«Η Ελλάδα θα βγει αυτοδύναμα στις αγορές χωρίς πιστωτική γραμμή στήριξης με νέες δεσμεύσεις» δήλωσε πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να διατυπωθεί το success story της υποτιθέμενης «εξόδου από τα μνημόνια»;
Στη γενικότητά της η απάτη είναι περισσότερο από προφανής: όταν ισχύουν αθροιστικά και… διά παντός το βουνό από μέτρα όλων των μνημονίων, περιλαμβανομένων του 3ου και 4ου που υπέγραψε αυτή η κυβέρνηση (και βλέπουμε…) και όταν η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με νέα μέτρα και με πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι και το 2022, αλλά και με πρωτογενή πλεονάσματα τουλάχιστον 2% μέχρι και το 2060, είναι πρόκληση όχι μόνο προς τις εργαζόμενες τάξεις που η ζωή τους συντρίβεται από την ακραία λιτότητα, αλλά και προς την κοινή λογική, να γίνεται λόγος για… έξοδο από τα μνημόνια.
Έξοδος από τα μνημόνια μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα: αναίρεση όλων των μέτρων και πολιτικών που θεσπίστηκαν και εφαρμόζονται στο πλαίσιο όλων των μνημονίων, μαζί και της ιμπεριαλιστικής επιτροπείας που τα κανοναρχεί.
«Μαύρο χιούμορ» με την έξοδο από τη διαδικασία για το υπερβολικό έλλείμμα
Σε πλήρη συνέπεια με την τακτική της διαστροφής του νοήματος λέξεων, φράσεων και εξελίξεων, η κυβέρνηση πανηγύρισε την απόφαση της Κομισιόν περί εξόδου από τη διαδικασία ελέγχου για υπερβολικό έλλειμμα, που παρουσιάστηκε με μαύρο χιούμορ ως «επιβράβευση» για τις «προσπάθειες της χώρας» γενικά, αλλά και των «θυσιών του ελληνικού λαού» ιδιαίτερα. Η διαδικασία ελέγχου για υπερβολικό έλλειμμα αφορά έλεγχο από την Κομισιόν για το αν μια χώρα τηρεί το κριτήριο του Μάαστριχτ για περιορισμό του ελλείμματός της κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Ακόμη και ένας μαθητής δημοτικού μπορεί να καταλάβει πως η επιτήρηση από κουαρτέτο δανειστών, που κατά επίσημη ομολογία κινείται εκτός οποιουδήποτε ευρωπαϊκού δικαίου και θεσμικής διαδικασίας, ακόμη και οποιουδήποτε διεθνούς δικαίου, με μνημόνια και σκληρή επιτροπεία, με διαρκή πακέτα μέτρων και διαρκείς εκβιασμούς του τύπου «κάντε αυτά αλλιώς δεν θα πάρετε τη δόση», με πλήρη δανειακή εξάρτηση, κάνει τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος να μοιάζει με νεροπίστολο μπροστά σε πυρηνική κεφαλή.
Η υπαγωγή στη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος διατηρούνταν για λόγους… γραφειοκρατικής συνέπειας προς τις επιταγές του Μάαστριχτ, αλλά κατά τα λοιπά ήταν νεκρή αφού είχε… υπερκαλυφθεί από τη διαδικασία της μνημονιακής επιτήρησης. Η έξοδος από αυτήν είναι τόσο ανούσια όσο και η τυπική παραμονή σε αυτήν.
Ωστόσο τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: Ότι θυμήθηκαν την έξοδο από αυτήν τη διαδικασία έναν χρόνο πριν από το «μεγάλο ραντεβού» του 2018 (με τη λήξη του τρέχοντος χρηματοδοτικού προγράμματος και τη «διευθέτηση» του χρέους) σημαίνει ότι η Κομισιόν παραιτείται και τυπικά από οποιονδήποτε ελεγκτικό ρόλο όσον αφορά την Ελλάδα στο μέλλον. Ποιος λοιπόν θα ελέγχει τα συμφωνηθέντα πλεονάσματα 3,5% –και τους όρους επίτευξής τους– από το 2019 ως το 2022 και πάνω από 2% ως το 2060; Η λάθος (για να μην πούμε ηλίθια) απάντηση είναι κανείς! Η σωστή απάντηση είναι όχι η Κομισιόν αλλά ο… ESM, μετασχηματισμένος σε «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο».
