέτη – η πρώτη φορά ήταν μερικά χρόνια πριν με το επίσης δικό της έργο Κοκκινοσκουφίτσα-το πρώτο αίμα. Τότε το θέμα ήταν το διάσημο παραμύθι και πώς το επεξεργάζεται το συλλογικό υποσυνείδητο των θεατών· τώρα είναι ο μύθος της Αντιγόνης, της σοφόκλειας ηρωίδας «με το αδιαμφισβήτητο μεγαλείο ψυχής και την τραγική μοίρα», και πως ο νεοέλληνας την αντιλαμβάνεται, την ερμηνεύει, την αφομοιώνει και εντέλει ταυτίζεται μαζί της και κατ’ επέκταση και με άλλους τραγικούς ήρωες της παράδοσής του.
Η συγκεκριμένη τραγωδία και η ερμηνεία της γίνεται το θέμα παρουσίασης και συζήτησης μιας ομάδας σκιέρ, καλεσμένων για αυτό τον λόγο σε ένα σχετικό συνέδριο. Οι τέσσερις ομιλητές μπαίνουν στο συνεδριακό κέντρο με πλήρη εξάρτυση (φορώντας ακόμα και τα πέδιλα του σκι) και παίρνουν θέσεις στο πάνελ. «Μια ομάδα ανθρώπων που θυμίζει Χορό αρχαίας τραγωδίας», αναφέρει στο πρόγραμμα της παράστασης η σκηνοθέτιδα «μιλάει στο κοινό για την προσωπική τραγωδία του καθενός τους ξεχωριστά, αλλά και της ομαδικότητας, των συνόλων και πόσο αυτή έχει άμεση σχέση με την ιστορία της Αντιγόνης». Το ασύνδετο της ενδυμασίας, της δράσης και του λόγου τους και συνάμα η αγωνία και ο θυμός που εκδηλώνουν, εξεικονίζει κατά κάποιον τρόπο τον αποδομημένο εσωτερικό κόσμο του κάθε ομιλητή, ο οποίος τελικά εμφανίζεται κωμικός στο όριο του γκροτέσκο.
Όλα τα πρόσωπα του σοφόκλειου έργου, η επαναστάτρια Αντιγόνη, ο αυταρχικός Κρέοντας, η φοβισμένη και γι’ αυτό νομοταγής Ισμήνη, ο ερωτευμένος και ασυμβίβαστος Αίμωνας, ο υπέργηρος και σοφός μάντης Τειρεσίας, εμπεριέχονται, ή ακόμα καλύτερα στοιχειώνουν τις κρίσεις και τις αφηγήσεις των ομιλητών-σκιέρ -στο βαθμό που λειτουργούν όχι τόσο στο συνειδητό όσο στο ασυνείδητό τους- ενδύοντας τις προσωπικές τους εμπειρίες με τον μανδύα του τραγικού. Οι ανθρώπινες σχέσεις του σοφόκλειου έργου μεταφερμένες στο σήμερα μέσα από τις ενσαρκώσεις των ηθοποιών, αποκαλύπτουν και νέες μύχιες πτυχές τους, ενώ ταυτόχρονα οδηγούν συντελεστές και κοινό σε μια αμφίθυμη αυτογνωσία: τρομακτική και λυτρωτική.
Η Κιτσοπούλου ακολουθώντας τη δική της χαρακτηριστική φόρμα όσον αφορά το κείμενο, την υποκριτική, και τη συνολικότερη αισθητική της παράστασης, έστησε ένα θέαμα εν μέρει αναμενόμενο, και εν μέρει πρωτότυπο, στο βαθμό που επιχείρησε μια ρηξικέλευθη ανάγνωση, όχι του μύθου, αλλά του κοινού που τον οικειοποιείται. Έπαιξε κατά κάποιον τρόπο με «τα όσια και τα ιερά» του νεοέλληνα, πιστεύοντας ακράδαντα, όπως επανειλημμένως έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις της, πως κύριο χαρακτηριστικό του είναι η ημιμάθεια και ο επαρχιωτισμός του.
Η παράσταση χωρίστηκε σε δύο διακριτά μέρη: ένα πρώτο που διήρκησε μία ώρα και είκοσι λεπτά, κατά το οποίο οι τέσσερις σκιέρ μιλούν για το «δράμα τους» αντιστοιχίζοντας το με αυτό της Αντιγόνης· και ένα δεύτερο μέρος, που διήρκησε μισή ώρα, και στο οποίο βλέπουμε κινηματογραφημένη τη μοναδική γυναίκα σκιέρ να διανύει αιμόφυρτη τους διαδρόμους και τους δευτερεύοντες χώρους της Στέγης, κακοποιημένη ποικιλοτρόπως, σωματικά και ψυχικά, έως ότου καταλήξει εγκιβωτισμένη σε ένα γυάλινο φέρετρο, έξω από την οθόνη, ζωντανή μπροστά στους θεατές, έχοντας ουσιαστικά ολοκληρώσει την πορεία της μεταμόρφωσής της σε Αντιγόνη. Παράλληλα συνέβαιναν και άλλες δράσεις, όπως το πέρασμα ενός βατραχανθρώπου από τη σκηνή, ο οποίος λίγο αργότερα δολοφονείται στα παρασκήνια, ή το πέρασμα μιας αρκούδας με διάθεση περιπαιχτική πίσω από τους ομιλητές ή μια σειρά από παρόμοια ευρήματα, περισσότερο ή λιγότερο πετυχημένα, σε χαλαρή ή καθόλου σύνδεση με το θέμα της παράστασης, τα οποία, όμως, κατάφεραν να προσδώσουν στο συνολικό αποτέλεσμα το γνώριμο ύφος της Κιτσοπούλου.
Σε γενικές γραμμές όλοι οι ηθοποιοί: Σοφία Κόκκαλη, Ανδρέας Κοντόπουλος, Γιάννης Τσορτέκης, Πέτρος Γεωργοπάλης, Νικολέτα Γκριμέκη, Μυρτώ Κοντονή Βασίλης Σαφός και η ίδια η Λένα Κιτσοπούλου, και οι συντελεστές της παράστασης: Έλλη Γεωργακοπούλου στα σκηνικά και τα κοστούμια, Νίκος Βλασόπουλος φωτισμοί, Κώστας Μπώκος σχεδιασμός ήχου, Άγγελος Παπαδόπουλος βίντεο, υπηρέτησαν με συνέπεια την ιδέα της σκηνοθέτιδας.
*H Ναταλί Μηνιώτη είναι Διδάκτωρ Θεατρολογίας.