Τέλος, για την κυβερνητική έπαρση περί εξόδου από τα μνημόνια χωρίς νέες δεσμεύσεις, παραπέμπουμε στην πρόσφατη δήλωση του κ. Σόιμπλε, ότι η διαδικασία για τη «διευθέτηση» του χρέους το 2018 θα είναι ό,τι σκληρότερο έχουν ζήσει ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι τώρα. Το «δωράκι» της «διευθέτησης» θα σημάνει νέα «κάτεργα»…
Διευθέτηση χρέους, QE, αγορές
Ο κόσμος βομβαρδίζεται ξανά με διάφορες δυσνόητες και… εξωτικές αναφορές: QE, spreads και αποδόσεις ομολόγων κ.λπ. Όταν διαστρέφουν αδίστακτα το περιεχόμενο εννοιών και γεγονότων προσιτών στον/στην καθένα/καθεμιά, θα διστάσουν να προσθέσουν και λίγο… ψάρωμα με… έννοιες κύρους; Χρειαζόμαστε ένα αντι-λεξικό για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους.
Πράγματι, οι αποδόσεις και τα spreads (διαφορά απόδοσης από τα αντίστοιχα γερμανικά, που είναι τα ομόλογα αναφοράς) μειώνονται, άρα οι τιμές αυξάνονται, άρα υπάρχει μεγάλη ζήτηση για ελληνικά ομόλογα (αυξημένη ζήτηση = αύξηση τιμών = μείωση αποδόσεων και spreads). Όλα αυτά όμως είναι μόνο οι ορισμοί, είναι ταυτολογίες. Το ερώτημα είναι τι πραγματικά συμβαίνει ώστε τα ελληνικά ομόλογα να έχουν ξαφνικά ζήτηση και οι αγορές να «περιμένουν πώς και πώς» τη νέα έξοδο της Ελλάδας;
Πρώτα πρώτα, δεν πρόκειται ειδικά για ενδιαφέρον προς τα ελληνικά ομόλογα. Η τάση είναι διεθνής, όπως απέδειξε πρόσφατα η υπερπροσφορά για αγορά ομολογιακών εκδόσεων της Αργεντινής, της Αιγύπτου κ.λπ. Αυτό το άνοιγμα σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου έχει την ερμηνεία του: η αμερικανική και η ευρωπαϊκή οικονομία είναι σε φάση ανάκαμψης –χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξήλθαν από τον κύκλο της κρίσης. Από τη μια, οι μετοχές είναι «υπεραγορασμένες» καθώς τα χρηματιστήρια μετοχών σπάνε το ένα ιστορικό υψηλό μετά το άλλο. Από την άλλη, το φάσμα των άμεσων απειλών και ρίσκων έχει προς το παρόν απομακρυνθεί –παρόλο που κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει τι τέξεται η επιούσα. Διαμορφώνεται λοιπόν μια συγκυρία που ευνοεί επενδύσεις υψηλότερου ρίσκου. Παράλληλα, η παγκόσμια τοκογλυφία θεωρεί πως οι εγγυήσεις που προσέφεραν και εξακολουθούν να προσφέρουν οι ιμπεριαλιστικοί θεσμοί (όπως το ΔΝΤ) και οι ιμπεριαλιστικές τρόικες και κουαρτέτα είναι ισχυρές.
Ειδικά όμως για την Ελλάδα, χώρα σε καθεστώς ιμπεριαλιστικής διαχείρισης μιας ντε φάκτο χρεοκοπίας, αυτό δεν θα αρκούσε. Εδώ η βουλιμία και η διάθεση ανάληψης ρίσκου στηρίζονται στα νέα δεδομένα: έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την ύφεση, ολοκλήρωση του κύκλου της δημοσιονομικής προσαρμογής και παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων, μακροχρόνια «διευθέτηση» της σχέσης μεταξύ προβλέψεων για τους ρυθμούς ανάπτυξης – δεσμεύσεων για το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων – πλαφόν στο ετήσιο ύψος των τοκοχρεολυσίων – μεσοπρόθεσμων μέτρων «διευθέτησης» του χρέους. Είναι το «πακέτο» του οποίου η ολοκλήρωση έχει παραπεμφθεί για το τέλος του τρέχοντος χρηματοδοτικού προγράμματος στα μέσα του 2018.
Υπ’ αυτούς τους όρους, η λεγόμενη «ψήφος εμπιστοσύνης των αγορών προς την ελληνική οικονομία» σημαίνει απλά το εξής: οι αγορές αισθάνονται ασφαλείς ώστε να μπουν σε έναν νέο κύκλο κερδοσκοπίας με τα ελληνικά κρατικά ομόλογα. Μάλιστα βιάζονται να αξιοποιήσουν τη συγκυρία, γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι μπορεί κάλλιστα σε μερικούς μήνες ή σε ένα-δύο χρόνια να «γυρίσει» ξανά σε αρνητική.
Ακριβότερος δανεισμός, διπλή επιτήρηση
Όλα τα προηγούμενα όμως δεν σημαίνουν ότι οι αγορές είναι κιόλας έτοιμες να χρηματοδοτήσουν το σύνολο των δανειακών αναγκών του ελληνικού κράτους. Για να συμβεί αυτό πρέπει να συντρέχει σειρά προϋποθέσεων: στιβαρή και διατηρήσιμη έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την ύφεση, ολοκλήρωση του «πακέτου» των διευθετήσεων που αφορούν την ιμπεριαλιστική επιτροπεία στα μέσα του 2018, απομάκρυνση των κινδύνων για μια νέα κρίση των αγορών. Όχι μόνο ένας επαρχιακός πλανόδιος «μουσικός» της χρηματιστικής αυτοκρατορίας σαν τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά ούτε καν «διευθυντές ορχήστρας» σαν τον Ντράγκι και τη Λαγκάρντ δεν μπορούν να τα εγγυηθούν όλα αυτά! Όσο για τη θεωρία ότι η έξοδος από τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος είναι η εγγύηση προς τις αγορές που αναπληρώνει το QE το οποίο δεν έρχεται ακόμη, η μόνη βάση αλήθειας που έχει είναι πως πράγματι αυτό είναι ενός είδους εγγύηση: ότι η ιμπεριαλιστική επιτροπεία θα συνεχιστεί σε τρίτο βαθμό, με εγγυητή όχι το… κανίς που λέγεται Κομισιόν αλλά το μεγάλο μαντρόσκυλο που λέγεται ESM…
Υπ’ αυτούς τους όρους, δεν είναι περίεργο που οι πιο ένθερμοι υπερασπιστές της εξόδου της Ελλάδας στις αγορές είναι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ. Γνωρίζουν καλύτερα από τον Τσίπρα ότι τα περί «εξόδου από τα μνημόνια» και «τέλους της επιτροπείας» είναι αστειότητες, επιθυμούν τη διπλή επιτήρηση τόσο από τις αγορές όσο και από το κουαρτέτο ή την τρόικα, και μόλις λόγω συγκυρίας ξανακλείσουν οι αγορές έχουν πια αρκετή πείρα και έτοιμα εργαλεία για να «περιποιηθούν ιδιαιτέρως» τον «Έλληνα ασθενή»…
Εν κατακλείδι, έξοδος στις αγορές σημαίνει ακριβότερα δάνεια (το επιτόκιο των αγορών θα είναι σε κάθε περίπτωση υπερδιπλάσιο του επιτοκίου δανεισμού από το κουαρτέτο), επιπλέον «μαστίγιο» (από τις αγορές, με υπερόπλο το επιτόκιο δανεισμού), διπλή επιτροπεία (τόσο από τις αγορές όσο και από εκπροσώπους ή εκπρόσωπο του ιμπεριαλιστικού κουαρτέτου), διατήρηση, εμπέδωση και διαρκή εμπλουτισμό του μνημονιακού καθεστώτος στο διηνεκές…
*Αναδημοσίευση από το φύλλο Νο 388 της “Εργατικής Αριστεράς”
